Λευτέρης Μπιντέλας
Ακούστε το άρθρο
Πριν από μερικά χρόνια, πολύ πριν η τεχνητή νοημοσύνη εισβάλει στην καθημερινότητά μας, στο κέντρο της Google στο Ισραήλ «γεννήθηκαν» δύο από τις σημαντικότερες τεχνολογικές καινοτομίες: ο αλγόριθμος αυτόματης συμπλήρωσης λέξεων κατά την πληκτρολόγηση στην Google και το Google Trends, σχεδιασμένο να εμφανίζει σε πραγματικό χρόνο τις παγκόσμιες τάσεις – από επιδημίες και οικονομικές κρίσεις έως συνταγές για banana breads και αποχωρήσεις παιχτών από ριάλιτι σόου. Πίσω από τις εν λόγω καινοτόμες λειτουργίες της Google κρύβεται ο Γιόσι Ματίας, σημερινός αντιπρόεδρος Μηχανικής και Ερευνας του τεχνολογικού κολοσσού.
Γεννημένος στη Χάιφα και πρώην πιλότος της Πολεμικής Αεροπορίας, στα 65 του πλέον, ο Γιόσι Ματίας θεωρείται πρωτοπόρος στον τομέα της τεχνητής νοημοσύνης. Τεχνολογίες που χρησιμοποιούνται σε καθημερινή βάση από δισεκατομμύρια ανθρώπους παγκοσμίως φέρουν την υπογραφή του, ενώ θεωρείται μία από τις πιο εσωστρεφείς προσωπικότητες του κλάδου της τεχνολογίας.
Η «Κ» τον συνάντησε με αφορμή τη 15η επέτειο της Google στην Ελλάδα και στη συνέντευξη που παραχώρησε τονίζει ότι είναι επιτακτική η ανάγκη να διατηρήσουμε θαρραλέα και υπεύθυνη προσέγγιση απέναντι στην τεχνητή νοημοσύνη. «Είναι η πιο σημαντική αποστολή μας για τα επόμενα 10 χρόνια», δηλώνει χαρακτηριστικά.
– Eχουν περάσει 25 χρόνια από τότε που ξεκίνησε η Google, και 15 χρόνια από το ντεμπούτο της στην Ελλάδα. Χωρίς αμφιβολία, άλλαξε τη ζωή όλων μας. Τι μέλλει γενέσθαι;
– Μας εμπνέει να βλέπουμε όλα όσα καταφέρνουν οι άνθρωποι με τις απαντήσεις που λαμβάνουν στα ερωτήματά τους, είτε για να αποκτήσουν νέες δεξιότητες είτε για να δοκιμάσουν νέα επαγγελματικά μονοπάτια. Η μηχανή αναζήτησης (Google Search) έθεσε επίσης τα θεμέλια για τον οικονομικό αντίκτυπο που έχει η Google πέρα από τα όριά της, στην παγκόσμια οικονομία. Οι διαφημιστικές πλατφόρμες και τα εργαλεία μας ξεκίνησαν με μια προϋπόθεση τόσο απλή όσο και η ίδια η αναζήτηση: να βοηθήσουμε τις επιχειρήσεις να προσεγγίσουν πελάτες που ήδη αναζητούσαν τα προϊόντα και τις υπηρεσίες που εκείνες προσφέρουν. Αυτό πράξαμε και στην Ελλάδα, όπου χιλιάδες μικρομεσαίες επιχειρήσεις είχαν την ευκαιρία να χρησιμοποιήσουν τα εργαλεία και τις υπηρεσίες μας για να δημιουργήσουν επιτυχημένες επιχειρήσεις.
Η μηχανή αναζήτησης (Google Search) εξακολουθεί να βρίσκεται στον «πυρήνα» της αποστολής μας, αν και φυσικά η Google είναι πλέον κάτι περισσότερο από μία μπάρα αναζήτησης. Καθώς όμως κοιτάμε μπροστά, η δέσμευση του ιδρυτή μας από το 2004 εξακολουθεί να ισχύει: «να αναπτύσσουμε υπηρεσίες που βελτιώνουν τη ζωή όσο το δυνατόν περισσότερων ανθρώπων – να κάνουμε πράγματα που έχουν σημασία». Με την τεχνητή νοημοσύνη έχουμε την ευκαιρία να κάνουμε πράγματα που έχουν σημασία σε ακόμη μεγαλύτερη κλίμακα.
