Μεγάλη ανησυχία προκαλεί στην κυβέρνηση η παρατεταμένη ένταση στις σχέσεις της Ευρωπαϊκής Ενωσης με τη Ρωσία και το ορατό ενδεχόμενο περαιτέρω κλιμάκωσης του εμπορικού πολέμου. Οι ανησυχίες εστιάζουν τόσο στις άμεσες επιπτώσεις στην ελληνική οικονομία, όσο και για τις ενδεχόμενες ευρύτερες επιπτώσεις μιας παρατεταμένης αστάθειας, που μπορεί να επηρεάσει ακόμη και τη συζήτηση για το ελληνικό χρέος σε επίπεδο Ευρωζώνης. Παρά ταύτα, στην κυβέρνηση θεωρούν ότι η Ελλάδα δεν είχε άλλη επιλογή ως χώρα της Ε.Ε., από το να συνταχθεί με τις ευρωπαϊκές αποφάσεις και απορρίπτουν τις αιτιάσεις της αντιπολίτευσης, ότι έπρεπε να μη συναινέσει στις κυρώσεις και να διαχωρίσει τη θέση της υποστηρίζοντας ότι αυτό θα οδηγούσε τη χώρα σε απομόνωση και θα ήταν εθνικά επιβλαβές.
Σε ό,τι αφορά τις άμεσες επιπτώσεις στην οικονομία, η μεγαλύτερη ανησυχία της Αθήνας είναι ότι η διαφαινόμενη κλιμάκωση της ουκρανικής κρίσης και ως συνέπεια αυτής, του εμπορικού πολέμου, θα μπορούσε να οδηγήσει σε διακοπή της ροής του ρωσικού φυσικού αερίου που διοχετεύεται μέσω Ουκρανίας προς την Ευρώπη. Αυτό θα έπληττε την Ελλάδα σε πολύ μεγαλύτερο βαθμό από χώρες όπως η Γερμανία ή η Βρετανία. Ο υπουργός ΠΕΚΑ Γ. Μανιάτης έχει μάλιστα ήδη απευθυνθεί για το θέμα στις Βρυξέλλες, ζητώντας τη δημιουργία ενός ευρωπαϊκού μηχανισμού έκτακτης ανάγκης για την προμήθεια φυσικού αερίου με κοινοτική συγχρηματοδότηση, έτσι ώστε να μην επιβαρυνθεί η οικονομία από την απότομη άνοδο της τιμής του υγροποιημένου αερίου, η οποία θεωρείται βέβαιη σε περίπτωση που η κρίση φτάσει στα άκρα και υπάρξει διακοπή της τροφοδοσίας μέσω Ουκρανίας από την Gazprom. Για την κυβέρνηση, αυτός θεωρείται ο μεγαλύτερος κίνδυνος, ωστόσο και οι επιπτώσεις στον τουρισμό προκαλούν ανησυχία. Ανεπισήμως, ο κλάδος κάνει λόγο για 200.000 λιγότερους Ρώσους και Ουκρανούς τουρίστες σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος, οι οποίοι ώς τώρα εξισορροπούνται από τη σημαντική αύξηση του τουριστικού ρεύματος από την Ευρώπη και χώρες όπως η Τουρκία. Αν όμως η κρίση ενταθεί, οι απώλειες θα είναι μεγαλύτερες.
Ο κλάδος που έχει δεχτεί ώς τώρα το σημαντικότερο πλήγμα είναι οι αγροτικές εξαγωγές και ειδικά οι ροδακινοπαραγωγοί που «έχασαν» τη φετινή χρονιά. Ωστόσο η κυβέρνηση ανησυχεί και για πιθανές δευτερογενείς επιπτώσεις της κρίσης στις σχέσεις Ε.Ε. και Ρωσίας. Η κλιμάκωση, άλλωστε, του εμπορικού πολέμου θα προκαλέσει επιβράδυνση της ευρωπαϊκής οικονομίας η οποία ούτως ή άλλως βρίσκεται ήδη σε στασιμότητα. Αυτό μπορεί να υπονομεύσει την προσπάθεια της Ελλάδας για επιστροφή στην ανάκαμψη μέσα στο 2014, καθώς σημαντικές αγορές για τις εξαγωγές και τον τουρισμό της θα βρεθούν σε ύφεση. Σε περίπτωση δε που τα πράγματα φτάσουν στα άκρα, στην κυβέρνηση διαβλέπουν ακόμα και τον κίνδυνο, η αστάθεια και η αναταραχή που θα ξεσπάσουν να απορροφήσουν πλήρως το ενδιαφέρον των ηγεσιών των μεγάλων χωρών της Ε.Ε. και ειδικά της Γερμανίας, με αποτέλεσμα τα θέματα της Ευρωζώνης να περάσουν σε δεύτερη μοίρα και να υποβαθμιστεί -ή να μην ξεκινήσει καν- η συζήτηση σε ευρωπαϊκό επίπεδο, από την οποία η Αθήνα προσδοκά περαιτέρω απομείωση του χρέους.
