Το βράδυ της περασμένης Τετάρτης, η Αθήνα και η Ευρωζώνη συμφώνησαν στα βήματα που θα γίνουν έως το τέλος του μήνα, με στόχο ένα συμβιβασμό για τη συνέχιση της χρηματοδότησης της Ελλάδας και διαφώνησαν στο πώς θα παρουσιάσουν αυτή τη συμφωνία στις χώρες τους.
Η απόφαση των κ. Τσίπρα και Ντάισελμπλουμ, την επομένη ημέρα, να αρχίσουν οι διαπραγματεύσεις σε τεχνικό επίπεδο για το περιεχόμενο αυτού που η κυβέρνηση θέλει να ονομάζει πρόγραμμα – γέφυρα και η Ευρωζώνη επέκταση του υφιστάμενου προγράμματος ήταν αποτέλεσμα στοιχειώδους λογικής: όση αξία κι αν έχουν οι συμβολισμοί, δεν αξίζει να τινάξεις στον αέρα μια διαπραγμάτευση.
Το πρώτο ζήτημα που πρέπει να αντιμετωπισθεί είναι το περιεχόμενο των πολιτικών που θα περιληφθούν στο πρόγραμμα – γέφυρα ή στην επέκταση του μνημονίου. Σύμφωνα με αξιωματούχο της Ευρωζώνης, οι τεχνοκράτες των δύο πλευρών, που ξεκίνησαν το έργο τους την Παρασκευή, έχουν ως σκοπό:
1. Να «σκανάρουν» γραμμή – γραμμή το υφιστάμενο πρόγραμμα και να προσδιορίσουν επακριβώς ποιο είναι εκείνο το 70% του μνημονίου που ο κ. Βαρουφάκης θεωρεί αποδεκτό και ποιο είναι το 30% που χαρακτηρίζει ως τοξικό.
2. Να επιλέξουν μεταξύ των δημοσιονομικών μέτρων και των μεταρρυθμίσεων που περιλαμβάνονται στο υφιστάμενο πρόγραμμα εκείνα που θα αποτελέσουν τις δεσμεύσεις της ελληνικής πλευράς στο πρόγραμμα – γέφυρα. Η υλοποίηση αυτών των δεσμεύσεων θα αποτελεί προαπαιτούμενο για τη συνέχιση της χρηματοδότησης στη διάρκεια του προγράμματος – γέφυρας που πιθανόν θα είναι 6μηνο. «Βασικά θα κάνουμε έναν έλεγχο συμβατότητας των μέτρων που προτείνει η κυβέρνηση με το πρόγραμμα», λέει στέλεχος της τρόικας. Οσα μέτρα θεωρηθούν μη συμβατά δεν θα αποτελέσουν μέρος του προγράμματος – γέφυρας. Επιπλέον, όσες δράσεις έχουν δημοσιονομικό κόστος και η κυβέρνηση επιμείνει να τις εφαρμόσει, θα πρέπει να συνοδεύονται με ισοδύναμα μέτρα. Για παράδειγμα, εάν η κυβέρνηση θέλει να προχωρήσει άμεσα στην κατάργηση του ΕΝΦΙΑ, θα πρέπει να προτείνει ισοδύναμο αξιόπιστο μέτρο.
3. Το θέμα της αλλαγής δημοσιονομικών στόχων για φέτος και τα επόμενα χρόνια δεν φαίνεται ότι θα είναι αντικείμενο της τρέχουσας διαδικασίας, αν και η ελληνική κυβέρνηση το θέλει και προς τον σκοπό αυτό θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν τα κεφάλαια του ΤΧΣ. Ωστόσο, υπάρχουν ισχυρές αντιδράσεις από τους εταίρους. Μάλλον θα αποτελέσει αντικείμενο της διαπραγμάτευσης για το επόμενο πρόγραμμα. Η αλλαγή των στόχων για το πρωτογενές πλεόνασμα πρέπει να θεωρείται δεδομένη, καθώς ήδη υπάρχει υστέρηση που δεν μπορεί να καλυφθεί. Οι πιστωτές δεν είναι διατεθειμένοι να επιτρέψουν να διευρυνθεί περαιτέρω. Το περυσινό πρωτογενές πλεόνασμα του 1,5% του ΑΕΠ μπορεί να είναι ένας σιωπηρά συμφωνημένος στόχος, αλλά για την επίτευξή του θα χρειαστούν πρόσθετα δημοσιονομικά μέτρα για να επιτευχθεί, δεδομένης της πορείας των εσόδων και των δυσμενέστερων εκτιμήσεων για τον ρυθμό ανάπτυξης.
Σε αυτή την πρώτη φάση λοιπόν, οι δύο πλευρές θα πρέπει να συμφωνήσουν στις δεσμεύσεις που θα αναλάβει η Αθήνα, ώστε να εγκριθούν από το Eurogroup. Η κυβέρνηση στη συνέχεια θα πρέπει να τα περάσει από τη Βουλή.
Το σχήμα θυμίζει την αρχική συμφωνία που είχε γίνει το φθινόπωρο με την κυβέρνηση Σαμαρά, για αξιολόγηση από την τρόικα και εκταμίευση δόσεων με βάση την υλοποίηση περιορισμένου αριθμού μέτρων και μεταρρυθμίσεων που προέβλεπε το Μνημόνιο. Τα υπόλοιπα είχε συμφωνηθεί να είναι μέρος του νέου προγράμματος που θα συνόδευε την προληπτική γραμμή πίστωσης. Η συμφωνία εκείνη κατέρρευσε στο Eurogroup της 13ης Οκτωβρίου, όταν οι υπουργοί Οικονομικών διαπίστωσαν ότι η τότε κυβέρνηση δεν είχε εφαρμόσει τίποτα.
Δεύτερο εμπόδιο είναι αυτό καθ’ αυτό το νέο πρόγραμμα, που θα συμφωνηθεί με την Ευρωζώνη έως το τέλος Αυγούστου (αν επιλεγεί τελική παράταση – γέφυρα να είναι 6ηνη). Στη διαπραγμάτευση αυτή θα περιληφθούν θέματα όπως:
το ενδεχόμενο να χρειάζεται η Ελλάδα νέο δάνειο από την Ευρωζώνη, εάν παραμείνει το ΔΝΤ, η αλλαγή των δημοσιονομικών στόχων, η ελάφρυνση του χρέους (η ελληνική πλευρά έχει δεχθεί ήδη ότι δεν θα είναι «κούρεμα»), η αλλαγή των δημοσιονομικών στόχων, οι πολιτικές που θα εφαρμόσει η Ελλάδα.
Τούτων δοθέντων, το πώς θα ονομάζεται η παράταση ή τρόικα είναι δευτερεύουσας σημασίας.