Θα μας κλείνουν στην μπουζού επειδή περνάμε με κόκκινο; Θα μας επιβάλλουν καψώνια «κοινωνικής εργασίας» ακόμη και για ένα ασήμαντο πλημμέλημα; Γελάνε και τα μουστάκια του Γιώργου Φλωρίδη όταν ακούει αυτές τις ερωτήσεις. Ο υπουργός Δικαιοσύνης υπήρξε οπαδός της θεσμικής αυστηρότητας πολύ πριν αναλάβει το χαρτοφυλάκιο. Πολλοί θυμούνται ακόμη τον πόλεμο που κήρυξε στην «παράγκα» του ποδοσφαίρου το 2000, όταν ήταν υφυπουργός Αθλητισμού στην κυβέρνηση Σημίτη.
Η «παράγκα» ήταν μια νεοφυής επιχείρηση (start up) ορισμένων «επιδραστικών» παραγόντων του ποδοσφαίρου η οποία ξηλώθηκε, αλλά η κληρονομιά της μεταλαμπαδεύτηκε σε νέα ταλέντα του αθλήματος. Αλλωστε, ποικίλες «παράγκες» ξεφυτρώνουν σαν ανεμόμυλοι στις αχανείς εκτάσεις της δημόσιας ζωής. Είναι ο Φλωρίδης ένας Δον Κιχώτης που πιστεύει ότι μπορεί να τις ξηλώσει; Μήπως φτάσουμε στο άλλο άκρο και ο νέος ποινικός κώδικας μαζί με τα ξερά κάψει και τα χλωρά;
Αλλάζοντας τον χάρτη
Ο υπουργός μάς κρατάει σε αγωνία για τον κίνδυνο να καταλήξουμε στη «στενή» για αδικήματα που μοιάζουν «αθώα» και αρχίζει την κουβέντα από τον «νέο δικαστικό χάρτη» (που κατατέθηκε ήδη σε δημόσια διαβούλευση). Αναφερόμαστε σε μια μεταρρύθμιση που επιχείρησαν, αλλά δεν κατόρθωσαν να πραγματοποιήσουν, ο Ελευθέριος Βενιζέλος, ο Παναγής Τσαλδάρης, ο Κωνσταντίνος Καραμανλής, ο Ανδρέας Παπανδρέου και ο Κώστας Σημίτης! Πρόκειται για την ενοποίηση του Α΄ Βαθμού της Δικαιοσύνης, για τη μετατροπή των ειρηνοδικών σε πρωτοδίκες. Μπορεί να μοιάζει με αναβάθμιση, αλλά ξεβολεύει πολλούς και κυρίως ανακατεύει τις σχέσεις εξουσίας σε κάθε περιοχή.
Τα ειρηνοδικεία ιδρύθηκαν το 1822, όταν στη θέση του Τούρκου καδή (ιεροδίκη που δίκαζε με βάση τον θρησκευτικό νόμο, δηλαδή τη σαρία) έγιναν δικαστές (δηλαδή ειρηνοδίκες) οι Ελληνες προεστοί, αποκτώντας έτσι σημαντική εξουσία. Γύρω από τους ειρηνοδίκες σχηματίστηκε ένα σώμα δικολάβων. Πρόκειται για άμισθους δημόσιους λειτουργούς, για νομικούς που δεν είχαν την ιδιότητα του δικηγόρου. Η κοινωνική και πολιτική ισχύς δικολάβων και ειρηνοδικών ήταν τόσο μεγάλη, ώστε αυτά τα 200 χρόνια οποιαδήποτε απόπειρα αναδιαμόρφωσης των εδραιωμένων ισορροπιών έπεσε στο κενό.
«Η μεταρρύθμιση του Βενιζέλου του 1910 χρειάστηκε 114 χρόνια μέχρι να πραγματοποιηθεί σήμερα», λέει ο Φλωρίδης. Καθώς δεν του λείπει το χιούμορ, εξηγεί ότι αυτό συνέβη γιατί στη χώρα μας ορισμένες μεταρρυθμίσεις χρειάζονται πάνω από έναν αιώνα για να ωριμάσουν. Η συγκεκριμένη μεταρρύθμιση μπορεί πλέον όχι μόνο να ψηφιστεί, αλλά και να εφαρμοστεί (διότι ο Βενιζέλος ψήφισε σχετικούς νόμους το 1910 και το 1931, αλλά δεν εφαρμόστηκαν…).