Ταύτιση συμφερόντων
Παρά τις ανησυχίες, πάντως, στην κυβέρνηση δεν υπάρχει καμιά πρόθεση για αστερίσκους απέναντι στις ευρωπαϊκές αποφάσεις. Πηγές του υπουργείου Εξωτερικών επισημαίνουν πως η Αθήνα κάνει ό,τι περνάει από το χέρι της για να σταματήσει η αιματοχυσία στην Ουκρανία και να αποκατασταθούν οι σχέσεις Ε.Ε. – Ρωσίας. Οχι μόνο τηρεί μια υπεύθυνη και προσεκτική στάση στα ευρωπαϊκά όργανα, αλλά έχει καταστήσει γνωστή τη διαθεσιμότητά της για διαμεσολάβηση στο πλαίσιο της κοινής ορθόδοξης παράδοσης.
Το επίμονο αίτημα της αντιπολίτευσης, ωστόσο, να διαχωρίσει η Ελλάδα τη θέση της από τις αποφάσεις της Ε.Ε., οι πηγές του ΥΠΕΞ το χαρακτηρίζουν «τυχοδιωκτικό παιχνίδι». Υπενθυμίζουν ότι τα ελληνικά συμφέροντα είναι ταυτισμένα με την Ε.Ε. και ότι η Ελλάδα προσδοκά στήριξη σε όλα τα κρίσιμα εθνικά θέματα (Κυπριακό, ελληνοτουρκικές σχέσεις, Σκοπιανό), ειδικά σε μια συγκυρία όπου ολόκληρη η περιοχή διέρχεται μια πρωτοφανή κρίση αστάθειας. Επισημαίνουν επίσης τον κίνδυνο, σε περίπτωση που η Ελλάδα θα παρεμπόδιζε τη λήψη ομόφωνων αποφάσεων της Ε.Ε., ότι αυτές θα λαμβάνονταν ούτως ή άλλως σε άλλη νομική βάση, η οποία θα παρέκαμπτε την ομοφωνία. Στην περίπτωση αυτή η Αθήνα θα βρισκόταν απομονωμένη και πολιτικά αποδυναμωμένη και δεν θα μπορούσε να αναλάβει καμία αξιόπιστη πρωτοβουλία, δηλαδή να μην προσφέρει τίποτα πρακτικά στην προσπάθεια εκτόνωσης των κρίσεων.
Σε ό,τι αφορά το οικονομικό επίπεδο, στο ΥΠΕΞ επισημαίνουν πως οι χώρες της Ε.Ε. απορροφούν πάνω από το 60% των ελληνικών εξαγωγών, ενώ η Ρωσία μόλις το 1,5% και υπενθυμίζουν ότι η Ελλάδα έχει λάβει ως κράτος-μέλος της Ε.Ε. πάνω από 150 δισ. ευρώ για προϊόντα, ανάπτυξη της υπαίθρου και αποζημιώσεις. Τονίζουν, μάλιστα, ότι οποιοσδήποτε διαχωρισμός της θέσης μας από τη στάση της Ε.Ε. έναντι της Ρωσίας θα ήταν εθνικά επιβλαβής.
Ειδικά σε ό,τι αφορά τις ζημιές στην αγροτική παραγωγή, στο ΥΠΕΞ επισημαίνουν ότι θα υπάρξει κάλυψη σε κοινοτικό και συμπληρωματικά σε εθνικό επίπεδο, με τους ειδικότερους τρόπους που επεξεργάζονται τα αρμόδια όργανα της Ε.Ε. και τα συναρμόδια υπουργεία. Αναφέρουν επίσης ότι γίνονται συστηματικές ενέργειες ώστε η επίπτωση του ρωσικού εμπάργκο για τα ελληνικά νωπά αγροτικά προϊόντα να είναι η μικρότερη δυνατή, να λειτουργήσουν άμεσα μηχανισμοί που θα αναπληρώνουν τις τυχόν απώλειες και να προωθηθεί το άνοιγμα και άλλων αγορών.