«Δεν υπάρχει μαγικός αλγόριθμος», είπε o πρωθυπουργός σε μια αποστροφή της πρωτολογίας του στη Βουλή, απαντώντας στη Φώφη Γεννηματά για το προσφυγικό την Παρασκευή, αναφερόμενος στη δίκαιη κατανομή προσφύγων σε ολόκληρη τη χώρα. Και προφανώς ούτε μαγικές λύσεις διαχείρισης του ζητήματος, όπως σαφώς υπογράμμισε μέσω της παρέμβασής του ο Κυριάκος Μητσοτάκης, που είχε σχετική συζήτηση με την Αγκελα Μέρκελ στη Σύνοδο Κορυφής του ΕΛΚ στο Ζάγκρεμπ. Η «μαγική» λέξη για την κυβέρνηση είναι το «Δουβλίνο IV», η μεταρρύθμιση του ευρωπαϊκού συστήματος ασύλου, ώστε οι διαδικασίες να μη βαρύνουν αποκλειστικά τις χώρες πρώτης υποδοχής.
Η αποστροφή του κ. Μητσοτάκη ότι η Γερμανία είναι σύμμαχος της Ελλάδας σε αυτό το ζήτημα, κάτι που, όπως είπε, (φωτογραφίζοντας την Ουγγαρία και όχι μόνο) δεν ισχύει για άλλες χώρες, αφορούσε τις προτάσεις του Γερμανού υπουργού Εσωτερικών Χορστ Ζεεχόφερ ώστε να μην έχουν τη μόνη ευθύνη οι χώρες που βρίσκονται στα εξωτερικά σύνορα της Ε.Ε. και δέχονται τις μεταναστευτικές ροές. Τυχαία δεν ήταν ούτε η επιλογή του να εκπέμψει μηνύματα προς την Ευρώπη και την Τουρκία ότι το πρόβλημα δεν είναι ελληνικό, αλλά έχει ευρωπαϊκή διάσταση, ενώπιον ενός ευρωπαϊκού ακροατηρίου: αυτού του συνεδρίου του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος στο Ζάγκρεμπ.
Ο κ. Μητσοτάκης προετοιμάζει το έδαφος για την ανάγκη ανάληψης πρωτοβουλιών, οι οποίες, πάντως, δεν πρέπει να αναμένονται νωρίτερα από τα μέσα Δεκεμβρίου και το επόμενο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, πριν από το οποίο, εξάλλου, αναμένεται να έχει συναντηθεί πάλι με την κ. Μέρκελ, αλλά και με τον Εμανουέλ Μακρόν στη Σύνοδο Κορυφής του ΝΑΤΟ στο Λονδίνο (3 και 4 Δεκεμβρίου).
Το «δυστύχημα» για την κυβέρνηση, όπως παραδεχόταν κυβερνητικός παράγοντας, είναι η καθυστέρηση ανάληψης καθηκόντων από τη νέα Ευρωπαϊκή Επιτροπή, αφού στην πραγματικότητα σε αυτή τη φάση δεν υπάρχει συνομιλητής. Ο Μαργαρίτης Σχοινάς, ο οποίος θα είναι αρμόδιος για το κρίσιμο χαρτοφυλάκιο, στη δική του παρέμβαση στους ευρωβουλευτές του ΕΛΚ είπε ότι το νέο πλαίσιο ασύλου θα είναι έτοιμο τον Φεβρουάριο κι ότι αποτελεί κεντρική προτεραιότητα της νέας Επιτροπής υπό την Φον ντερ Λάιεν.
Επίσκεψη στην Αθήνα
Ενδεικτικό, πάντως, της σημασίας που αποδίδει η νέα Κομισιόν στο ζήτημα είναι, σύμφωνα με πληροφορίες της «Κ», το γεγονός ότι αμέσως μετά την ανάληψη καθηκόντων της Επιτροπής (στις 2 Δεκεμβρίου), ο κ. Σχοινάς και η Σουηδή επίτροπος Ιλβα Τζοχάνσον, αρμόδια για τις Εσωτερικές Υποθέσεις, τη Μετανάστευση, το Ασυλο και τη Σένγκεν, θα επισκεφθούν την Αθήνα (στις 4 και 5 Δεκεμβρίου).
Στο μεταξύ, ο πρωθυπουργός, όπως φάνηκε από τη συνολική παρέμβαση για το θέμα στην «Ωρα του Πρωθυπουργού», αντιμετωπίζει ρεαλιστικά το ζήτημα. Γνωρίζει ότι αυτό που μπορεί να κάνει η κυβέρνηση είναι σοβαρή και υπεύθυνη διαχείριση και ότι αν δεν μειωθούν θεαματικά οι ροές, προφανώς, θα χρειαστεί να εκπονηθεί από την Ευρώπη ένα Plan B. Το ότι αν η κατάσταση δεν αλλάξει, δεν υπάρχει λύση, παραδέχθηκε εμμέσως και ο υφυπουργός Αμυνας και συντονιστής για το προσφυγικό Αλκιβιάδης Στεφανής κατά τις ανακοινώσεις του πλέγματος μέτρων για τη βραχυπρόθεσμη και μεσοπρόθεσμη διαχείριση του ζητήματος την περασμένη Τετάρτη.
