Στα οφέλη της συμφωνίας των Πρεσπών, τόσο για τη χώρα του όσο και για την Ελλάδα και την ευρύτερη περιοχή των Βαλκανίων, αναφέρεται ο τέως πρωθυπουργός της Βόρειας Μακεδονίας Ζόραν Ζάεφ, σε συνέντευξή του στην «Κ». Ο κ. Ζάεφ, που βρέθηκε στην Ελλάδα με αφορμή το Οικονομικό Φόρουμ των Δελφών, μιλάει για τη στενή συνεργασία που υπάρχει πλέον μεταξύ των δύο χωρών και ευχαριστεί την ελληνική κυβέρνηση τόσο για τη βοήθεια που πρόσφερε στη χώρα του την περίοδο της πανδημίας όσο και για τη στήριξη που προσφέρει στην πλήρη ένταξη στο ΝΑΤΟ και την ευρωπαϊκή προοπτική της.
– Πώς θα χαρακτηρίζατε την κατάσταση στη χώρα σας μετά την εφαρμογή της συμφωνίας των Πρεσπών;
– Είναι πιο ευχάριστη από ό,τι πριν, επειδή ο κόσμος είδε τα οφέλη της συμφωνίας. Οι χώρες μας, ακόμη και πριν, είχαν κάποιου είδους οικονομική συνεργασία. Αλλά τώρα, μετά τις Πρέσπες, όλα είναι ανοιχτά. Εγιναν πολλές επενδύσεις από την Ελλάδα στη Βόρεια Μακεδονία, ειδικά στην ενέργεια, ενώ την περίοδο του κορωνοϊού, η Ελλάδα μάς βοήθησε παρέχοντάς μας εμβόλια. Τώρα χτίζουμε μια κοινή αγορά ενέργειας και προσπαθούμε να είμαστε ανθεκτικοί και πιο προετοιμασμένοι για μελλοντικές ενεργειακές κρίσεις. Είμαστε μια μικρή περιοχή και αν συνεργαστούμε, θα είμαστε πραγματικά πιο ισχυροί.
– Εξακολουθείτε να έχετε εσωτερικές εντάσεις σχετικά με το νέο όνομα ή για την αρχαία μακεδονική ιστορία;
– Ορισμένα δεξιά κόμματα εξακολουθούν να μην το αποδέχονται, αλλά τώρα είναι στο σύνταγμά μας. Δεν είναι μόνο η έγκριση της συμφωνίας στο κοινοβούλιο, αλλά αλλάξαμε το σύνταγμα μέσω αυτής της συμφωνίας. Ξέρω πως οτιδήποτε και να συμβεί στη Βόρεια Μακεδονία στο μέλλον, το σύνταγμα θα πρέπει να τηρηθεί. Ακόμα και ο αρχηγός της αντιπολίτευσης Κρίστιαν Μικόφσκι σχολίασε δημόσια ότι δεν υπάρχουν πισωγυρίσματα. Οπότε πρέπει να συνεχίσουμε για το μέλλον. Οπως η τότε ελληνική αντιπολίτευση ήταν απέναντι, σήμερα ως κυβέρνηση βρίσκει τρόπους και συνεχίζει τη συνεργασία, γιατί κανείς δεν θέλει να καταστρέψει κάτι που είναι επωφελές και για τις δύο πλευρές.
– Οπότε η αντιπολίτευση του VMRO θα σεβαστεί τη συμφωνία και δεν θα την ανατρέψει;
Είμαι πραγματικά πολύ ευγνώμων για την ελληνική κυβέρνηση, η οποία υποστηρίζει την πλήρη ένταξή μας στο ΝΑΤΟ.
