«Θέλω να το ξεκαθαρίσω: Πριν από έξι χρόνια, στο Ηρώδειο, είπα αντίο. Ηταν μια εποχή που ένιωθα ότι μεγάλωνα, ότι δεν ήμουν πλέον σε έναν κόσμο όπου ανήκα. Σταμάτησα, γιατί είπα δεν είναι πια της ηλικίας μου, οι νέοι έπρεπε να προχωρήσουν. Η απόφαση ήταν σωστή, αλλά μου κόστισε πολύ. Ημουν κάθε μέρα στον γιατρό, ένιωθα ότι δεν αξίζω τίποτα, ότι κανείς δεν με αγαπάει… Ενιωθα απελπισία. Οσο πλησίαζε, όμως, το 2014, έλεγα, να η ευκαιρία να τραγουδήσω πάλι: τον Οκτώβριο γίνομαι 80 χρονών!».
Ειλικρινής όπως πάντα, η Νάνα Μούσχουρη μας μιλάει για όσα την προβλημάτισαν μέχρι να πάρει τη μεγάλη απόφαση της συναυλίας του Ηρωδείου στις 14 του μηνός, όπου, πλαισιωμένη από τέσσερις μουσικούς, και βέβαια τη Λενού, την κόρη της, θα γιορτάσει και θα θυμηθεί. Μια περιοδεία που ξεκίνησε από πέρυσι με τίτλο «Happy Birthday Tour» και θα συνεχιστεί το φθινόπωρο σε Αγγλία, Γερμανία, Ιρλανδία κ.α. Αλλά ας αφήσουμε την ίδια να περιγράψει όσα αισθάνεται:
Γενέθλια και επέτειοι
«Επιστρέφω με τη συνείδηση ότι δεν ανήκω σε αυτή την εποχή. Θέλει δύναμη να παραδεχτείς όσα νιώθεις. Κι εγώ, όταν σταμάτησα, ένιωθα ότι δεν είχα κανέναν προορισμό. Αρρώστησα και δεν ήταν μόνο η κατάθλιψη, ήταν και το σώμα μου που αντιδρούσε, πονούσε η πλάτη μου… Το χειρότερο απ’ όλα ήταν η αγωνία μου μήπως θεωρήσουν ότι πρόδωσα τους φίλους μου όταν είπα ότι σταματάω, και τελικά ξαναγύρισα.
Το πήρα απόφαση. Ξεκίνησα την περιοδεία πέρυσι στη Νότια Αμερική, κρύωσα, αρρώστησα, παιδεύτηκα τρεις μήνες να συνέλθω, αλλά δεν το έβαλα κάτω. Αντί να κάθομαι στο σπίτι μου και να λέω “Νάνα, 80ρισες”, θα γιορτάσω μαζί με όλους τα γενέθλιά μου, φωτίζοντας και κάποιες επετείους. Αλλωστε στη ζωή υπάρχουμε χάρις σε κάποιες συναντήσεις.
Ο Κωνσταντίνος Καραμανλής ήταν μια απ’ αυτές. Οταν με κάλεσε το 1984 στο Ηρώδειο για την επέτειο της δημοκρατίας μας. Φέτος συμπληρώνονται 20 χρόνια από την αποχώρηση της Μελίνας, αλλά και του Μάνου. Πέρασαν όμως και 20 χρόνια από την ίδρυση της “Ελπίδας” της Μαριάννας Βαρδινογιάννη, που στηρίζει τόσα παιδιά και τις οικογένειές τους.
Εχω να πω πολλά για τον Χατζιδάκι, τη Μελίνα, τη δική τους Ελλάδα. Θυμάμαι την τελευταία μας συνάντηση λίγο προτού η Μελίνα φύγει για να χειρουργηθεί στη Νέα Υόρκη. Ηταν καταβεβλημένη, αλλά ήρθε να μας αποχαιρετήσει στην πρόβα που κάναμε στο Μέγαρο. Ηταν με τον Τζούλη, κάθισε στην πρώτη σειρά και μου ζήτησε να της τραγουδήσω το “Πάμε μια βόλτα στο φεγγάρι”. Οταν πέθανε, μετά την κηδεία της, πήγα στο σπίτι του Μάνου. “Αν υπήρχε μια γυναίκα που θα μπορούσα να είμαι μαζί της”, μου είπε ο Μάνος εκείνη την ημέρα, “ήταν η Μελίνα”. Ηταν ερωτευμένος μαζί της όταν ήταν νέοι.
