«Η τραγουδίστρια υπήρξε μια πλευρά της Μελίνας καθόλου υποδεέστερη από τις άλλες». •
Ακούγεται γενικό κι αόριστο• αλλά πρόκειται για συμπέρασμα που προέκυψε από πολύμηνη έρευνα. • Την είχα κάνει δύο χρόνια μετά το θάνατο της Μελίνας • (6 Μαρτίου 1994, θυμίζω) • διότι το Ιδρυμα Μερκούρη μου είχε αναθέσει να γράψω ένα κείμενο για τη Μελίνα ως τραγουδίστρια • εν όψει της έκδοσης DVD για τη ζωή και το έργο της. •
Το πράγμα αποδείχτηκε, παρ’ ελπίδα, καθόλου απλό. • Ψάχνοντας και σκαλίζοντας είχα εκπλαγεί από το πόσο συνεχής ήταν η σχέση της Μελίνας με το τραγούδι • -και πολύ ευρύτερη απ’ όσο πιστευόταν. • Προέκυψε έτσι μια εκτενής εργασία που αποκάλυπτε τη σχέση αυτή, • την τεκμηρίωνε με στοιχεία • και μάλιστα προχωρούσε και στην επισήμανση και συλλογή ηχογραφήσεών της που παρέμεναν άγνωστες • ή θεωρούνταν χαμένες. •
Χαρακτηριστικό είναι ότι η Universal • η εταιρεία που κατείχε τότε τις περισσότερες εκδομένες ηχογραφήσεις της Μελίνας • είχε αρχίσει συζητήσεις με το Ιδρυμα Μερκούρη για να εκδώσει σε σειρά cd τα τραγουδιστικά της άπαντα • -μέσα κι οι ανέκδοτες ηχογραφήσεις που είχαν εντοπιστεί. • Πώς και γιατί ναυάγησε αυτό, δεν έμαθα ποτέ. • Oπως ποτέ δεν έμαθα πώς κι ένας κολλητός επιφανούς στελέχους του Ιδρύματος «παρουσίαζε» από την τηλεόραση της ΕΡΤ ένα βράδυ Μαρτίου (καλή ώρα) «τη Μελίνα Τραγουδίστρια» • οικειοποιούμενος μο-τα-μό τη δική μου δουλειά. • (Φίλος έδωσε εις φίλον τριαντάφυλλον με φύλλον). •
Η εργασία αυτή παραμένει ανέκδοτη • (δεν το επιδίωξα, είν’ αλήθεια, κι εγώ ποτέ) • και τα ευρήματά της σχετικώς άγνωστα • -μόνο στην «Κ» είχα δημοσιεύσει τότε εν συνόψει κάποια στοιχεία της. • Αναφέρω λοιπόν μερικά σήμερα εδώ • δόσις ολίγη τε, φίλη τε, στη μνήμη της Μελίνας • από το θάνατο της οποίας συμπληρώνονται τις μέρες αυτές 20 χρόνια. •
Οι ερμηνείες της Μελίνας • μερικές από τις οποίες σφράγισαν την πρώτη περίοδο της χατζιδακικής δημιουργίας • είναι πλέον κάτι κλασικό στο ελληνικό τραγούδι. • Γεγονός αναμφισβήτητο είναι ότι η Μελίνα •
α) Κράτησε με το τραγούδι την πιο μακρόχρονη σχέση απ’ οποιαδήποτε άλλη μορφή τέχνης: τραγούδησε δημόσια από το 1945 ως το 1989 • ενώ σώζονται ηχογραφήσεις της μιας ολόκληρης 35ετίας (1954-1989). •
β) Εκανε για τη δισκογραφία περισσότερες από 90 ηχογραφήσεις, • ενώ η έρευνα αποκάλυψε ότι σώζονται • ανέκδοτες σε δίσκο • άλλες τουλάχιστον 50 ερμηνείες της • -από ταινίες, τηλεοπτικές ή ραδιοφωνικές εκπομπές, παραστάσεις, συναυλίες κτλ. •
Αυτές οι περίπου 150 ηχογραφήσεις δείχνουν ότι η Μελίνα τραγούδησε περισσότερους από 30 συνθέτες και 40 στιχουργούς • -κυρίως Χατζιδάκι (τουλάχιστον 26 ηχογραφήσεις) • και Θεοδωράκη (πάνω από 23), • ενώ την τρίτη θέση καταλαμβάνει ο Κουρτ Βάιλ με 15 τραγούδια. • Στους ποιητές που τραγούδησε πρώτος έρχεται ο Μπρεχτ • κι ακολουθεί ο Γκάτσος. •
Η συνάντηση Μελίνας και τραγουδιού συνέβη σχεδόν αμέσως μόλις βγήκε στο θέατρο • -σε μουσική μάλιστα του εικοσάχρονου τότε Μάνου Χατζιδάκι. • Θεατρική περίοδος 1945-46 ήταν όταν πρωτοτραγούδησε, • στο έργο της Μ. Κένεντι «Η μπόρα πέρασε»,• θίασος Κατερίνας στο Κεντρικόν. • Κι αμέσως μετά στην επιθεώρηση του Ασημάκη Γιαλαμά «Φαύλος κύκλος» • -μαρτυρία στον γράφοντα της αείμνηστης Ελένης Χατζηαργύρη: • «Τραγουδούσαμε ντουέτο την Ανθισμένη αμυγδαλιά • σκασμένες πάντα στα γέλια και με τον Μάνο να γελάει επίσης τρελά παίζοντας πιάνο». •
«Τι θά ’θελες να γίνεις άμα πεθάνεις;» ρώτησαν κάποτε τη Μελίνα. • «Θα ήθελα να γίνω ένα ελληνικό λαϊκό τραγούδι» απάντησε αμέσως εκείνη.