Μπορεί να μελετά το παρελθόν, όμως δεν διστάζει να τοποθετηθεί για το παρόν, προβλέποντας το μέλλον. Συγγραφέας του βιβλίου «Καταστροφές – Μαθήματα Ιστορίας για τη Δύση», ο ιστορικός Νάιαλ Φέργκιουσον καταθέτει στην «Κ» ένα κρυστάλλινο σενάριο: αν οι ΗΠΑ δεν αποκαταστήσουν σήμερα την υποστήριξη στο Κίεβο, τότε κάποια στιγμή το 2025 η Ουκρανία θα δυσκολευτεί να κρατήσει τη γραμμή άμυνας και τότε η Ρωσία θα απειλήσει άμεσα τα ευρωπαϊκά μέλη του ΝΑΤΟ. Ο ανώτερος συνεργάτης του Ινστιτούτου Hoover στο Πανεπιστήμιο Στάνφορντ θεωρεί ότι η κυβέρνηση Μπάιντεν δεν εξάντλησε τα περιθώρια για να αποτρέψει τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία και εκτιμά ότι η «στρατηγική αυτονομία» της Ευρωπαϊκής Ενωσης θα απαιτήσει τουλάχιστον 10 χρόνια. Ο Φέργκιουσον, ο οποίος θα συμμετάσχει στο 9ο Οικονομικό Φόρουμ των Δελφών, που θα πραγματοποιηθεί 10-13 Απριλίου στους Δελφούς, προβλέπει ότι ο Μπάιντεν μάλλον θα κερδίσει τις εκλογές. Σε κάθε περίπτωση, θεωρεί ότι ο Τραμπ μπλοφάρει με τις απειλές για αποχώρηση των ΗΠΑ από το ΝΑΤΟ, στο πλαίσιο μιας διαπραγματευτικής τακτικής, ώστε να ξοδέψουν περισσότερα για την άμυνα τα ευρωπαϊκά μέλη της βορειοατλαντικής συμμαχίας. Στη Μέση Ανατολή δείχνει προς τη Χεζμπολάχ και τον Λίβανο, για να καταδείξει την απαισιοδοξία του για το κοντινό μέλλον. Ο ίδιος επιφυλάσσεται να μας μιλήσει για την ελληνική χούντα και την τουρκική εισβολή στην Κύπρο, αφού ολοκληρώσει τον δεύτερο τόμο της βιογραφίας του Κίσινγκερ.
– Εχετε τοποθετηθεί με σκεπτικισμό απέναντι στην εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ τα τελευταία χρόνια. Από πού πηγάζει ο προβληματισμός σας; Θεωρείτε, για παράδειγμα, ότι η κυβέρνηση Μπάιντεν θα μπορούσε να είχε αποτρέψει την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία;
– Θα μπορούσε σίγουρα να είχε κάνει πολύ περισσότερα, ώστε να αποτρέψει τον Πούτιν από το να εξαπολύσει τη δύναμη εισβολής του πέρα από τα σύνορα. Το 2021 μείωσαν τις προμήθειες όπλων στο Κίεβο, αφαίρεσαν τις κυρώσεις του Nord Stream 2 και έδωσαν σήμα ότι η Ρωσία θα αντιμετώπιζε μόνο κυρώσεις εάν εισέβαλε. Είχα πει τότε ότι αυτό ήταν ανοησία και είχα δίκιο.
– Ποια θα ήταν η επόμενη πράξη του έργου, αν έπεφτε η Ουκρανία στα χέρια του Πούτιν;
– Επιτρέψτε μου πρώτα να πω ότι αυτό δεν χρειάζεται να συμβεί. Εάν η Ευρωπαϊκή Ενωση, οι ΗΠΑ, το Ηνωμένο Βασίλειο και η Ιαπωνία –για να αναφέρουμε τους πιο σημαντικούς υποστηρικτές της Ουκρανίας– διατηρήσουν και πράγματι αυξήσουν τη στρατιωτική και οικονομική τους υποστήριξη, η Ουκρανία μπορεί να κρατήσει τη γραμμή. Κερδίζει ήδη τον πόλεμο στη Μαύρη Θάλασσα. Αλλά εάν οι ΗΠΑ δεν αποκαταστήσουν την υποστήριξη, τότε κάποια στιγμή το επόμενο έτος η Ουκρανία θα δυσκολευτεί να κρατήσει τη γραμμή. Αυτό θα ήταν καταστροφή, όχι μόνο για την Ουκρανία αλλά και για τη Δύση. Η Ρωσία θα απειλούσε άμεσα τα ευρωπαϊκά μέλη του ΝΑΤΟ.
