ΑΠΟΣΤΟΛΗ – ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΗ. Τους λόγους για τους οποίους ο Ταγίπ Ερντογάν αποφάσισε να μεταπηδήσει στην προεδρία και το νέο πολιτικό περιβάλλον που θα διαμορφωθεί στη γείτονα μετά τις προεδρικές εκλογές της επόμενης Κυριακής περιγράφει, μιλώντας στην «Κ», ο γενικός διευθυντής του τουρκικού ειδησεογραφικού πρακτορείου Cihan, Χαμίτ Μπιλίτσι, ο οποίος υπήρξε υποστηρικτής του Ερντογάν στην αρχή της πρωθυπουργικής του θητείας, αλλά στην πορεία εξελίχθηκε σε επικριτή του. Μιλάει επίσης για τον ρόλο του απερχόμενου προέδρου, Αμπντουλάχ Γκιουλ, επισημαίνοντας ότι έχει μεν διαμηνύσει την απροθυμία του να αναλάβει μια αποδυναμωμένη πρωθυπουργία, αλλά ηγετικοί κύκλοι του κυβερνώντος κόμματος τον πιέζουν να ηγηθεί του ΑΚΡ στις επόμενες βουλευτικές εκλογές με το σκεπτικό ότι έχει τις μεγαλύτερες πιθανότητες να τις κερδίσει.
– Γιατί θέλει ο Ταγίπ Ερντογάν να εκλεγεί πρόεδρος;
– Πρώτα από όλα είναι ο συμβολισμός. Η προεδρία είναι η κορυφή της πυραμίδας των θεσμών. Είναι ιστορικής σημασίας να είσαι ο πρόεδρος όλων των Τούρκων.
– Πρώτη φορά εκλεγμένος απευθείας από τον λαό.
– Ακριβώς. Πρώτη φορά ο πρόεδρος θα έχει τη λαϊκή νομιμοποίηση. Στο σκεπτικό του Ερντογάν διαδραματίζει ρόλο και η αυτοπροστασία. Η αναρρίχηση στην προεδρία τού εξασφαλίζει σημαντικό βαθμό ασυλίας από τις έρευνες που διεξάγονται. Επίσης, θέλει να μετατρέψει το πολιτειακό σύστημα σε προεδρικό.
– Είναι σε θέση να το κάνει;
– Σύμφωνα με το ισχύον Σύνταγμα όχι, αλλά θέλει να το αλλάξει. Θα προσπαθήσει να εξαντλήσει όλα τα περιθώρια που προσφέρει το σημερινό Σύνταγμα.
– Θα έχει την αναγκαία κοινοβουλευτική πλειοψηφία για να το αλλάξει;
– Σήμερα δεν την έχει. Αλλά και στις επόμενες βουλευτικές εκλογές, που είναι προγραμματισμένες για το 2015, δεν νομίζω ότι μπορεί το ΑΚΡ να εξασφαλίσει την απαιτούμενη πλειοψηφία δύο τρίτων. Φυσικά, στην πολιτική τα πάντα μπορούν να γίνουν.
– Τι μπορεί να σημαίνει ένας πανίσχυρος πρόεδρος Ερντογάν για την εξωτερική πολιτική της Τουρκίας;
– Δεν θα υπάρξει κάποια ριζοσπαστική μεταβολή. Ο Ερντογάν θα συνεχίσει να ασχολείται με την εξωτερική πολιτική όπως έκανε και ως πρωθυπουργός.
– Θα επηρεαστούν οι σχέσεις με την Ε.Ε., τις ΗΠΑ, το Ισραήλ;
– Αν δείτε τη μέχρι τώρα πορεία του Ερντογάν, δυστυχώς η πολιτική παρουσία του δεν έχει βοηθήσει τις σχέσεις της Τουρκίας με τη διεθνή κοινότητα. Η προεδρία τόσο για το εσωτερικό όσο και για το εξωτερικό είναι ένας θεσμός που πρέπει να εκπέμπει σοφία, ενότητα, συνεργασία. Οποιος βρίσκεται σε αυτό το αξίωμα, οφείλει να έχει μια διεθνή οπτική. Για παράδειγμα, ο Γκιουλ συνεχάρη τον Σίσι μόλις εξελέγη πρόεδρος της Αιγύπτου.
– Σε αντίθεση με τον Ερντογάν.
– Α, ο Ερντογάν…
– Θα επιδεινωθεί η σχέση με τον Φετουλάχ Γκιουλέν;
– Η κατάσταση είναι ήδη πολύ κακή. Δεν ξέρω πώς μπορεί να γίνει χειρότερη. Αν κρίνουμε από τις δηλώσεις και τις πράξεις του Ερντογάν, δεν ξέρω πόσο χειρότερα μπορεί να συμπεριφερθεί. Τι άλλο να κάνει;
– Να ασκήσει πιέσεις στις ΗΠΑ να εκδώσουν τον Γκιουλέν στην Τουρκία;
– Ηδη ζητάει από χώρες να κλείσουν τα σχολεία. Επίσης, έχει αποδυθεί σε κυνήγι μαγισσών στην κρατική μηχανή. Είναι τρελό. Δεν ξέρω αν υπάρχει τρόπος να καταλαγιάσουν τα πράγματα.
– Πιστεύετε ότι οι Κούρδοι θα ψηφίσουν τον Ερντογάν για πρόεδρο;
– Θα έχουν τον δικό τους υποψήφιο στον πρώτο γύρο και λένε ότι θα ψηφίσουν τον Ερντογάν στον δεύτερο ως διαπραγματευτικό χαρτί. Πολλά θα κριθούν βέβαια και από την ικανότητα του υποψηφίου της αντιπολίτευσης να προσελκύσει κάποιους ψηφοφόρους του ΑΚΡ.
– Θα γίνει ο Γκιουλ πρωθυπουργός, όπως στην περίπτωση Πούτιν – Μεντβέντεφ;
– Ο Ερντογάν έχει καταστήσει σαφές ότι δεν προτίθεται να ασκήσει τα προεδρικά καθήκοντα με τον τρόπο που το έκανε ο Γκιουλ. Προτίθεται να είναι πολύ ενεργός πρόεδρος και να παρεμβαίνει σε όλα. Μάλιστα, περιέγραψε την πρωθυπουργία ως χαμηλότερης σημασίας αξίωμα. Από την πλευρά του, ο Γκιουλ απάντησε ότι δεν δέχεται αυτή την αλλαγή. Θα μπορούσε να μεταπηδήσει στην πρωθυπουργία, εάν οι δύο ρόλοι συνεχίσουν ως έχουν, με τον πρωθυπουργό να λαμβάνει τις ουσιαστικές αποφάσεις και τον πρόεδρο στον περισσότερο θεσμικό ρόλο που έχει σήμερα. Ομως, πολλά κορυφαία στελέχη του ΑΚΡ προσπαθούν να τον μεταπείσουν.
– Αισθάνονται ότι στις επόμενες βουλευτικές εκλογές θα έχει μεγαλύτερες πιθανότητες να κερδίσει σε σχέση με τον Αχμέτ Νταβούτογλου ή άλλους;
– Ακριβώς. Ανησυχούν ότι ο Νταβούτογλου ή οποιοσδήποτε άλλος πάρει τη θέση του Ερντογάν δεν θα μπορέσει να διασφαλίσει την ενότητα του κόμματος και να κερδίσει τις εκλογές. Αναζητούν τρόπους να παραμείνουν στην εξουσία και στο πρόσωπο του Γκιουλ βλέπουν την καλύτερη λύση.