Μόλις τώρα αρχίζουμε να κατανοούμε τι μπορεί να κάνει το επόμενο κύμα τεχνολογίας και πόσο γρήγορα μπορεί να βελτιωθεί. Το να καταστήσουμε την τεχνητή νοημοσύνη πιο χρήσιμη για όλους και να την αναπτύξουμε με υπευθυνότητα, είναι ο πιο σημαντικός τρόπος για να εκπληρώσουμε την αποστολή μας στα επόμενα 10 χρόνια, και έπειτα από αυτή την περίοδο.
– Είστε ένας από τους 1.120 επιστήμονες, ερευνητές και στελέχη κορυφαίων τεχνολογικών εταιρειών που προειδοποίησαν για τον κίνδυνο να «χάσουμε τον έλεγχο του πολιτισμού μας» εξαιτίας των ραγδαίων εξελίξεων στην τεχνολογία της τεχνητής νοημοσύνης. Ποιοι είναι οι πραγματικοί κίνδυνοι;
– Οι τελευταίες εξελίξεις στην τεχνητή νοημοσύνη και τη μηχανική μάθηση μεταμορφώνουν ολόκληρους κλάδους και αλλάζουν πολλούς από τους τρόπους με τους οποίους χρησιμοποιούμε και εφαρμόζουμε την τεχνολογία για την αντιμετώπιση πραγματικών προβλημάτων. Μέσα από την έρευνά μας, διαπιστώνουμε ότι η τεχνητή νοημοσύνη μας βοηθάει να επιλύσουμε προβλήματα και να αντιμετωπίσουμε προκλήσεις που παλιότερα δεν μπορούσαμε καν να ονειρευτούμε. Μας παρουσιάζεται μια άνευ προηγουμένου ευκαιρία να δημιουργήσουμε προηγμένες, πολύπλοκες και πρωτοποριακές λύσεις αποτελεσματικότερα και ορθότερα σε σχέση με το παρελθόν.
Οι τελευταίες εξελίξεις μεταμορφώνουν ολόκληρους κλάδους και αλλάζουν πολλούς από τους τρόπους με τους οποίους χρησιμοποιούμε και εφαρμόζουμε την τεχνολογία.
Με αυτό ως δεδομένο, είναι επιτακτική η ανάγκη να διατηρήσουμε μια θαρραλέα και υπεύθυνη προσέγγιση απέναντι στην τεχνητή νοημοσύνη. Πρέπει να συνεχίσουμε να αναπτύσσουμε λειτουργικές λύσεις για την ΑΙ με τρόπο που να μεγιστοποιεί τον θετικό αντίκτυπο στην κοινωνία και ταυτόχρονα να αντιμετωπίζει τις προκλήσεις. Πιστεύω ακράδαντα ότι ο μόνος τρόπος για να είμαστε πραγματικά τολμηροί μακροπρόθεσμα, είναι να είμαστε υπεύθυνοι από την αρχή, και γι’ αυτό στην Google εργαζόμαστε σύμφωνα με τις αρχές μας για την υπεύθυνη χρήση της ΑΙ.
Δεδομένου ότι η τεχνητή νοημοσύνη είναι πολύ ισχυρή τεχνολογία, και θα μπορούσε να συνοδευτεί από κινδύνους κακόβουλης χρήσης ή απρόβλεπτες συνέπειες, είναι σημαντικό να εξασφαλιστούν οι κατάλληλοι κανονισμοί και το πλαίσιο πολιτικής, και είναι επίσης σημαντικό όλα αυτά να γίνουν με τον σωστό τρόπο: οι κυβερνήσεις, ο κλάδος, οι εκδότες, η ακαδημαϊκή κοινότητα και η κοινωνία των πολιτών πρέπει να συνεργαστούν για να καθορίσουν μια υπεύθυνη ατζέντα για την τεχνητή νοημοσύνη.
