«Οι προκλήσεις και τα προβλήματα δεν μπορούν να αφεθούν να χρονίζουν, ιδιαίτερα όταν προδιαγράφεται μπροστά μας μια εποχή με πολυ-κρίσεις». Με τη φράση αυτή, στέλεχος του πρωθυπουργικού επιτελείου επιχειρεί να αποκωδικοποιήσει τα μηνύματα πίσω από την απομάκρυνση του Νότη Μηταράκη από το υπουργείο Προστασίας του Πολίτη και την αντικατάσταση του Γιώργου Πατούλη στην κούρσα για την Περιφέρεια Αττικής.
Κοινή συνισταμένη στις κινήσεις της κυβερνητικής ηγεσίας την τελευταία περίοδο είναι ότι ο Κυριάκος Μητσοτάκης έχει τη δυνατότητα να κινηθεί με όρους πολιτικής ισχύος. Η εμφατική εκλογική επικράτηση του Ιουνίου και, παράλληλα, η ανυπαρξία συγκροτημένης αντιπολίτευσης δίνουν πολύτιμο χώρο και πολιτικό κεφάλαιο για να γίνουν κινήσεις που υπό διαφορετικές συνθήκες πιθανόν να προκαλούσαν περισσότερους δισταγμούς.
Οι περιπτώσεις Μηταράκη και Πατούλη μπορεί να συνέπεσαν χρονικά και να δρομολογήθηκαν με την ίδια αφορμή –τις καταστροφικές πυρκαγιές–, ωστόσο έχουν στο βάθος τους διαφορετική πολιτική αφετηρία. Στην περίπτωση του πρώην υπουργού Προστασίας του Πολίτη επρόκειτο για μια «αντίδραση μηδενικής ανοχής σε αρρυθμίες και μήνυμα άμεσης διόρθωσης», όπως αναφέρεται.
Η σύνθεση της νέας κυβέρνησης, κατά κοινή ομολογία, προκάλεσε μάλλον ανία και πιθανόν απογοήτευση, καθώς δόθηκε η αίσθηση ότι θα έχουμε «μια από τα ίδια», με τα ίδια πρόσωπα να μετακινούνται σε διαφορετικές θέσεις. Ηδη από την προηγούμενη πρωθυπουργική θητεία του, ο Κυριάκος Μητσοτάκης διατήρησε μια κυβέρνηση που ικανοποιούσε και τις κομματικές ομαδοποιήσεις και ισορροπίες, δίνοντας μεγαλύτερη βαρύτητα στη σύνθεση και διάρθρωση του επιτελείου του Μαξίμου και στη στελέχωση των υπουργείων σε επίπεδο γενικών γραμματέων, που θα μπορούσαν να «τρέξουν» αποτελεσματικά τις κυβερνητικές προτεραιότητες. Σε αυτή τη συγκυρία, ωστόσο, η νέα κυβέρνηση με το «καλημέρα» ήρθε αντιμέτωπη με προβλήματα και προκλήσεις, που δείχνουν δομικές αδυναμίες ή την ανάγκη φυγής προς τα εμπρός, καθώς οι αναβαθμισμένες προκλήσεις απαιτούν επικαιροποιημένες πολιτικές. «Το βασικό μήνυμα από την αλλαγή σκυτάλης στο υπουργείο Προστασίας του Πολίτη ήταν ότι “το αύριο δεν μπορεί να περιμένει” και ότι ο πρωθυπουργός είναι αποφασισμένος να αξιοποιήσει την ισχύ που του έδωσε η κάλπη και να προχωρήσει στις απαραίτητες διορθωτικές κινήσεις, χωρίς να μπαίνει σε διαδικασία διαπραγμάτευσης ή προσπάθεια να κινηθεί εκ του ασφαλούς», αναφέρει συνεργάτης του κ. Μητσοτάκη.
Ως έτερο παράδειγμα κινήσεων με όρους πολιτικής ισχύος, αναφέρεται διαδικασία που ακολουθήθηκε στο νομοσχέδιο για την ψήφο των αποδήμων. «Και εκεί η κυβέρνηση ήρθε με τη δική της πρόταση, την έβαλε στο τραπέζι χωρίς να μπει σε διαδικασίες διαπραγμάτευσης, αλλαγών που επιθυμούσαν άλλα κόμματα, προκειμένου να εξασφαλίσει την ψήφο τους. Εφερε το δικό της σχέδιο επιθυμώντας εξαρχής με αυτό να προχωρήσει, όπως και έγινε τελικά».
