«Μέσα στην τετραετία θα έχει λυθεί το πρόβλημα της διαχείρισης απορριμμάτων». Αυτό υποσχέθηκε ο Κυριάκος Μητσοτάκης από τα Ιωάννινα, κατά την επίσκεψή του στη μονάδα διαχείρισης απορριμμάτων που κατασκευάστηκε και λειτουργεί με σύμπραξη της Περιφέρειας με ιδιωτική εταιρεία. Ταυτόχρονα, άφησε αιχμές κατά του τρόπου που η προηγούμενη κυβέρνηση διαχειρίστηκε το ζήτημα, με τεράστια προβλήματα σε περιοχές όπως η Αττική, η Πελοπόννησος και η Κέρκυρα.
Ο πρωθυπουργός ξεναγήθηκε, χθες, στη μονάδα και συμμετείχε σε σύσκεψη με τοπικούς παράγοντες. «Η αντιμετώπιση του προβλήματος της διαχείρισης των απορριμμάτων είναι δέσμευση της κυβέρνησης για ένα πρόβλημα που της κληροδοτήθηκε από το παρελθόν αλλά που πρέπει να λυθεί με όρους μέλλοντος, με την αξιοποίηση της καλύτερης δυνατής τεχνολογίας αλλά και με τη συνεργασία του δημόσιου με τον ιδιωτικό τομέα που είναι ο ενδεδειγμένος τρόπος για να προχωρούν αυτού του είδους τα έργα», δήλωσε. Ο κ. Μητσοτάκης συνεχάρη τους υπεύθυνους της «Αειφορικής Ηπείρου» (της εταιρείας που δημιουργήθηκε μέσω Σύμπραξης Δημοσίου και Ιδιωτικού Τομέα, δηλαδή της Περιφέρειας Ηπείρου και της «ΤΕΡΝΑ Ενεργειακή») και προέτρεψε την Περιφέρεια να ολοκληρώσει τους σταθμούς μεταφόρτωσης απορριμμάτων και τους δήμους να αρχίσουν να στέλνουν τα απορρίμματά τους στη μονάδα.
Γιατί έκανε ο πρωθυπουργός αυτή την υπόδειξη; Η μονάδα, η οποία σχεδιάστηκε ώστε να καλύψει Ιωάννινα, Αρτα, Πρέβεζα και Θεσπρωτία, δέχεται σήμερα τα απορρίμματα των Δήμων Ιωαννιτών και Δωδώνης, καθώς και μικρές ποσότητες από άλλους δήμους, με αποτέλεσμα να λειτουργεί κάτω από την ελάχιστη δυναμικότητά της. Η μονάδα έχει ανώτατη δυναμικότητα 150.000 τόνων απορριμμάτων ετησίως, ενώ υπολογίστηκε ότι το 2019 θα δεχθεί 97.000 τόνους και τελικώς (αν συνεχιστεί η σημερινή κατάσταση) θα δεχθεί 60.000 τόνους. Οι δήμοι που δεν στέλνουν σήμερα απορρίμματα επικαλούνται τη μεγάλη απόσταση και εξακολουθούν να στέλνουν τα απορρίμματά τους στους ΧΥΤΑ (Καρβουναρίου η Θεσπρωτία και η Πρέβεζα και Βλαχέρνας η Αρτα). Οι σταθμοί μεταφόρτωσης απορριμμάτων που υποτίθεται ότι θα έλυναν το ζήτημα αυτό (τους κατασκεύασε η Περιφέρεια) δεν λειτουργούν ακόμα για διάφορους λόγους: κάποιοι έχουν ολοκληρωθεί αλλά δεν έχουν συνδεθεί με τη ΔΕΗ, κάποιοι έχουν καθυστερήσει. Επίσης μόλις προχθές δημοσιεύθηκε στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως η απόφαση συγκρότησης του κοινού φορέα (ΦΟΔΣΑ) για τα απορρίμματα των 18 δήμων της Ηπείρου. Η λειτουργία ενός ΦΟΔΣΑ για όλη την Ηπειρο επιβαλλόταν και από πρόσφατο νόμο, αλλά και επειδή πρέπει να αναλάβει ένας φορέας όλους τους σταθμούς μεταφόρτωσης (στην πραγματικότητα, να κάνει έναν διαγωνισμό και να αναθέσει σε ιδιώτη τη λειτουργία τους).
Το ερώτημα είναι βέβαια τι συνέπειες έχει η λειτουργία της μονάδας της Ηπείρου σε χαμηλότερη από την αναμενόμενη δυναμικότητα. Οπως εξηγούν στελέχη της ΤΕΡΝΑ Ενεργειακή, στα ΣΔΙΤ του είδους είθισται τα δύο πρώτα έτη ο ιδιώτης να πληρώνεται συγκεκριμένες ποσότητες (τις αναμενόμενες σύμφωνα με το μοντέλο του). Στη συγκεκριμένη περίπτωση, για το 2019 έχει συμφωνηθεί ότι θα πληρωθεί για 97.000 τόνους. Με δεδομένο ότι το 90% των ποσοτήτων που οδηγούνται σήμερα στη μονάδα προέρχεται από τον Δήμο Ιωαννιτών (περίπου 1.180-1.200 τόνοι την εβδομάδα), το υπόλοιπο ποσό μέχρι τις 97.000 τόνους θα καταβληθεί από τους υπόλοιπους δήμους είτε έχουν στείλει απορρίμματα στη μονάδα ή όχι, αφού αυτό προβλέπει η προγραμματική τους σύμβαση με την Περιφέρεια. Πάντως, η μονάδα της Ηπείρου δεν έχει δεχθεί ακόμα απορρίμματα από την Κέρκυρα ή τη Λευκάδα που αντιμετωπίζουν οξύ πρόβλημα.