Ο τσομπάνης και η Φαίη
Αρκετοί θεωρούν τον Φλωρίδη μονόχνοτο, δύσκολο και αγύριστο κεφάλι, που αργά ή γρήγορα θα φέρει τον Μητσοτάκη σε δύσκολη θέση. Από την άλλη πλευρά, οι φίλοι του λένε ότι είναι ευγενικός χωρίς να φοβάται τις συγκρούσεις, ότι έχει το πάθος να προσφέρει στη δημόσια ζωή και ότι η συνεργασία του με τον πρωθυπουργό είναι στέρεα. Γεννήθηκε το 1956 στο Σταυροχώρι Κιλκίς. Ο άνθρωπος που τον επηρέασε περισσότερο ήταν ένας συγγενής του, ο Θανάσης Σκορδάς, ένας τσομπάνης που άκουγε Σαββόπουλο και Κώστα Χατζή και διάβαζε Καζαντζάκη. Ηταν θείος της τηλεπαρουσιάστριας Φαίης Σκορδά, με την οποία ο πολιτικός είναι επίσης συγγενής. Το Σταυροχώρι έχει σιδηροδρομικό σταθμό και ο Φλωρίδης μεγάλωσε δίπλα στα τρένα. Κάθε εβδομάδα μπαίνει στο τρένο για το Κιλκίς και έχει πει ότι λόγω αυτής της συχνότητας, είναι ο πολιτικός που είχε τις περισσότερες πιθανότητες να βρεθεί μέσα στην αμαξοστοιχία των Τεμπών. Σήμερα φροντίζει να προετοιμαστεί η αίθουσα στη Λάρισα για τη σχετική δίκη που θα αρχίσει μέσα στο 2024.
Το 1974 πέρασε στη Νομική Θράκης, όπου εξελέγη σχεδόν αμέσως πρόεδρος των φοιτητών. Συνέχισε τις σπουδές του στη Θεσσαλονίκη και έγινε φίλος με τον Χάρη Καστανίδη και τον Ευάγγελο Βενιζέλο. Με τον Βενιζέλο έκαναν μαζί την ίδια πτυχιακή με καθηγητή τον Αριστόβουλο Μάνεση και υπό την επίβλεψη του Αντώνη Μανιτάκη. Το 1994 εξελέγη νομάρχης Κιλκίς. Το 1996 αποδέχθηκε πρόταση του Κώστα Σημίτη να είναι υποψήφιος στις εθνικές εκλογές και εξελέγη βουλευτής Κιλκίς. Από το 1998 έως το 2003 ήταν κατά σειρά υφυπουργός Εσωτερικών, Αθλητισμού, Οικονομικών και από το 2003 έως το 2004 υπουργός Δημόσιας Τάξης. Στην εποχή του Γιώργου Παπανδρέου, η κομματική ανέλιξη φρέναρε γιατί ανήκε στους «Βενιζελικούς».
«Για τη μουσική με εκφράζει αυτό που είπε ο Τσαρούχης, ότι του άρεσαν η Μπέλλου και η Κάλλας και δεν αισθανόταν διχασμένος».
Η επιστροφή στην πολιτική σκηνή
Στις 16 Ιουνίου 2011 στην πλατεία Συντάγματος χόρευαν σάμπα οι «Αγανακτισμένοι» ενώ στη Βουλή βρισκόταν σε εξέλιξη η συζήτηση για το περιβόητο Μεσοπρόθεσμο. Εκείνη την ημέρα, ο Φλωρίδης παραιτήθηκε από το βουλευτικό αξίωμα, καταγγέλλοντας την αδυναμία συναίνεσης ανάμεσα στο ΠΑΣΟΚ και στη Νέα Δημοκρατία. Μέσα στη δεκαετία που ακολούθησε, επέστρεψε στη δικηγορία, διάβασε πολλή λογοτεχνία και άκουσε αρκετή μουσική. «Για τη μουσική με εκφράζει αυτό που είπε ο Τσαρούχης, ότι του άρεσαν η Μπέλλου και η Κάλλας και δεν αισθανόταν διχασμένος». Το ίδιο θα μπορούσε να ειπωθεί και για τη συμμετοχή του στις κυβερνήσεις. Προφανώς απολαμβάνει την επιστροφή του στην πολιτική σκηνή και δεν μοιάζει διχασμένος ανάμεσα στο ΠΑΣΟΚ και στη Ν.Δ. Αλλωστε, έχουν παρόμοιο ρεπερτόριο, παρά τις διαφορές τους στην οργάνωση των παραστάσεων.
