Δεν είχε κλείσει ακόμα η συμφωνία με την ελληνική κυβέρνηση το περασμένο καλοκαίρι, όταν οι επιτελείς του Γερμανού υπουργού Οικονομικών, Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, άρχισαν τη συζήτηση για τους τρόπους με τους οποίους θα μπορούσε μια αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους να είναι «εύπεπτη» από το γερμανικό κοινό. Ονομαστική μείωση του χρέους αποκλειόταν, καθώς αυτό, κατά την ερμηνεία του Βερολίνου, ισοδυναμεί με παραβίαση του άρθρου 125 της Συνθήκης, δηλαδή με χρηματοδότηση ελλειμμάτων ενός κράτους από ένα άλλο. Απέμενε η επιμήκυνση της ωρίμανσης των δανείων και η μείωση των επιτοκίων. To κρίσιμο πρόβλημα για το Βερολίνο είναι πως αν το κόστος της έκπτωσης προς την Ελλάδα ξεπεράσει το κόστος της χρηματοδότησης του Μηχανισμού Σταθερότητας της Ευρωζώνης (ESM), τότε θα πρέπει η γερμανική κυβέρνηση να εξηγήσει στο Κοινοβούλιό της γιατί χρειάζονται επιπλέον χρήματα. Γι’ αυτό το όλο εγχείρημα θα πρέπει να γίνει έτσι ώστε η οποιαδήποτε αναδιάρθρωση να μη χρειασθεί έγκριση της γερμανικής Βουλής. Γίνεται κάτι τέτοιο; Ναι, λένε οι υπηρεσίες του υπ. Οικονομικών, αν πρόκειται μόνο για αναδιάρθρωση «λάιτ», όπου μπορεί να αποδειχθεί ότι δεν θα επιβαρυνθεί ο ESM. Αλλιώς;
Στην επιστολή του προς τη γερμανική Βουλή τον Αύγουστο του 2015, ο Σόιμπλε υπογράμμιζε ότι το ΔΝΤ ζητεί αναδιάρθρωση του χρέους και επαναλάμβανε ότι μια ονομαστική μείωσή του δεν συζητείται για τη γερμανική κυβέρνηση. Ταυτόχρονα όμως προσέθετε ότι «η συμμετοχή του ΔΝΤ αποτελεί απαράβατο όρο για τη συνέχιση του προγράμματος».
Ενας από τους βουλευτές που είχαν ψηφίσει κατά του τρίτου μνημονίου, ο Χριστιανοκοινωνιστής Μίχελμπεχ, είχε επισημάνει ότι «θα έπρεπε να σκίσει τα πτυχία του, αν έλεγε ότι το χρέος της Ελλάδας είναι βιώσιμο». Ενόψει όλων αυτών, επισημαίνει κυβερνητική πηγή στο Βερολίνο, «δεν επιθυμούμε μεγάλη δημόσια συζήτηση για την ελληνική αναδιάρθρωση. Οσο διευρύνεται η συζήτηση τόσο κινδυνεύουμε να γίνει θέμα της Βουλής, με απρόβλεπτες συνέπειες τόσο για τον κυβερνητικό συνασπισμό όσο και για την ίδια την αναδιάρθρωση. Για αυτό ο Σόιμπλε επαναλαμβάνει ξανά και ξανά ότι η αναδιάρθρωση δεν βρίσκεται στην ημερήσια διάταξη».
Πολιτικοί στο Βερολίνο, όπως ο Πράσινος Αντον Χοφράιτερ, προτείνουν να αναλάβει ο Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Σταθερότητας την εξυπηρέτηση του ελληνικού χρέους έως το 2020, δίνοντας τη δυνατότητα στην Αθήνα να επενδύει στο πρωτογενές πλεόνασμα. Αυτό όμως για την κυβέρνηση είναι ευθεία παραβίαση του άρθρου 125 της Συνθήκης. Ετσι ξαναγυρίζουμε και πάλι εκεί απ’ όπου άρχισε η συζήτηση, δηλαδή αν ένα κράτος μπορεί να εγγυηθεί για τα χρέη άλλου.
«Game Οver»
Ο πρώην υπ. Οικονομικών, Γιώργος Παπακωνσταντίνου, στο βιβλίο του «Game Over», που κυκλοφόρησε την περασμένη εβδομάδα, θυμίζει ότι ο Σόιμπλε έφερε σχετικά νωρίς στο Eurogroup το θέμα του ελληνικού χρέους και του «κουρέματος» της ονομαστικής του αξίας το 2012. «Πρέπει να ανοίξουμε τη συζήτηση της αναδιάρθρωσης του χρέους», είχε πει, γράφει ο Παπακωνσταντίνου τέσσερις μήνες μετά την Ντοβίλ. «Είναι διαφορετικό ζήτημα πότε θέτεις ένα ζήτημα σε διαπραγματεύσεις και εντελώς διαφορετικό πότε το θέτεις δημόσια», είπε στην «Κ» στέλεχος της Κ.Ο. του CDU, αλλά μόλις του επισημάναμε ότι πρόκειται για κρατικό χρέος άρα η συζήτηση για αυτό δεν επηρεάζει τις αγορές, υπενθύμισε ότι και άλλες χώρες θα ήθελαν καλύτερους όρους στα διμερή τους δάνεια.
Κρισιμότερο ζήτημα, ωστόσο, παραμένει η ολοκλήρωση της τρέχουσας αξιολόγησης, την οποία το Βερολίνο αρχικά είχε ορίσει στο έγγραφο Σόιμπλε προς τη Βουλή για τον Οκτώβριο του 2015. Η Αθήνα «πνίγεται» στη συνηθισμένη της σύγχυση χωρίς να είναι σαφές τι ακριβώς θέλει. Για την αξιολόγηση των μέτρων στους εμμέσους φόρους, το υπ. Οικονομικών συμφωνεί απολύτως με την αξιολόγηση του ΔΝΤ που –και παρουσία Γερμανών αξιωματούχων– τα χαρακτήρισε διά του κ. Τόμσεν «μέτρα Μίκυ Μάους».
Σε ό,τι αφορά τη βελτίωση του μηχανισμού των εσόδων και την καταπολέμηση της διαφθοράς, ο κ. Σόιμπλε πρόσφατα βρήκε συνηγόρους εκεί που δεν τους περίμενε: δύο Πράσινοι πολιτικοί, που επισκέφθηκαν την Αθήνα στο πλαίσιο αντιπροσωπείας, έγραψαν για να του επισημάνουν ότι οι εξαγγελίες της κυβέρνησης γίνονται αποκλειστικά με επικοινωνιακά κριτήρια.
Ετσι δεν είναι περίεργο ότι Μέρκελ και Σόιμπλε δεν παίρνουν στα σοβαρά την Αθήνα για το πρωτογενές πλεόνασμα. «Το είχαμε πει και στους προηγούμενους: υπάρχει τρόπος να έχεις πλεόνασμα αν δεν πληρώνεις όσους πρέπει να πληρωθούν»…