Δύο είναι οι απειλές για τον ΣΥΡΙΖΑ στις επόμενες εκλογές: πρώτον, να χάσει για τέταρτη συνεχόμενη φορά μετά το 2019 από τη Νέα Δημοκρατία. Δεύτερον, να απομακρυνθεί από τη ζώνη του 30%, την οποία πλησίασε τον Ιούνιο του 2012 (26,89%) και κατοχύρωσε από τον Ιανουάριο του 2015 και μετά στις εθνικές κάλπες. Μια τέτοια εξέλιξη –ανάλογα και με τη διαφορά από το ΠΑΣΟΚ– δεν θα σήμαινε την αποκαθήλωση του κόμματος από τον θρόνο του δεύτερου ισχυρού πόλου, ωστόσο θα έβαζε την Κουμουνδούρου σε έναν νέο κύκλο εσωστρέφειας.
Στη φετινή ΔΕΘ έγινε φανερός ο στόχος της αξιωματικής αντιπολίτευσης να κεφαλαιοποιήσει τη φθορά της κυβέρνησης από την τριετία στην εξουσία, από την ακρίβεια στην αγορά, αλλά και από την υπόθεση των παρακολουθήσεων. Παρ’ όλα αυτά ο ΣΥΡΙΖΑ δείχνει να έχει οροφή το 25% και περίπου από τις αρχές του 2016 έως σήμερα, για περισσότερους από 80 μήνες, είτε δημοσκοπικά είτε στις κάλπες, δεν έχει πάρει κεφάλι από τη Νέα Δημοκρατία. Ο Αλέξης Τσίπρας έχει ανεβάσει τον πήχυ και στην Κουμουνδούρου πιστεύουν ότι την άνοιξη που θα γίνουν οι εκλογές θα είναι στην πρώτη θέση. Με αυτή τη βασική γραμμή κινούνται και προσαρμόζουν την τακτική τους.
Από τις 17 Σεπτεμβρίου που ο τέως πρωθυπουργός στην ομιλία του στο «Βελλίδειο» απέφυγε την κριτική στην κυβέρνηση, επέλεξε να μην αναφερθεί ονομαστικά στον Κυριάκο Μητσοτάκη και να κινηθεί περισσότερο προγραμματικά, έχουν περάσει μόλις δύο εβδομάδες. Δεκαπέντε ημέρες που ήταν αρκετές για να απομακρύνουν τον ΣΥΡΙΖΑ από την προσήλωση στο περιβάλλον της θεσμικής και προγραμματικής αντιπολίτευσης. Είναι φυσιολογικό σε μια προεκλογική περίοδο μεγάλης έντασης, ωστόσο είναι και συνειδητή επιλογή. Η εξεταστική επιτροπή ολοκλήρωσε τις εργασίες της με το κλείσιμο της λίστας των μαρτύρων, τα πνεύματα οξύνθηκαν στα πανεπιστήμια, η μελέτη Λύτρα ξαναέφερε το θέμα της πανδημίας στο προσκήνιο, η νίκη της Ακροδεξιάς στην Ιταλία κοκκίνισε ακόμη πιο πολύ τις διαχωριστικές γραμμές στο πολιτικό σκηνικό, ενώ την ίδια ώρα η δημοσκοπική ψαλίδα με τη Νέα Δημοκρατία τον περασμένο μήνα δεν έκλεισε.
Η μετατόπιση από τη συγκρότηση ενός «αντιδεξιού μετώπου» σε ένα σκληρό «αντιμητσοτατικό κίνημα» ήταν σχεδόν αυτόματη. Ποιο είναι το κοινό που επιχειρούν να προσεγγίσουν πλέον; Κατ’ αρχάς τους κεντρώους ψηφοφόρους, που δεν συγχωρούν στον πρωθυπουργό την παρέμβαση στους κανόνες του πολιτικού παιχνιδιού με την υπόθεση των παρακολουθήσεων, αλλά και το δεξιό κομμάτι της γαλάζιας παράταξης που ανησυχεί ότι έχει ταυτιστεί το κόμμα τους με τις υποκλοπές. Ασχετα αν οι δημοσκοπήσεις δείχνουν πως το θέμα των επισυνδέσεων ήταν μέχρι στιγμής μια «μουτζούρα» στην κυβερνητική θητεία. Η Κουμουνδούρου θα επιμείνει ακόμη και αν τα κέρδη δεν είναι όσα περίμενε. Για το συντηρητικό κοινό της Βόρειας Ελλάδας, που πίστευε σε μια άλλη διαχείριση σε σχέση με το ονοματολογικό, στον ΣΥΡΙΖΑ αρκεί απλώς να απομακρυνθεί από την αγκαλιά της γαλάζιας παράταξης.
Ο κίνδυνος, όταν η ρητορική του κόμματος γύρει προς τα αριστερά και τα νεανικά κοινά, να χαθεί η επαφή με το μετριοπαθές Κέντρο.