– Πιστεύω, ναι. Πρέπει να σεβαστούν τη συμφωνία, πρέπει να ακολουθήσουν το σύνταγμα γιατί είναι ένα από τα μεγαλύτερα κόμματα στη χώρα. Ανεξάρτητα από το αν θα παραμείνουν στην αντιπολίτευση ή αν θα γίνουν κυβέρνηση κάποια στιγμή, πρέπει πρώτα να σεβαστούν το σύνταγμά μας, γιατί το σύνταγμα είναι η μεγαλύτερη νομική πράξη της χώρας. Πέρα από αυτό, πρέπει να είναι έξυπνοι και να συνεχίσουν τη συνεργασία, γιατί στο τέλος της ημέρας, οι άνθρωποι θέλουν να έχουν μια καλύτερη οικονομική ζωή. Πρέπει να σημειωθεί ότι η περιοχή μετά τη συμφωνία των Πρεσπών αλλάζει και όχι μόνο στον τομέα της ενέργειας, αλλά και στη γεωργία, στην κλωστοϋφαντουργία, στη βιομηχανία μετάλλων, παντού. Είναι μια πολύ ορατή συνεργασία, ενώ εκκρεμούν πάνω από 2,5 δισ. ευρώ επενδύσεις από την Ελλάδα στη Βόρεια Μακεδονία, στην ενέργεια και σε άλλους τομείς. Το ποσό αντιστοιχεί στο 25% του ΑΕΠ μας. Είμαι πραγματικά πολύ ευγνώμων και για τη νέα ελληνική κυβέρνηση –η οποία δεν είναι τόσο νέα καθώς έχετε εκλογές– που υποστηρίζει την πλήρη ένταξή μας στο ΝΑΤΟ, που σημαίνει σταθερότητα και ασφάλεια. Ο πρωθυπουργός Μητσοτάκης, ο υπουργός Δένδιας και άλλοι αγωνίστηκαν τόσο θετικά για τη Βόρεια Μακεδονία στην Ευρωπαϊκή Ενωση, στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο και στο Συμβούλιο της Ευρώπης. Ετσι κάνουν οι φίλοι και είμαστε πολύ ευγνώμονες και οι πολίτες μας το ξέρουν αυτό.
– Σήμερα, λόγω του πολέμου στην Ουκρανία, η Ελλάδα γίνεται ενεργειακός κόμβος. Βλέπετε τη Βόρεια Μακεδονία να λειτουργεί ως διάδρομος για τη μεταφορά της ενέργειας;
– Ναι, βέβαια, ειδικά μέσω της διασύνδεσης με την Ελλάδα. Μπορούμε να αποτελέσουμε σημαντικό μέρος της σύνδεσης του δικτύου από τη Δυτική Ευρώπη προς τη Νότια Ευρώπη, την Αφρική και την Ασία.
– Πριν από τη συμφωνία, οι πολίτες σας έβλεπαν τους εαυτούς τους πιο κοντά στην Τουρκία παρά στην Ελλάδα. Εχει αλλάξει αυτό το συναίσθημα;
– Μετά τις Πρέσπες, βλέπουν τον εαυτό τους πιο κοντά στην Ελλάδα. Ημασταν πολύ κοντά στην Τουρκία και ακόμα είμαστε, καθώς υπάρχει σύνδεση με πολίτες που έχουν την τουρκική εθνικότητα. Ομως μετά τις Πρέσπες, επειδή η Ελλάδα είναι ο πρώτος μας γείτονας, ενώ η Τουρκία δεν είναι γείτονάς μας, έγινε πολύ ορατό ότι η Ελλάδα αποτελεί έναν από τους πιο πιστούς μας φίλους και αυτό το βλέπουμε στις δημοσκοπήσεις. Πλέον, οι δημοσκοπήσεις παρουσιάζουν την Ελλάδα ως μία από τους πέντε καλύτερους φίλους της Βόρειας Μακεδονίας, ενώ πριν από τις Πρέσπες, ήταν μία από τους τρεις πρώτους πολιτικούς μας εχθρούς. Σήμερα, είμαι πολύ χαρούμενος όταν βλέπω τις οικογένειες να επικοινωνούν μεταξύ τους, να επισκέπτονται η μία την άλλη, να έρχονται για ψώνια, για ιατρική φροντίδα π.χ. σε οδοντίατρο, ενώ εμείς ερχόμαστε για καφέ, για φαγητό, για ψώνια, ειδικά στη Θεσσαλονίκη. Εγώ σαν πολιτικός βρίσκομαι πολύ συχνά στην Ελλάδα, επειδή τα παιδιά μου σπουδάζουν στη Θεσσαλονίκη και συναντώ πολύ κόσμο. Ολοι είναι τόσο ευγενικοί, ενώ υπάρχουν κάποιοι που αναφέρουν, «κύριε Ζάεφ, εγώ είμαι κατά των Πρεσπών, αλλά εσείς είστε καλός άνθρωπος. Οπότε, ας συνεργαστούμε».
– Πώς βλέπετε τη χώρα σας σε 10-15 χρόνια;
– Πιστεύουμε ότι, όχι αργότερα από το 2030, η Βόρεια Μακεδονία θα είναι κράτος-μέλος της Ε.Ε. Ολα αυτά τα 17 χρόνια που υπήρχε η διαμάχη για το ζήτημα της ονομασίας, αλλάξαμε πολλές νομοθεσίες, αξιοποιήσαμε τον χρόνο αυτό για να εναρμονίσουμε τη νομοθεσία μας με την ευρωπαϊκή, οπότε θα έχουμε ταχύτερη ενταξιακή πορεία συγκριτικά με τις άλλες χώρες.