Εάν η ρωσική παρέμβαση περιορισθεί στην Κριμαία και στην προστασία της ναυτικής βάσης που διατηρεί εκεί, δεν θα υπάρξει ουσιαστική αντίδραση της Δύσης, εκτιμά σε συνέντευξή του στην «Κ» ο διευθυντής Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης του ιδρύματος German Marshall Fund, Γιοργκ Φόρμπριγκ, ο οποίος σημειώνει ότι ο κύριος Δυτικός πρωταγωνιστής στη συγκεκριμένη κρίση είναι η Ε.Ε., καθώς οι ΗΠΑ δεν επιθυμούν να διαταράξουν τη συνεργασία τους με τη Μόσχα σε θέματα όπως το Ιράν και η Συρία.
– Πόσο πιθανή και ανησυχητική είναι η διχοτόμηση της Ουκρανίας;
– Προς το παρόν, οι αποσχιστικές τάσεις δείχνουν να περιορίζονται στη χερσόνησο της Κριμαίας, όπου οι Ρώσοι αποτελούν την πλειονότητα και στην οποία υπάρχει παραδοσιακή εχθρότητα κατά της κεντρικής κυβέρνησης, που αυξήθηκε τις τελευταίες εβδομάδες. Εκεί η Ρωσία έχει ξεκάθαρα στρατηγικά συμφέροντα λόγω της τεράστιας ναυτικής βάσης που διατηρεί. Αντίθετα, στη βιομηχανική Ανατολική Ουκρανία τα δεδομένα είναι πιο ασαφή.
– Τι εννοείτε πιο ασαφή;
– Οι κινήσεις για αυτονομία και στενότερους δεσμούς με τη Ρωσία είναι πολύ συγκρατημένες, και οι ολιγάρχες που ελέγχουν την περιοχή ενοχλούνται από την ισχυρή ρωσική επιρροή. Με δεδομένο αυτό το σκηνικό, η Ρωσία δείχνει να εστιάζει στην Κριμαία, αντί για ολόκληρη την Ανατολική και Νοτιοανατολική Ουκρανία, κάτι που σημαίνει ότι το πρόβλημα μπορεί να περιορισθεί εκεί και να μην υπάρξει ουσιαστική διχοτόμηση της Ουκρανίας. Από την άλλη, εάν η τακτική της Ρωσίας αποδειχθεί επιτυχής στην Κριμαία, μπορεί να αισθανθεί ενισχυμένη και να επιχειρήσει να επεκτείνει την επιρροή της σε μεγαλύτερα τμήματα της Ουκρανίας, εξέλιξη που θα άνοιγε τον δρόμο για διχοτόμηση της χώρας.
– Πώς επηρεάζουν οι εξελίξεις τις σχέσεις της Ρωσίας με ΗΠΑ και Ε.Ε.;
– Ο κύριος Δυτικός πρωταγωνιστής σε αυτή την κρίση είναι σαφώς η Ε.Ε. Οι ΗΠΑ παρακολουθούν εξ αποστάσεως και παραμένουν πολύ συγκρατημένες. Η Ουάσιγκτον δεν επιθυμεί να διαταραχθεί η συνεργασία της με τη Μόσχα σε άλλα ζητήματα, όπως είναι το Ιράν και η Συρία, αλλά η Ε.Ε. δεν έχει άλλη επιλογή από το να εμπλακεί σθεναρά και να αντιμετωπίσει τη δυσφορία της Ρωσίας. Η κλιμάκωση αυτής της σύγκρουσης πέρα από τα όρια μιας εσωτερικής πολιτικής κρίσης είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα έχει συνέπειες στις ευρωρωσικές σχέσεις, ίσως, τελικά, και τις αμερικανορωσικές.
– Πόσο σημαντικές μπορεί να αποδειχθούν αυτές οι συνέπειες;
– Η έκταση της ζημίας θα εξαρτηθεί από τις διαστάσεις που θα λάβει το πρόβλημα. Εάν, δηλαδή, οι αποσχιστικές κινήσεις επεκταθούν και σε άλλες περιοχές της χώρας. Εάν διακυβεύεται «μόνον» η Κριμαία, η Δύση θα κάνει πολύ λίγα και το πλήγμα στις σχέσεις με τη Μόσχα θα είναι περιορισμένο. Εάν το πρόβλημα επεκταθεί και αρχίσει να δημιουργείται ένα σκηνικό κατάρρευσης της Ουκρανίας ως χώρας, τότε η Δύση θα βρεθεί υπό πίεση να αντιδράσει πιο δυναμικά. Η Ουκρανία συνορεύει με τέσσερις χώρες-μέλη της Ε.Ε. και του ΝΑΤΟ. Σε μια τέτοια εξέλιξη, οι επιπτώσεις στις σχέσεις Δύσης – Ρωσίας θα είναι πολύ μεγαλύτερες.
– Θα αντιδράσει το ΝΑΤΟ αν η Ρωσία κινηθεί στρατιωτικά;
– Είναι δύσκολο να φαντασθεί κανείς ότι μπορεί να υπάρξει κάποια σημαντικής έκτασης αντίδραση του ΝΑΤΟ. Η Ουκρανία δεν είναι μέλος της Συμμαχίας, έτσι η όποια αντίδραση του ΝΑΤΟ θα περιορισθεί στο να διασφαλίσει ότι οι χώρες-μέλη του οι οποίες συνορεύουν με την Ουκρανία θα είναι σε θέση να αντιμετωπίσουν τις παράπλευρες συνέπειες από την κρίση.
– Και η Ενωση;
– Το πιθανότερο είναι πως η Ε.Ε. θα αναγκασθεί να αντιδράσει όπως έκανε και στην περίπτωση της ρωσικής επέμβασης στη Γεωργία, το 2008, όπου ενεπλάκη ως μεσολαβήτρια και παρατηρήτρια. Ομως, όλα θα εξαρτηθούν από το εάν αυτό που διακυβεύεται είναι η Κριμαία ή ολόκληρη η Ουκρανία.
– Η Μόσχα τι θα κάνει;
– Το Κρεμλίνο κάνει τους ίδιους υπολογισμούς: περιορισμένη εμπλοκή στην Κριμαία, που αποσταθεροποιεί μεν την Ουκρανία, αλλά δεν προκαλεί σοβαρή Δυτική αντίδραση.