– Ανησυχείτε περισσότερο ή λιγότερο μετά τις πρόσφατες εξελίξεις στο OpenAI;
– Δεν μπορώ να το σχολιάσω αυτό. Στην Google, εστιάζουμε την προσοχή μας στο να είμαστε υπεύθυνοι στον τρόπο με τον οποίο αναπτύσσουμε και χρησιμοποιούμε την τεχνητή νοημοσύνη για να βοηθήσουμε στην αντιμετώπιση μερικών εκ των μεγαλύτερων προκλήσεων του κόσμου.
– Κάποιοι λένε ότι «σε λίγα χρόνια δεν θα έχουμε δουλειά». Μπορούν οι μηχανές να γίνουν πιο «έξυπνες» από εμάς;
– Το βασικό είναι να διασφαλιστεί ότι η τεχνητή νοημοσύνη αναπτύσσεται και χρησιμοποιείται με τρόπο που να λειτουργεί για τους ανθρώπους και μαζί με τους ανθρώπους, ώστε να ωφελεί την κοινωνία στο σύνολό της. Για παράδειγμα, κατασκευάζουμε το Med-PaLM προκειμένου να βοηθήσουμε τους γιατρούς και τα συστήματα υγειονομικής περίθαλψης να παρέχουν καλύτερη φροντίδα στους ασθενείς. Καθώς αναπτύσσουμε λύσεις τεχνητής νοημοσύνης, πρέπει να εξετάζουμε προσεκτικά τις ηθικές συνέπειες και τις περιπτώσεις χρήσης και να διασφαλίζουμε ότι η ανάπτυξη γίνεται με τρόπο δίκαιο, διαφανή και υπεύθυνο απέναντι στους ανθρώπους.
Πιστεύω επίσης ότι η τεχνητή νοημοσύνη έχει τη δυνατότητα να δημιουργήσει νέες ευκαιρίες – πολλές από τις οποίες δεν μπορούμε καν να φανταστούμε σήμερα. Πρέπει να επενδύσουμε στην εκπαίδευση και στην κατάρτιση για να βοηθήσουμε τους ανθρώπους να προσαρμοστούν σε μια μεταβαλλόμενη οικονομία και να προετοιμάσουμε τη νεολαία για έναν κόσμο διά βίου μάθησης.
– Οταν ήσασταν επικεφαλής της Google Search, νιώθατε ευθύνη για το πώς ενημερώνονται εκατομμύρια άνθρωποι και τι διαβάζουν;
– Ηταν μεγάλο προνόμιο να είμαι μέλος της ηγετικής ομάδας της Google Search για πάνω από μια δεκαετία. Η αναζήτηση στην Google μπορεί να διαμορφώσει την εικόνα που έχουν οι άνθρωποι για τον κόσμο. Φέτος, η μηχανή αναζήτησης γιόρτασε τα 25α γενέθλιά της, και παρόλο που έχει διαφοροποιηθεί και αναπτυχθεί σημαντικά κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, συμπεριλαμβανομένης της προσθήκης δημιουργικής τεχνητής νοημοσύνης, των δυνατοτήτων μετατροπής κειμένου σε ομιλία και της «όρασης» υπολογιστή, καθώς και της προσθήκης περισσότερων γλωσσών στο Google translate, το βαθύ αίσθημα ευθύνης απέναντι στην αποστολή μας παρέμεινε σταθερό: να οργανώσουμε τις πληροφορίες και να τις καταστήσουμε προσβάσιμες για όλους. Αναλαμβάνουμε αυτή την ευθύνη πολύ σοβαρά, και πιστεύω ότι αυτή η αποστολή σήμερα είναι πιο σημαντική από ποτέ.
