Ο νομικός, Δημήτρης Λουκάς, είναι αντιπρόεδρος της Επιτροπής Ανταγωνισμού (ΕΠΑΝ) και εκείνος που για την κυβερνητική πλειοψηφία στη Βουλή αποτελούσε -εξαιτίας (;) του γάμου του με τη βουλευτή Νίκη Κεραμέως (Ν.Δ.)- τον κύριο λόγο κυβερνητικής παρέμβασης σε άλλη μια ανεξάρτητη Αρχή. Και μάλιστα στο όνομα της ανεξαρτησίας. Η «Κ» συζήτησε με τον κ. Λουκά, ο οποίος αναφέρθηκε στα πεπραγμένα της ΕΠΑΝ στα χρόνια της κρίσης:
«Σε σχέση με άλλα κράτη-μέλη της Ε.Ε.», λέει, «στην Ελλάδα εντοπίζονται συγκριτικά περισσότερες παραβατικές πρακτικές από ενώσεις επιχειρήσεων, συλλόγους/σωματεία και επαγγελματικούς φορείς, λόγω του κατακερματισμού και της συμμετοχής μεγάλου αριθμού αυτοαπασχολούμενων επαγγελματιών στη διάρθρωση των αγορών. Πολλές φορές, σε αγορές που έχουν πλέον απελευθερωθεί, οι επαγγελματικοί αυτοί σύλλογοι προσπαθούν να υποκαταστήσουν το κράτος και να διατηρήσουν, με αποφάσεις τους, τον καθορισμό αμοιβών ή άλλα προνόμια κατά παράβαση των κανόνων του ανταγωνισμού».
Και συνεχίζει: «Οι εκάστοτε κυβερνήσεις συχνά δυσκολεύονται να κατανοήσουν και να εντάξουν τη δουλειά της ΕΠΑΝ και άλλων ανεξάρτητων Αρχών στη λογική τους για άμεση ρύθμιση των τιμών και των συνθηκών στην αγορά. Οι ανεξάρτητες Αρχές, λόγω της φύσης των αρμοδιοτήτων τους, αλλά και της εξειδίκευσης και του χρόνου που απαιτούνται για τη στοιχειοθέτηση αποφάσεων με τήρηση των ελάχιστων προϋποθέσεων που επιβάλλει η ενωσιακή νομοθεσία, έχουν συνήθως μακροπρόθεσμο ορίζοντα και δεν μπορούν να παράξουν βραχυπρόθεσμα οφέλη προς ενδεχόμενη πολιτική αξιοποίηση».
Περί εισπράξεων ο λόγος
Μία μόνιμη επωδός, τον ρωτάμε, είναι ότι η ΕΠΑΝ επιβάλλει πρόστιμα αλλά δεν τα εισπράττει. Από το 2009 μέχρι σήμερα έχει εκδώσει 132 αποφάσεις, καταλογίζοντας πρόστιμα 120 εκατ. ευρώ σε επιχειρήσεις και ενώσεις επιχειρήσεων.Τι εισπράχθηκε;
«Τα πρόστιμα της ΕΠΑΝ επικυρώνονται από τα διοικητικά δικαστήρια και εισπράττονται από το Δημόσιο, σ’ ένα ποσοστό που ξεπερνά πλέον το 60%-65% του αρχικά επιβληθέντος προστίμου» λέει ο κ. Λουκάς, ο οποίος ανέλαβε τα καθήκοντά του επί κυβερνήσεως Παπαδήμου. «Η επιβολή προστίμων δεν έχει απλά τιμωρητικό, αλλά πρωτίστως αποτρεπτικό χαρακτήρα, ώστε οι εταιρείες να τροποποιούν τη συμπεριφορά τους και να συμμορφώνονται στον νόμο. Πολλές εταιρείες, στις οποίες επιβάλλονται πρόστιμα, προσπαθούν ακολούθως να συμμορφώνονται, αλλάζοντας τα συμβόλαια και προσαρμόζοντας την εμπορική τους πρακτική εν γένει».