Ο Φλωρίδης εκφράζει τον σημιτικό εκσυγχρονισμό που ο Μητσοτάκης χρειάζεται για να διατηρεί την ελκυστικότητα της Κεντροδεξιάς στους ψηφοφόρους του μεταρρυθμιστικού Κέντρου. Δεν φημίζεται, όμως, για τους χαμηλούς τόνους του. Οι ομοβροντίες του κατά του ΣΥΡΙΖΑ όλη την προηγούμενη δεκαετία κίνησαν το ενδιαφέρον του πρωθυπουργού, με αποτέλεσμα τώρα που τον έχει δίπλα του να τον πειράζει με τη φράση: «Τι Φλωρίδης, τι Βορίδης». Προεκλογικά συναντήθηκαν μόνο μία φορά, το 2022, στο Μέγαρο Μαξίμου. Στο «μενού» δεν υπήρχε κάποιο υπουργείο. Η πρόταση για το υπουργείο Δικαιοσύνης ήλθε το περασμένο καλοκαίρι και τον βρήκε «σαν έτοιμο από καιρό». Η σύζυγός του Παναγιώτα Μαυράκη είναι πρόεδρος Εφετών Θεσσαλονίκης, ο αδελφός του Βασίλειος Φλωρίδης είναι αντεισαγγελέας στον Αρειο Πάγο και οι δύο γιοι του είναι νομικοί.
Πάνω στο γραφείο του έχει ένα βιβλίο με τίτλο «Ο ασάλευτος χρόνος της ελληνικής δικαιοσύνης». Αποτελείται από άρθρα έγκριτων νομικών του τέλους του 19ου και των αρχών του 20ού αιώνα, που επισημαίνουν προβλήματα. Ενα από τα κείμενα με τίτλο «Δικαιοσύνη και Δικασταί» γράφτηκε το 1906 από τον νομικό Σπυρίδωνα Σημίτη, παππού του Κώστα Σημίτη. Εκείνοι που συγκέντρωσαν αυτά τα ιστορικά κείμενα προφανώς διαπίστωσαν ότι τα προβλήματα της ελληνικής Δικαιοσύνης έχουν νικήσει τη φθορά, αφού παραμένουν απαράλλαχτα και εντελώς ανεπηρέαστα από την πάροδο των αιώνων. Θα καταφέρει ο Φλωρίδης να «σαλέψει» τον χρόνο της δικαιοσύνης;
Η συζήτηση φθάνει στο 1897, όταν η Ελλάδα χρεοκοπεί και εγκαθιδρύεται στην Αθήνα Διεθνής Οικονομικός Ελεγχος. Μία από τις διαπιστώσεις των εμπειρογνωμόνων είναι ότι υπάρχουν 130.000 εκκρεμείς ποινικές υποθέσεις σε μια χώρα που δεν φτάνει πολύ πέρα από τη Λαμία. «Είτε η Δικαιοσύνη είναι διαλυμένη, είτε οι Ελληνες είναι δικομανείς», συμπεραίνουν. Τελικά καταλήγουν στη συμβουλή: «Καταδιώξατε τους δικομανείς». Πάνω από έναν αιώνα μετά, ο Φλωρίδης εφαρμόζει αυτή τη συμβουλή εισάγοντας οικονομικές επιβαρύνσεις για τους δικομανείς μέσα στον νέο ποινικό κώδικα, που ψηφίστηκε από τη Βουλή τον Φεβρουάριο και θα τεθεί σε ισχύ από την 1η Μαΐου.
Ο νέος κώδικας θεωρείται αυστηρότατος και η αντιπολίτευση κατηγόρησε τον υπουργό για «ποινικό λαϊκισμό». Θυμίζουμε ότι ο κώδικας που ψήφισε ο ΣΥΡΙΖΑ το 2019 (παρατείνοντας τη διάρκεια της κοινοβουλευτικής περιόδου κατά μία εβδομάδα προτού προκηρυχθούν εκλογές) ήταν ίσως ο πιο επιεικής όλων των εποχών. «Η αυστηρότητα δεν συντελεί στη διάπραξη λιγότερων αδικημάτων», υποστηρίζουν πρόσωπα της αντιπολίτευσης. Ο υπουργός απαντά ότι διαφωνεί με την επιστημονική άποψη πως ο σωφρονισμός όσων διαπράττουν αδικήματα μπορεί να επιτευχθεί με μετατροπή κακουργημάτων σε πλημμελήματα.