– Ως επικεφαλής και ιδρυτής του Campus Tel Aviv της Google, μπορείτε να εξηγήσετε πώς το Ισραήλ καταφέρνει να βρίσκεται στην αιχμή της καινοτομίας;
– Αισθάνομαι τυχερός που βρίσκομαι σε ένα από τα κυριότερα κέντρα καινοτομίας και τεχνολογίας παγκοσμίως. Η χώρα, ένα φυτώριο πρωτοποριακών τεχνολογιών, κερδοφόρων επιχειρηματικών ευκαιριών και υψηλών επενδυτικών αποδόσεων, έχει κερδίσει το προσωνύμιο «Εθνος των Startups». Η μοναδική κοινωνία και η ποικιλόμορφη κουλτούρα του Ισραήλ, η ισχυρή ακαδημαϊκή έρευνα και εκπαίδευση, το εξειδικευμένο εργατικό δυναμικό με δυνατότητες έρευνας και ανάπτυξης, η κυβερνητική υποστήριξη και η προσέγγιση της αγοράς με προτεραιότητα την παγκόσμια οικονομία, είναι μερικοί μόνο από τους παράγοντες που καθιστούν το οικοσύστημα καινοτομίας του Ισραήλ ένα από τα πιο επιτυχημένα στον κόσμο. Είναι σημαντικό ότι υπάρχει μια κουλτούρα ανάληψης τολμηρών πρωτοβουλιών, δοκιμής νέων πραγμάτων και μια κοινότητα με στενούς δεσμούς που στηρίζει ο ένας τον άλλον.
Νέες ευκαιρίες για τη δημοσιογραφία
– Η τεχνητή νοημοσύνη θα φέρει επανάσταση και στη δημοσιογραφία; Πώς μπορούν να επωφεληθούν τα παραδοσιακά μέσα ενημέρωσης;
– Η τεχνητή νοημοσύνη θα επηρεάσει κάθε κλάδο. Πρόσφατη παγκόσμια έρευνα του London School of Economics διαπίστωσε ότι σχεδόν τα τρία τέταρτα (73%) των ειδησεογραφικών οργανισμών εκτιμούν ότι οι εφαρμογές δημιουργικής τεχνητής νοημοσύνης, όπως η Bard ή η ChatGPT, προσφέρουν νέες ευκαιρίες στη δημοσιογραφία. Και περίπου το 85% των ερωτηθέντων –συμπεριλαμβανομένων δημοσιογράφων, ειδικών της τεχνολογίας και διευθυντών σε ειδησεογραφικούς οργανισμούς– έχουν τουλάχιστον πειραματιστεί με την τεχνητή νοημοσύνη για να βοηθηθούν σε εργασίες όπως η συγγραφή κώδικα, η δημιουργία εικόνων και η συγγραφή περιλήψεων.
Οι ερωτηθέντες επεσήμαναν ότι η παραγωγική τεχνητή νοημοσύνη είναι προσιτή και απαιτεί ιδιαίτερες τεχνικές δεξιότητες. Αυτό, κατά τους ίδιους, κάνει τη δημιουργική τεχνητή νοημοσύνη να ξεχωρίζει από άλλες τεχνολογίες ΑΙ που σε γενικές γραμμές απαιτούν βαθιά εξειδίκευση και τεχνογνωσία σε τομείς όπως ο προγραμματισμός. Ταυτόχρονα, η μεγάλης κλίμακας ανάπτυξη της παραγωγικής ΑΙ παρουσιάζει νέες προκλήσεις σχετικά με την παραπληροφόρηση, τις οποίες είναι σημαντικό να αντιμετωπίσουμε.