Οι νέες συμβάσεις με ιδιώτες
Το μοντέλο των Συμπράξεων Δημόσιου και Ιδιωτικού Τομέα (ΣΔΙΤ) προκρίνει η κυβέρνηση ως μέσο για την επίλυση των προβλημάτων διαχείρισης απορριμμάτων σε όλη τη χώρα. Προχθές, η διυπουργική επιτροπή για τις ΣΔΙΤ ενέκρινε ακόμα ένα έργο για το δυτικό τμήμα της Κεντρικής Μακεδονίας, δυναμικότητας 300.000 τόνων ετησίως, που θα εξυπηρετήσει 10 δήμους. Σε αναμονή επίλυσης (τελευταίων;) προβλημάτων βρίσκεται ακόμα η ΣΔΙΤ της Περιφέρειας Πελοποννήσου, σε διαδικασία κατασκευής η ΣΔΙΤ στην Ηλεία, ενώ τον Οκτώβριο αναμένεται να ξεκινήσει τη λειτουργία της η αντίστοιχη μονάδα στις Σέρρες.
Η νέα ΣΔΙΤ θα καλύψει περιοχές της περιφερειακής ενότητας Θεσσαλονίκης και περίπου το 60% της πόλης. Φορέας υλοποίησης δεν θα είναι η Περιφέρεια αλλά ο φορέας των δήμων (ΦΟΔΣΑ). Ενα βασικό ζήτημα που πρέπει να λυθεί είναι πού θα κατασκευαστεί η μονάδα (δεν έχει ακόμα χωροθετηθεί).
Ο στόχος της κυβέρνησης είναι ο διαγωνισμός να ξεκινήσει πριν από το τέλος του έτους και να προχωρήσει παράλληλα με τη διαδικασία χωροθέτησης, ώστε όταν περάσει στη δεύτερη φάση οι ενδιαφερόμενοι να γνωρίζουν όλα τα δεδομένα. Αν η υπόθεση δεν «κολλήσει» στη χωροθέτηση, εκτιμάται ότι σε 1,5 έτος από σήμερα μπορεί να υπάρχει ανάδοχος. Να σημειωθεί ότι και σε αυτόν τον διαγωνισμό, η επιλογή των τεχνολογιών διαχείρισης των απορριμμάτων θα είναι ανοιχτή (στις προτάσεις των αναδόχων).
Ας δούμε πού βρίσκονται οι υπόλοιπες μονάδες, που προωθούνται με το ίδιο σύστημα:
• Η ΣΔΙΤ Πελοποννήσου έχει ήδη υπογραφεί, δεν μπορεί όμως να ξεκινήσει λόγω προβλήματος που έχει ανακύψει στην απαλλοτρίωση των απαραίτητων εκτάσεων (στη συγκεκριμένη περίπτωση και μόνο, η εξεύρεση χώρων ήταν υποχρέωση του αναδόχου). Για να κηρυχθούν οι εκτάσεις υπό απαλλοτρίωση χρειάζεται μια απόφαση του Περιφερειακού Συμβουλίου που μόλις συγκροτήθηκε. Στόχος είναι το καλοκαίρι του 2020, ο ανάδοχος να ξεκινήσει τη «μεταβατική» διαχείριση των απορριμμάτων των πέντε περιφερειακών ενοτήτων (Κορινθία, Αρκαδία, Αργολίδα, Μεσσηνία, Λακωνία), ώστε να κλείσουν… οριστικά οι παράνομες χωματερές τους.
• Η ΣΔΙΤ των Σερρών (θα καλύψει την περιφερειακή ενότητα Σερρών) βρίσκεται σε δοκιμαστική λειτουργία και αναμένεται τον Οκτώβριο να λειτουργήσει κανονικά.
• Η ΣΔΙΤ Ηλείας ξεκίνησε να κατασκευάζεται και θα τεθεί σε λειτουργία περίπου σε δύο έτη.
• Στη Ρόδο η ΣΔΙΤ έχει εγκριθεί αλλά δεν έχει ακόμα προκηρυχθεί ο διαγωνισμός.
Πλέον, η συζήτηση στρέφεται προς την Αττική και το είδος της λύσης που θα επιλεγεί. Προφανώς θα χρειαστεί γενναία αναθεώρηση προς τα κάτω σε σχέση με τους αρχικούς διαγωνισμούς (και να δοθεί πραγματική και όχι θεωρητική έμφαση στην κομποστοποίηση και στην αύξηση της ανακύκλωσης), ειδάλλως η πολιτεία κινδυνεύει να εγκλωβιστεί για τα επόμενα 25 χρόνια σε μια πολύ ακριβή διαχείριση.