Με δεδομένη τη στόχευση για ένα πολωμένο κλίμα, δεν είναι τυχαίο πως ο Αλέξης Τσίπρας μίλησε από τις Βρυξέλλες ακόμη και για «αποκατάσταση της δημοκρατίας», προκαλώντας την έντονη αντίδραση του Γιάννη Οικονόμου. Συνεργάτες του προέδρου μετέφεραν στην «Κ» πως αυτό που επιχείρησε να κάνει ήταν να αποτυπώσει το ευρωπαϊκό κλίμα που υπάρχει για την Ελλάδα. Οι σοσιαλδημοκράτες στη βελγική πρωτεύουσα αναδεικνύουν τη σημασία του κράτους δικαίου και αυτό συμπίπτει απολύτως με τη στρατηγική της Αριστεράς. Η άλλη ανησυχία, που εκφράστηκε στην εκδήλωση για τα 100 χρόνια από τη γέννηση του Μανώλη Γλέζου, έχει να κάνει με το ότι η Δεξιά θα συμμαχήσει με την Ακροδεξιά παντού. Οπως έγινε στην Ιταλία και τη Σουηδία. Και κάνοντας μια προβολή στην Ελλάδα βλέπουν από τον ΣΥΡΙΖΑ είτε ενσωμάτωση του κόμματος του Κυριάκου Βελόπουλου στη Νέα Δημοκρατία, όπως έγινε με τον ΛΑΟΣ, είτε σύμπλευση ή ακόμη και μετεκλογικές μεταγραφές της τελευταίας στιγμής, προκειμένου να σχηματιστεί πλειοψηφία στις δεύτερες κάλπες.
Ακολουθώντας τη γραμμή των πολύ υψηλών τόνων από τη βελγική πρωτεύουσα, ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ εξαπέλυσε διπλή επίθεση. Για τη μελέτη του καθηγητή Θεόδωρου Λύτρα ζήτησε από τον Κυριάκο Μητσοτάκη να ζητήσει συγγνώμη από τον ελληνικό λαό. Την τακτική του σκληρού ροκ συνέχισε ο Νάσος Ηλιόπουλος, που μίλησε σε συνέντευξή του για «υγειονομικό έγκλημα με ευθύνη Μητσοτάκη».
«Γιουρούσι»
Ο Δημήτρης Τζανακόπουλος απευθυνόμενος σε ένα πιο ριζοσπαστικό κοινό, έκανε λόγο για «γιουρούσι της αστυνομίας» στις φοιτητικές εστίες στου Ζωγράφου. Είναι το άλλο θέμα που η αξιωματική αντιπολίτευση έχει βάλει πολύ ψηλά στην ατζέντα. Και εδώ υπάρχει ένας κίνδυνος. Οταν η ρητορική του κόμματος γέρνει προς τα αριστερά και τα νεανικά κοινά, χάνεται η επαφή με το μετριοπαθές Κέντρο. Εκτός κι αν έχουν αποφασίσει να διεμβολίσουν το 3,44% που πήρε ο Γιάνης Βαρουφάκης στις τελευταίες εκλογές, αποκλείοντάς τον από την επόμενη Βουλή. Σε ένα τέτοιο σενάριο, τα καλά νέα είναι πως ο ΣΥΡΙΖΑ ίσως καταφέρει να απορροφήσει μεγάλο μέρος του και να ενισχύσει τα ποσοστά του. Τα άσχημα νέα είναι πως θα χάσει έναν εν δυνάμει εταίρο για την προοδευτική διακυβέρνηση.
Υπάρχουν ωστόσο και άλλες σημαντικές δεξαμενές τις οποίες μπορεί να έλξει η αύξηση των ριζοσπαστικών αντιπολιτευτικών ντεσιμπέλ. Η Ζωή Κωνσταντοπούλου με την Πλεύση Ελευθερίας και ποσοστό 1,47% ήταν η πρώτη αριστερή μη κοινοβουλευτική δύναμη τον Ιούλιο του 2019 και ακολουθούσε από τον προοδευτικό χώρο η Ενωση Κεντρώων με 1,24%. Οσοι θεωρούν πως το 12%-13% που καταγράφει δημοσκοπικά το ΠΑΣΟΚ σημαίνει πως «ξέμεινε από καύσιμα» ευελπιστούν πως και από τη Χαριλάου Τρικούπη έχει να λαμβάνει ο ΣΥΡΙΖΑ στην πορεία προς την Κυριακή των εκλογών. Στην εξίσωση υπάρχει πάντα το κομμάτι των αναποφάσιστων, που πρέπει να σηκωθούν από τον καναπέ την κρίσιμη ώρα της κάλπης.
Πολυσυλλεκτικός ή απλώς αντιφατικός;
Η απόλυτη επικράτηση του διπολισμού συνεπάγεται τη μεταφορά του πολιτικού παιχνιδιού στη δεύτερη κάλπη, όπου θα παιχτούν όλα για όλα στην αυτοδυναμία. Και μπορεί οι περίοδοι των δεκαετιών του ’80 και του 2000, που οι δύο ισχυροί έφταναν και ξεπερνούσαν το 85%, να έχουν περάσει, ωστόσο οι αριθμοί των δύο πρώτων αναμένεται να ανέβουν σημαντικά. Οπως και να έχει, αν ο ΣΥΡΙΖΑ καταφέρει να είναι κοντά στη Νέα Δημοκρατία, στην περίπτωση που αποτύχει να κόψει πρώτος το νήμα στην απλή αναλογική, εκτιμάται ότι όλα είναι πιθανά για τον δεύτερο γύρο. Κεντρικό αφήγημα θα είναι πως ο Κυριάκος Μητσοτάκης είναι ο υπεύθυνος της διόγκωσης των πολλαπλών κρίσεων, ενώ θα γίνεται όλο και πιο σαφές από τον Αλέξη Τσίπρα πως το προσκλητήριο δεν έχει κομματικά όρια. Πολυσυλλεκτικό αλλά και ριψοκίνδυνο εφόσον θεωρηθεί πως η Κουμουνδούρου πατάει σε πολλές βάρκες.