Η περίπτωση του περιφερειάρχη Αττικής έρχεται να «κουμπώσει» με τις επιλογές που έγιναν στην Πελοπόννησο και στο Βόρειο Αιγαίο για νέες υποψηφιότητες. Οπως επισημαίνεται, οι απερχόμενοι περιφερειάρχες και στις τρεις περιφέρειες θεωρείται ότι είχαν σίγουρη την επανεκλογή τους. Ωστόσο, αποφασίστηκε να δοθεί το χρίσμα σε τρία νέα πρόσωπα, σε μια κίνηση που θα μπορούσε να θεωρηθεί και «υψηλού ρίσκου» καθώς δεν είχε εκ των προτέρων γίνει συζήτηση με τους απερχόμενους, προκειμένου να αξιολογηθεί αν ήταν διατεθειμένοι να υποχωρήσουν και υπήρχε ο κίνδυνος για «αντάρτικο» στις τρεις περιφέρειες, κάτι που, τελικά, προέκυψε μόνο στο Βόρειο Αιγαίο. «Το κριτήριο για την επιλογή ήταν να αξιοποιηθούν άνθρωποι περισσότερο αποτελεσματικοί, για ένα αύριο με πολλές κρίσεις».
«Το μήνυμα της αλλαγής σκυτάλης ήταν ότι το Μαξίμου θα προχωράει στις απαραίτητες διορθωτικές κινήσεις, χωρίς να μπαίνει σε διαδικασία διαπραγμάτευσης ή προσπάθεια να κινηθεί εκ του ασφαλούς».
Μία προς μία οι επιλογές που έγιναν, διαθέτουν πολύ συγκεκριμένα χαρακτηριστικά: ο Νίκος Χαρδαλιάς έχει γνώση και εμπειρία τόσο στις δομές και στη λειτουργία της αυτοδιοίκησης, όσο και στη διαχείριση κρίσεων, που όλο και πιο συχνά και με μεγαλύτερη ένταση πλήττουν την Αττική. Στην Πελοπόννησο, ο Δημήτρης Πτωχός επελέγη με περγαμηνές από το ΕΜΠ και το ΜΙΤ, με σημαντική εμπειρία σε θέματα τεχνολογίας, πληροφορικής και διοίκησης, αξιολογήθηκε ότι είναι ο πλέον κατάλληλος για να προχωρήσει ανοιχτά ζητήματα της συγκεκριμένης περιφέρειας, η σημασία της οποίας έχει αναβαθμιστεί τα τελευταία χρόνια αλλά έχει μείνει πίσω στην αντιμετώπιση καίριων προβλημάτων. Στο Βόρειο Αιγαίο η επιλογή του Αλκιβιάδη Στεφανή έγινε με δεδομένη την πεποίθηση ότι οι προσφυγικές – μεταναστευτικές ροές θα συνεχίσουν να μας απασχολούν και ότι ένας άνθρωπος με γνώση του προβλήματος μπορεί καλύτερα να ενεργοποιηθεί για την αντιμετώπιση ζητημάτων που απαιτούν νέου τύπου λύσεις.
Από το Μέγαρο Μαξίμου δεν μηδενίζεται το έργο των προηγούμενων, αντιθέτως, αναγνωρίζεται «πολιτική ωριμότητα» στις περιπτώσεις των κ. Πατούλη και Νίκα, που σεβάστηκαν και αποδέχθηκαν την κεντρική επιλογή. «Ωστόσο, κρίθηκε ότι χρειάζεται κάτι διαφορετικό για την επόμενη μέρα».
Και με τις επιλογές που έγιναν θεωρείται ότι εστάλη σαφές μήνυμα ότι βασικό κριτήριο εφεξής θα είναι να ενεργοποιείται ένα όλο και πιο αποτελεσματικό πολιτικό προσωπικό, ακόμα και αν αυτό συνεπάγεται ότι θα χρειαστεί να αναληφθεί ρίσκο σε εκλογικά σίγουρες μάχες. «Τα πολιτικά αντανακλαστικά δεν μπορεί να είναι του παρελθόντος. Τα δεδομένα έχουν αλλάξει, τα προβλήματα είναι μπροστά, οι νέες προκλήσεις, οι νέες κρίσεις αναδύονται εμφατικά και απαιτείται νέου τύπου πολιτική αντιμετώπιση», επισημαίνεται.