«Η χώρα χρειάζεται μια εθνική στρατηγική διαχείρισης ενός οξύτατου προβλήματος, το οποίο δεν είμαστε βέβαιοι αν θα γίνει, ή θα χειροτερέψει. Και πρέπει να είμαστε έτοιμοι να μιλήσουμε ειλικρινά για όλα τα ενδεχόμενα», ήταν η χαρακτηριστική αποστροφή του πρωθυπουργού, ο οποίος απαντώντας στην κ. Γεννηματά, απέφυγε να μιλήσει για τις επιστροφές με αριθμούς, παραδεχόμενος τις «αντικειμενικές δυσκολίες» στη διαχείριση του ζητήματος. Σημειώνεται ότι επισήμως η κυβέρνηση έχει μιλήσει για 10.000 επιστροφές. Ανεπισήμως γνωρίζει ότι ο αριθμός είναι μεγάλος. Και, σε κάθε περίπτωση, απαιτεί λεπτές διαπραγματεύσεις με μεγάλους «παίκτες» της Ε.Ε. και όχι μόνο, και προφανώς τη συνεργασία της Τουρκίας σε ό,τι αφορά τις επιστροφές προς τα εκεί.
Σύμφωνα με πληροφορίες της «Κ», πάντως, ήδη κατά τις προηγούμενες μέρες έγιναν επιστροφές και όχι μόνο στο πλαίσιο της δήλωσης Ε.Ε. – Τουρκίας, αλλά και προς τρίτες χώρες, ενώ αναμένονται κι άλλες τις επόμενες μέρες. Στο Μαξίμου, πάντως, κρατούν το θέμα χαμηλά και αποφεύγουν τις ανακοινώσεις, τουλάχιστον, μέχρι να συγκεντρωθεί ένας ικανοποιητικός αριθμός. Αλλά και επειδή, όπως είπε ο κ. Μητσοτάκης, προαναγγέλλοντας ότι θα γίνουν «σημαντικές επιστροφές», αυτές δεν θα λύσουν το πρόβλημα. Θα στείλουν, όμως, συμβολικά το μήνυμα στα κυκλώματα των διακινητών και σε όσους αποπειρώνται να μπουν στην Ελλάδα χωρίς να έχουν προσφυγικό προφίλ, ότι «ευπρόσδεκτοι στην Ελλάδα είναι αυτοί που επιλέγουμε εμείς να είναι, αυτοί που δεν είναι, θα επιστρέφουν πίσω».
Την ίδια ώρα, προχωρά η υλοποίηση των μέτρων που ανακοινώθηκαν, μεταξύ των οποίων η τοποθέτηση εθνικού συντονιστή για τα ασυνόδευτα παιδιά, ζήτημα που έχει ψηλά στην ατζέντα του ο κ. Μητσοτάκης. Σύμφωνα με πληροφορίες, είναι θέμα ημερών η ανακοίνωση του προσώπου που θα αναλάβει και το οποίο φαίνεται ότι θα είναι γυναίκα.
Ενημέρωση δημάρχων, τοπικών παραγόντων
Καμία μετακίνηση προσφύγων ή αιτούντων άσυλο δεν θα γίνει χωρίς προηγούμενη διαβούλευση με δημάρχους και τοπικούς παράγοντες, έλεγε κυβερνητικό στέλεχος, πριν από εβδομάδες, όταν η ανακοίνωση για μετακίνηση προσφύγων στο «Αμαλία Φλέμινγκ», χωρίς καμία προηγούμενη ενημέρωση, προκάλεσε μεγάλες αντιδράσεις στην περιοχή. Το παράδειγμα λειτούργησε ως καμπανάκι τόσο για την κυβέρνηση όσο και για τον κομματικό μηχανισμό. Σε επίπεδο κυβέρνησης τη διαβούλευση με τοπικούς παράγοντες, δημάρχους και περιφερειάρχες έχει αναλάβει ο υπουργός Εσωτερικών Τάκης Θεοδωρικάκος, ενώ σταδιακά κινητοποιείται και η κοινοβουλευτική ομάδα. Κεντρικό ρόλο έχει αναλάβει και το επιτελείο της Ν.Δ., τόσο μέσω των τοπικών και νομαρχιακών οργανώσεων όσο και σε κεντρικότερο επίπεδο μέσω της ενημέρωσης των κομματικών στελεχών. Σε αυτό το πλαίσιο ήδη έχουν γίνει ενημερώσεις κομματικών στελεχών στην Αττική από τον γ.γ. Μεταναστευτικής Πολιτικής Πάτροκλο Γεωργιάδη και τον ειδικό γραμματέα Πρώτης Υποδοχής Μάνο Λογοθέτη, μοντέλο που θα ακολουθηθεί και για την υπόλοιπη Ελλάδα.
Σε αυτές τίθεται συνολικά το ζήτημα, ενώ χρησιμοποιούνται αριθμητικά δεδομένα για το πώς είναι κατανεμημένοι οι πρόσφυγες στην ηπειρωτική χώρα σε μια προσπάθεια, όπως έλεγε αρμόδια πηγή, «να μιλήσουμε με τα εργαλεία της λογικής». Ταυτόχρονα, επιδιώκεται να εντοπιστούν πιθανές εστίες αντιδράσεων πριν αυτές ενεργοποιηθούν. Ζήτημα φαίνεται πως δημιουργεί και το εκλογικό σύστημα των πρόσφατων αυτοδιοικητικών εκλογών, καθώς σε πολλές περιπτώσεις ενώ οι δήμαρχοι είναι προσκείμενοι στη Ν.Δ., συμβαίνει δημοτικοί σύμβουλοι που είναι επίσης προσκείμενοι στη Ν.Δ. να μη μετέχουν στη δημοτική διοίκηση και να χρησιμοποιούν το προσφυγικό ως αφορμή για να «κοντύνουν» τη δημοτική αρχή. Πολλοί δήμαρχοι διστάζουν να μπουν σε λογική ήπιας διαχείρισης του ζητήματος, φοβούμενοι την αντιπολίτευση, αν και συχνά αυτό χρησιμοποιείται ως άλλοθι για αδράνεια.