Εχω τόσες ιστορίες να θυμηθώ. Ο Γκάτσος, έχοντας ακούσει το “Χάρτινο το φεγγαράκι” από τη Μελίνα, δεν μπορούσε να αποδεχθεί τη δική μου εκδοχή. “Δεν καταλαβαίνεις τι τραγουδάς”, μου έλεγε. Χρειάστηκε να περάσει ένας χρόνος για να μου πει: “Καταλαβαίνω ότι εσύ δεν τραγουδάς ως ηθοποιός”. Στις συναυλίες μου πάντα λέω αυτό το τραγούδι και πάντα θυμάται τα λόγια του Νίκου, αλλά και τι σημαίνει πιστεύω και υποστηρίζω ένα τραγούδι με τον τρόπο μου.
Τα “Παιδιά του Πειραιά” γράφτηκαν ένα βράδυ μετά του Φλόκα. “Ο Ντασέν ήταν έξω φρενών που δεν έχω τελειώσει το τραγούδι”, μας έλεγε ο Μάνος. Φύγαμε αργά, θυμάμαι. Ο Γκάτσος με άφησε σπίτι μου τέσσερις το πρωί, μα μόλις μπήκα, με περίμενε η μητέρα μου αναστατωμένη: “Ο Μάνος είπε να πάρεις ένα ταξί και να τρέξεις αμέσως σπίτι του!”. “Μα τώρα ήμασταν όλοι μαζί”, απάντησα. Φυσικά πήρα ένα ταξί κι πήγα αμέσως στο σπίτι του. Φτάνοντας, με περίμενε η μητέρα του στην πόρτα και μου είπε ανήσυχη: “Του έχω κάνει πόσους καφέδες, έλα, Νάνα μου”. Κάθισα δίπλα του στο πιάνο, ολοκλήρωσε το τραγούδι, μου το έπαιξε και ύστερα τηλεφώνησε στον Ντασέν που έφτασε μαζί με τη Μελίνα, φορώντας τις παντόφλες του…»
Θα εξηγήσω την αλήθεια
«Μου άρεσε πάντα να τραγουδάω. Αργότερα ανακάλυψα ότι το τραγούδι ήταν και δουλειά. Για μένα ήταν η ύπαρξή μου και το στήριγμά μου. Δεν ζήτησα τίποτε από τη χώρα μου, η Ελλάδα δεν μου χρωστάει τίποτα, εγώ χρωστάω στην Ελλάδα. Είμαι υπερήφανη που είμαι Ελληνίδα. Και αν έκανα κάποια λάθη, προσπαθώ να τα διορθώσω. Οι γονείς μου μού έμαθαν να είμαι σωστή στον δρόμο μου.
Η συμβουλή μου. Κανείς δεν σου κάνει δώρο στη ζωή. Για όλα πρέπει να παλέψεις. Γι’ αυτό λυπάμαι αυτούς τους πολιτικούς που υπόσχονται ότι θα δώσουν. Κανένα μέλλον δεν είναι εξασφαλισμένο στη ζωή, εμείς το εξασφαλίζουμε ξεπερνώντας τον εαυτό μας. Αρκεί να αφοσιωθείς και να κάνεις όσο καλύτερα μπορείς αυτό που ξέρεις…
Είμαι μεγαλωμένη στις ενοχές, όπως όλα τα παιδιά του πολέμου. Ενοχές, π.χ., για τα παιδιά μου που δεν ήμουν κοντά τους πάντα, λόγω δουλειάς. Γενικά για τους γύρω μου για τους οποίους νιώθω πάντα υπεύθυνη. Καμιά φορά λέω στον εαυτό μου “έχεις κι εσύ δικαίωμα”. Στα παιδιά μου εξήγησα: “Οσο είμαι στη ζωή, αλλά και ύστερα απ’ αυτή, θα είμαι πάντα κοντά σας. Εχω όμως δικαίωμα να χαρώ”. Το 2008 ο κόσμος έκλαιγε όρθιος στο Ηρώδειο. Είχαν έρθει από διάφορα σημεία της γης. Αυτήν τη φορά θα τους πω “συγγνώμη που ξαναγύρισα”. Και θα τους εξηγήσω την αλήθεια: τι ένιωσα μακριά από το τραγούδι».