Ελληνες το 11% των κορυφαίων ταλέντων τεχνητής νοημοσύνης*
– Πώς τα πάει η Ελλάδα σε σύγκριση με άλλες χώρες; Μπορεί να ακολουθήσει το παράδειγμα του Ισραήλ;
– Είχα μια πολύ ενδιαφέρουσα συζήτηση με τον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη στην εκδήλωση για τα 15 χρόνια της Google Greece και είναι σαφές ότι είναι προσηλωμένος στην τεχνητή νοημοσύνη. Ειδικά στις ευκαιρίες που δημιουργούνται και στη δέσμευσή του να διασφαλίσει ότι όλες οι δημόσιες πολιτικές θα εξετάζουν τις επιπτώσεις της τεχνητής νοημοσύνης και θα «περιλαμβάνουν μια διάσταση ΑΙ». Αυτό είναι ένα βασικό σημείο εκκίνησης για κάθε χώρα που εξετάζει την τεχνητή νοημοσύνη για να καινοτομήσει και να ωφελήσει την κοινωνία στο σύνολό της. Είχα επίσης την ευκαιρία να συναντηθώ με υπουργούς, αλλά και με φίλους που πρωτοπορούν στην ακαδημαϊκή έρευνα. Πληροφορήθηκα για την ισχυρή δυναμική της χώρας και για την προώθηση της τεχνολογικής ανάπτυξης και της καινοτομίας.
– Τι γνώμη έχετε για την Ελλάδα; Παρακολουθείτε τις εξελίξεις στη χώρα; Υπάρχουν σχέδια της Google που να περιλαμβάνουν την Ελλάδα;
– Νομίζω ότι τα 15 χρόνια δραστηριότητας της Google στην Ελλάδα αποδεικνύουν ότι είμαστε αφοσιωμένοι σε αυτή την απίστευτη χώρα, με πολλαπλούς τρόπους και σε όλα τα προϊόντα μας. Είμαι πολύ χαρούμενος, για παράδειγμα, που η ομάδα μας για το Android μπόρεσε να εφαρμόσει πιλοτικά το σύστημα ενημέρωσης για σεισμούς «Android Earthquake Alerts» στην Ελλάδα –ένα καλό παράδειγμα τεχνολογίας με επίκεντρο την κοινωνία– και προσβλέπω σε πολλά ακόμη τέτοια παραδείγματα στο εγγύς μέλλον. Το θέμα της εκδήλωσής μας ήταν το «μαζί», το οποίο πιστεύω ότι είναι ο τρόπος με τον οποίο μπορούν να επιτευχθούν πολλοί από αυτούς τους στόχους.
Τα 15 χρόνια δραστηριότητας της Google στην Ελλάδα αποδεικνύουν ότι είμαστε αφοσιωμένοι σε αυτή την απίστευτη χώρα.
– Ενα από τα μεγαλύτερα προβλήματα της Ελλάδας είναι το brain drain, ιδίως στον τομέα της τεχνολογίας. Πώς μπορεί μια χώρα όπως η Ελλάδα να το λύσει αυτό;
– Εντυπωσιάστηκα όταν διάβασα πρόσφατα ότι το 11% των κορυφαίων ταλέντων στον κλάδο της ΑΙ της Ευρώπης προέρχεται από την Ελλάδα * – δηλαδή, επιστήμονες από ελληνικά πανεπιστήμια. Θα ενθάρρυνα τις χώρες να δώσουν προτεραιότητα στην ακαδημαϊκή έρευνα και την επιχειρηματικότητα, να στηρίξουν την καινοτομία στον κλάδο της ΑΙ και να αναπτύξουν πολιτικές που θα δίνουν κίνητρα και θα υποστηρίζουν την έρευνα. Η παροχή της κατάλληλης υποστήριξης μπορεί να έχει μεγάλο αντίκτυπο στον κόσμο, σήμερα.
– Μία τελευταία ερώτηση: τι πραγματικά σας κρατάει ξύπνιο τα βράδια;
– Το έντονο συναίσθημα ότι έχουμε μια μοναδική ευκαιρία να κάνουμε περισσότερα από ποτέ άλλοτε ώστε να ωφελήσουμε τους ανθρώπους, την κοινωνία και τον πλανήτη· σχεδόν κάθε πρόκληση έχει μια λύση, ακόμη κι αν δεν έχει ανακαλυφθεί. Ποτέ άλλοτε στην Ιστορία οι άνθρωποι δεν είχαν τέτοια ευκαιρία να επηρεάσουν θετικά τον κόσμο όσο σήμερα, χάρη στην επιστήμη, στην καινοτομία και στις τεχνολογίες όπως η τεχνητή νοημοσύνη.