Οπως προκύπτει από τις στατιστικές της γενικής διεύθυνσης ανταγωνισμού της Ε.Ε., η ελληνική Αρχή φιγουράρει στην πρώτη θέση στον κλάδο των τροφίμων, μαζί με την ισπανική Αρχή. Οι 48 από τις 132 αποφάσεις της, από το 2009, αφορούν τη συγκέντρωση επιχειρήσεων. Ωστόσο, ο αντιπρόεδρος της ΕΠΑΝ αναφέρει ότι «υπάρχουν ακόμη σημαντικά περιθώρια για συγχωνεύσεις και εξαγορές σε πολλές επιμέρους αγορές, γεγονός που μπορεί να οδηγήσει σε αποτελεσματικότερες και ισχυρότερες επιχειρήσεις, οι οποίες μπορούν να σταθούν σ’ ένα διεθνές ανταγωνιστικό περιβάλλον», όπως εκτιμά και ο ίδιος.
Σε επίπεδο λιανεμπορίου
Και στον κλάδο του λιανεμπορίου, όπως και σε άλλες αγορές με αυξανόμενη συγκέντρωση, η Επιτροπή αξιολογεί πλέον τις συγχωνεύσεις και εξαγορές με τη χρήση πολλαπλών οικονομικών εργαλείων και σε επίπεδο τοπικών αγορών που ορίζονται με χιλιομετρικές και χρονικές αποστάσεις από κάθε κατάστημα-στόχο. «Οι συγχωνεύσεις σουπερμάρκετ αντιμετωπίζονται συχνά με ανακούφιση από τους προμηθευτές, λόγω της οικονομικής συγκυρίας, ενώ δεν έχει ακόμη χρειαστεί η επιβολή διαρθρωτικών μέτρων, π.χ. με πώληση καταστημάτων, προκειμένου να εγκριθούν από την Επιτροπή». Η άσκηση αυτή εξηγεί ο κ. Λουκάς κάθε άλλο παρά εύκολη είναι από την άποψη της διατήρησης μιας αγοράς ανοιχτής για όλους.
«Στη σημερινή οικονομική συγκυρία, οι δανείστριες τράπεζες παίζουν εκ των πραγμάτων κεντρικό ρόλο στην αναδιάρθρωση των επιχειρήσεων. Η αναγκαία αυτή διαδικασία συνεπάγεται πολλά οφέλη για την οικονομία, αλλά απαιτείται και εγρήγορση από μέρους της Επιτροπής, ώστε να παραμείνουν αρκετοί πόλοι ανταγωνισμού σε κάθε σχετική αγορά και να αποφευχθεί η διάχυση πληροφοριών και ο συντονισμός των επιχειρήσεων, ως αποτέλεσμα της συμμετοχής των μεγάλων τραπεζών στις μεγαλύτερες επιχειρήσεις ενός κλάδου» σημειώνει ο ίδιος.
Ο αντιπρόεδρος της ΕΠΑΝ επισημαίνει ότι οι μεταρρυθμίσεις των τελευταίων ετών είναι μόνο υπό προϋποθέσεις βιώσιμες: «Η εντατικοποίηση του γνωμοδοτικού έργου της Επιτροπής και άλλων φορέων τα τελευταία έτη μπορεί να κάλυψε παροδικά ένα κενό», παρατηρεί, «αλλά χωρίς τις αναγκαίες δομές σε κεντρικό επίπεδο, χωρίς την εμπέδωση νοοτροπίας τεκμηρίωσης σε όλα τα στάδια της νομοπαρασκευαστικής διαδικασίας, δεν μπορεί να προωθηθούν, ούτε και να διατηρηθούν μακροπρόθεσμα οι μεταρρυθμίσεις αγορών και υπηρεσιών».
Και καταλήγει: «Η ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας και ανάπτυξης, εξαρτώνται και από πολλούς άλλους παράγοντες, μεταξύ αυτών το ρυθμιστικό πλαίσιο για την είσοδο και έξοδο επιχειρήσεων στην αγορά, καθώς και η ταχύτητα και ποιότητα απονομής της δικαιοσύνης».