«Φυγή προς τα εμπρός»
Η νέα κυβέρνηση, στον πρώτο μήνα της θητείας της, ήρθε αντιμέτωπη με τα δύσκολα, με τις καταστροφικές πυρκαγιές και τις επιπτώσεις τους, που έδειξαν ότι απαιτούνται άλματα. «Το βασικό κριτήριο και το μεγάλο στοίχημα των επιλογών που γίνονται και θα γίνουν, είναι να καταφέρουμε να πετύχουμε το “μπροστά” του προεκλογικού συνθήματος. Αυτό είναι το ζητούμενο και αυτή θα είναι η κεντρική επιδίωξη: η φυγή προς τα εμπρός, με κόψιμο του ομφάλιου λώρου όσων κρατούν τη χώρα δέσμια σε επιλογές που αποδείχθηκαν αντιπαραγωγικές και ανεπαρκείς, πλέον, για να αντιμετωπιστούν οι νέες προκλήσεις. Με ό,τι αυτό συνεπάγεται και σε επίπεδο επιλογής προσώπων», αναφέρει συνεργάτης του πρωθυπουργού.
Ενα βασικό στοιχείο των κινήσεων που καταγράφονται είναι, βεβαίως, η πολιτική ισχύς του Κυριάκου Μητσοτάκη από την πρόσφατη εκλογική επικράτηση, αλλά και η επίγνωση ότι το πολιτικό κεφάλαιο μπορεί γρήγορα να εξανεμιστεί εάν δεν παραχθεί έργο που περιμένουν οι πολίτες και αν η χώρα εξακολουθήσει να κινείται δέσμια σε ίδιες πολιτικές και ίδια προβλήματα. Παράλληλα, δεν παραγνωρίζεται ότι οι όποιες ουσιαστικές τομές θα πρέπει να γίνουν τώρα, στην αρχή της θητείας, με δεδομένη την πολιτική κυριαρχία, που ενισχύεται και από την αδύναμη αντιπολίτευση, που, αργά ή γρήγορα, θα βρει τον βηματισμό της. Και, σε κάθε περίπτωση, πριν η κυβέρνηση αρχίσει να συσσωρεύει φθορά.
Σχέδιο για τις πυρόπληκτες επιχειρήσεις
Να δοθεί άμεσα σήμα επανεκκίνησης της οικονομικής δραστηριότητας στις περιοχές που επλήγησαν από τις πρόσφατες πυρκαγιές θα επιδιώξει η κυβέρνηση με την ενεργοποίηση δύο «εργαλείων». Για τις επιχειρήσεις που υπέστησαν καταστροφές δημιουργείται ένα ειδικό σχήμα παροχής κεφαλαίου κίνησης, με την εμπλοκή της Ελληνικής Αναπτυξιακής Τράπεζας, σε δύο κατευθύνσεις: με εγγυοδοτικό χαρακτήρα και με επιδότηση επιτοκίου. Ανάλογα με τον κύκλο εργασιών τους θα μπορέσουν να αντλήσουν χρηματοδότηση, όχι μόνον μεγάλες, αλλά και πολύ μικρές επιχειρήσεις. Στόχος είναι να κινηθεί ξανά η παραγωγική δραστηριότητα, ιδιαίτερα σε περιοχές που επλήγησαν βαριά, όπως η Ρόδος. Οσον αφορά τη μία εβδομάδα δωρεάν διακοπών για τους επισκέπτες από άλλες χώρες που διέκοψαν ή έχασαν τις διακοπές τους εξαιτίας της πυρκαγιάς, θα χορηγηθεί στους δικαιούχους το Rhodes Pass. Θα διαμορφωθεί ψηφιακή πλατφόρμα, μέσω της οποίας θα γίνει η παροχή, στην οποία θα συμμετέχει το Δημόσιο μέσω σχετικής επιδότησης, αλλά και ο ιδιωτικός τομέας. To Rhodes Pass θα αφορά το προσεχές φθινόπωρο και την άνοιξη του 2024.