– Πιστεύετε ότι ο Μπάιντεν θα χάσει τις επόμενες εκλογές; Κι αν εκλεγεί ο Τραμπ, θεωρείτε ότι είναι υπαρκτός ο κίνδυνος μιας απαξίωσης του ΝΑΤΟ από τις ΗΠΑ; Ή θα έχουν τον τελευταίο λόγο τα θεσμικά αντίβαρα στο αμερικανικό σύστημα διακυβέρνησης;
– Νομίζω ότι ο Μπάιντεν πιθανότατα θα κερδίσει με μικρή διαφορά. Αλλά εάν κερδίσει ο Τραμπ, παρά τα νομικά του προβλήματα και τη σχετική έλλειψη χρηματοδότησης της εκστρατείας του, τότε δεν είμαι σίγουρος πως είναι σαφές ότι θα υπονομευτεί το ΝΑΤΟ. Αυτό δεν συνέβη στην πρώτη του θητεία. Ούτε βελτιώθηκαν οι σχέσεις με τη Ρωσία. Ο Τραμπ απειλεί την Ευρώπη με αποχώρηση για να αναγκάσει τα ευρωπαϊκά μέλη του ΝΑΤΟ να ξοδέψουν περισσότερα για τη δική τους άμυνα. Φαίνεται να λειτουργεί ως διαπραγματευτική τακτική.
Πώς μπορεί το Ισραήλ να αποτρέψει το Ιράν από την απόκτηση πυρηνικών όπλων, εάν οι σχέσεις μεταξύ Ιερουσαλήμ και Ουάσιγκτον καταρρεύσουν, κάτι που είναι κοντά στο να συμβεί;
– Εχετε μελετήσει σε βάθος τον Κίσινγκερ και άλλωστε έχετε συζητήσει μαζί του γεωπολιτική και ιστορία – ετοιμάζετε μάλιστα τον δεύτερο τόμο της βιογραφίας του. Εχετε ενδεχομένως να μοιραστείτε κάτι μαζί μας όσον αφορά τον ρόλο του στη διαμόρφωση της ελληνικής Ιστορίας; Αναφέρομαι ασφαλώς στην περίοδο της χούντας και της τουρκικής εισβολής στην Κύπρο.
– Βεβαίως και αναφέρομαι στην περίοδο της χούντας και της τουρκικής εισβολής στην Κύπρο. Θα προτιμούσα όμως να περιμένω μέχρι να τελειώσει το βιβλίο μου προτού συζητήσω αυτό το περίπλοκο θέμα!
– Ο Εμανουέλ Μακρόν δεν απέκλεισε το ενδεχόμενο να δούμε κάποια στιγμή Ευρωπαίους στρατιώτες στην Ουκρανία. Πώς ερμηνεύετε αυτή τη δήλωση; Ευρύτερα, θεωρείτε ικανή την Ε.Ε. –πολιτικά και επιχειρησιακά– να αποκτήσει υπολογίσιμη στρατιωτική δύναμη;
– Δεν είμαι βέβαιος ότι υπάρχει όρεξη στη Γαλλία ή σε οποιαδήποτε άλλη ευρωπαϊκή χώρα για άμεση εμπλοκή στον πόλεμο στην Ουκρανία. Δεν είμαι σίγουρος γιατί το είπε αυτό, καθώς ήταν βέβαιο ότι θα προκαλούσε αντιρρήσεις από τη Γερμανία και άλλες χώρες. Υποψιάζομαι ότι είναι μέρος της εσωτερικής πολιτικής στρατηγικής του για δαιμονοποίηση της ριζοσπαστικής Δεξιάς για το γεγονός ότι τάσσεται υπέρ του Πούτιν. Οσο για τη στρατιωτική ικανότητα της Ευρωπαϊκής Ενωσης, αυτή τη στιγμή και παρά το όνειρο του Εμανουέλ Μακρόν, έχει ελάχιστη «στρατηγική αυτονομία». Θα χρειαστούν τουλάχιστον δέκα χρόνια για να διορθωθεί αυτό.
– Βλέπετε φως στο τούνελ της κρίσης στη Μέση Ανατολή; Ποιο είναι το καλύτερο δυνατό σενάριο με βάση τα έως τώρα δεδομένα;
– Δεν υπάρχει ορατό φως. Αφού καταστραφεί η Χαμάς, το Ισραήλ θα πρέπει να στρέψει την προσοχή του στην απειλή που θέτει η Χεζμπολάχ κατά μήκος των συνόρων με τον Λίβανο. Εάν οι Ισραηλινοί αποφασίσουν να επιτεθούν προληπτικά στη Χεζμπολάχ, θα είναι ένας πολύ πιο σκληρός πόλεμος από αυτόν στη Γάζα. Το μόνο εφικτό σενάριο είναι το Ισραήλ να καταστήσει σαφές στο Ιράν ότι δεν θα ανεχθεί απειλές από Ιρανούς πληρεξουσίους. Αλλά τότε προκύπτει το ερώτημα: πώς μπορεί το Ισραήλ να αποτρέψει το Ιράν από την απόκτηση πυρηνικών όπλων, εάν οι σχέσεις μεταξύ Ιερουσαλήμ και Ουάσιγκτον καταρρεύσουν, κάτι που είναι κοντά στο να συμβεί;