Και τώρα; Θα χτίσουμε καινούργιες φυλακές; Σίγουρα θα χρειαστούν μερικές νέες πτέρυγες (και ήδη προετοιμάζονται) αλλά η υπουργική απάντηση είναι ότι η Γερμανία είναι μία από τις χώρες με τους λιγότερους φυλακισμένους ανά 100.000 κατοίκους γιατί διαθέτει έναν αυστηρότατο ποινικό κώδικα. «Οταν ξέρεις ότι θα τιμωρηθείς, δεν διαπράττεις αδικήματα», υποστηρίζει και επιμένει στον αποτρεπτικό χαρακτήρα του νέου κώδικα. Ας διατρέξουμε πρόχειρα το ποινολόγιο: για αδικήματα που επιφέρουν ποινές έως δύο χρόνων με αναστολή, προβλέπεται χρηματικό πρόστιμο, κοινωφελής εργασία ή επιτήρηση με βραχιολάκι. Για ποινές 2-3 ετών με αναστολή σίγουρα θα εκτίσει ο παραβάτης φυλάκιση 1-6 μηνών. Και για ποινές άνω των 3 χρόνων (για αδικήματα όπως είναι η υπεξαίρεση, η απάτη ή η παράβαση καθήκοντος) ο παραβάτης θα φυλακιστεί για αρκετούς μήνες.
Κλούβες και στην Αθήνα
Ο Φλωρίδης έχει πει ότι «μια κλούβα με βουλευτές στο Λονδίνο ήταν απόδειξη πως η Δημοκρατία λειτουργεί». Αναφερόταν σε μια υπόθεση προ 30ετίας, όταν συνελήφθησαν βουλευτές επειδή έλαβαν μετρητά για να καταθέσουν ερωτήσεις στη Βουλή των Κοινοτήτων. Μπορεί ποτέ να γίνει κάτι αντίστοιχο στην Αθήνα; Το σίγουρο είναι ότι ένας πολιτικός που π.χ. καταδικάζεται σε δύο χρόνια με αναστολή (και υπάρχουν παραδείγματα) εφ’ εξής θα αναγκάζεται να εργαστεί σε απορριμματοφόρο του δήμου για μερικές εβδομάδες (κοινωνική εργασία).
Ο υπουργός Δικαιοσύνης μάλλον δεν είναι αρκετά μοντέρνος. Οι επικριτές του αποδέχονται ότι αποδίδει μεγάλη έμφαση στη νομιμότητα, αλλά του καταλογίζουν ότι δεν έχει διακριθεί εξίσου για την ευαισθησία του για τα δικαιώματα. Γιατί π.χ. δεν πήρε επάνω του το νομοσχέδιο για τον γάμο ομοφύλων; Μήπως διαφωνεί με την ισότητα στον γάμο; Οχι, απαντάει. Ισα ίσα. «Συμφωνώ με την ισότητα στον πολιτικό γάμο, απλώς ο πρωθυπουργός έκρινε ότι λόγω των ειδικών χαρακτηριστικών της πρωτοβουλίας έπρεπε να χειριστεί το θέμα η Γενική Γραμματεία της Κυβέρνησης».
Ενα από τα καλύτερα καψώνια του υπουργού είναι ότι καταργεί την ασυλία των τραπεζικών στελεχών (που θεσμοθετήθηκε το 2016). Οι τιμώμενοι δεν ενθουσιάστηκαν. Λένε ότι δεν θέλουν να γίνουν στόχοι δικομανών από τη στιγμή που ούτως ή άλλως λειτουργούν υπό την αυστηρή εποπτεία των ευρωπαϊκών θεσμών και των διοικητικών συμβουλίων τους. Ο πρωθυπουργός γίνεται αποδέκτης τραπεζικής γκρίνιας, αλλά ο υπουργός δεν κάνει πίσω. Κυκλοφόρησε μάλιστα η φήμη ότι απείλησε με παραίτηση αν επιβιώσει η ασυλία, η οποία λήγει τον Ιούλιο. Ο ίδιος διαψεύδει κατηγορηματικά ότι απείλησε με παραίτηση και διαβεβαιώνει ότι ο πρωθυπουργός στηρίζει αυτή την πολιτική.
Ο υπουργός δεν έχει ταλέντο στην εισαγωγή εξαιρέσεων και φωτογραφικών ρυθμίσεων στον Ποινικό Κώδικα, αλλά αν η ενισχυμένη προστασία των τραπεζικών στελεχών κριθεί απολύτως απαραίτητη, μπορεί να επιτευχθεί με ειδικές προβλέψεις του υπουργείου Οικονομικών. Κάπως έτσι θα είναι όλοι ευχαριστημένοι. Εν κατακλείδι το «δόγμα Φλωρίδη» είναι μια δικαιοσύνη που διεκπεραιώνει ταχύτερα τις υποθέσεις και δίνει τέλος στην ατιμωρησία. Θα πετύχει ή θα τον νικήσει ο «ασάλευτος χρόνος»; «Ο ποινικός κώδικας μπορεί να αλλάξει στο μέλλον, αλλά τα ειρηνοδικεία δεν θα επιστρέψουν. Αυτή η μεταρρύθμιση θα μείνει».