Δεν έπεσαν ως κεραυνός εν αιθρία στην Πειραιώς οι εξαγγελίες του πρωθυπουργού το βράδυ της Πέμπτης. Εκείνο που μάλλον αιφνιδίασε ήταν το αποτέλεσμα του Eurogroup. Κι αυτό επειδή ήταν πολύ χειρότερο απ’ ό,τι ανέμεναν. Στενός συνεργάτης του Κυριάκου Μητσοτάκη το χαρακτήριζε «τραγικό», καθώς δεσμεύει την κυβέρνηση για λήψη νέων μέτρων για το 2018, αλλά και για τα επόμενα χρόνια, προκειμένου το ΔΝΤ να συνομολογήσει στη συμμετοχή του το πρόγραμμα. Οπως το έθετε έτερη πηγή της Πειραιώς, «οι ξένοι για πρώτη φορά έβαλαν πολύ ψηλά τον πήχυ στον κ. Τσίπρα». Με ό,τι αυτό συνεπάγεται…
Η διαπίστωση αυτή οδηγεί σε πολλές ερμηνείες. Η επικρατέστερη περνά μέσα από πρόωρες κάλπες, παρότι δεν είναι αυτή η κυρίαρχη άποψη στη Ν.Δ. Η δραματική σημειολογία του έκτακτου διαγγέλματος του πρωθυπουργού, όμως, θα μπορούσε να είναι και «πρόβα» για εκλογές, αν ο Αλέξης Τσίπρας δεν ολοκληρώσει την αξιολόγηση και προχωρήσει –σε μια παραλλαγή του σεναρίου της κυβέρνησης Σαμαρά τον Δεκέμβριο του 2014– σε πρόωρες εκλογές που θα περνούσαν την «καυτή πατάτα» ψήφισης νέων μέτρων στην επόμενη κυβέρνηση. Σε ευρεία σύσκεψη που έγινε το πρωί της Παρασκευής στο Μοσχάτο, εξάλλου, ο μεγαλύτερος χρόνος δεν αναλώθηκε στην αποκρυπτογράφηση του διαγγέλματος Τσίπρα, αλλά στην προεκλογική προετοιμασία για κάθε ενδεχόμενο.
Η επικρατούσα άποψη στον τρίτο όροφο της Πειραιώς είναι ότι ο πρωθυπουργός επιχειρεί να κατευνάσει την κοινή γνώμη και να κερδίσει πολιτικό χρόνο, καθώς τα αποτελέσματα του Eurogroup και τα χειρότερα που έπονται από το μπρα ντε φερ για τη συμμετοχή του ΔΝΤ στο πρόγραμμα, εξανεμίζουν τις όποιες ελπίδες για πολιτική ανάκαμψη του ΣΥΡΙΖΑ. Ο πρωθυπουργός, λένε στην Πειραιώς, κρατά όλα τα σενάρια ανοικτά. Και όσο τα κρατά καθυστερώντας και την αξιολόγηση, εγκλωβίζει τη χώρα στη σημερινή κατάσταση στασιμοχρεοκοπίας. Αυτός είναι ο λόγος που ο πρόεδρος της Ν.Δ. επανέλαβε το Σάββατο από το βήμα της Βουλής ότι απαιτούνται πολιτική αλλαγή και ένα εθνικό σχέδιο εξόδου από την κρίση.
Πάντως, από την αποδόμηση φράση-φράση που επεφύλαξε η Ν.Δ. στην απόφαση του Eurogroup της Δευτέρας, δεν προκύπτει μόνο ότι η κυβέρνηση δεν έχει λόγους να πανηγυρίζει. Στην πραγματικότητα περιγράφονται τα σενάρια της επόμενης μέρας. Στη Ν.Δ. εκτιμούν ότι ο πρωθυπουργός θα «τρενάρει» την αξιολόγηση, είτε τελικά αποφασίσει να την κλείσει είτε προχωρήσει σε κάποιου είδους ρήξη με τους δανειστές.
Αν αποφασίσει να την κλείσει, θα πρέπει να πάρει μέτρα. Tα μέτρα σε αυτή τη φάση «θα τον εξαΰλωναν πολιτικά», όπως έλεγε συνεργάτης του προέδρου της Ν.Δ., παρότι ο κ. Τσίπρας θα κέρδιζε πολιτικό χρόνο. Κι αυτό διότι μέτρα σε αυτή τη φάση θα σήμαιναν πέραν των όσων απαιτούνται για το 2018 και μέτρα ύψους από 1,8 δισ. μέχρι 4,5 δισ., δηλαδή από 1 ώς 2,5 μονάδες του ΑΕΠ για τα μετά το 2018 έτη. Και, βέβαια, «πολλά μπορούν να συμβούν μέχρι τότε και πολλές συμφωνίες και συμβιβασμοί να γίνουν». Ομως, στην Πειραιώς εκτιμούν ότι το ΔΝΤ δεν θα καθίσει στο τραπέζι αν η κυβέρνηση δεν προχωρήσει στο κόψιμο της προσωπικής διαφοράς και στη μείωση του αφορολογήτου. Η θέση του ΔΝΤ, έλεγαν στην Πειραιώς, είναι πολύ πιο ισχυρή απ’ ό,τι στο παρελθόν, αφού ήδη από το 2015 είχε υποδείξει τα επίμαχα μέτρα, αλλά η κυβέρνηση προτίμησε την υπερφορολόγηση.
Και ενώ η ηγεσία της Ν.Δ. εκτιμά ότι στόχος του κ. Τσίπρα είναι η παραμονή στην εξουσία –γι’ αυτό και οι εξαγγελίες σε μια προσπάθεια να ρετουσάρει ο πρωθυπουργός την εικόνα του– ερώτημα παραμένει τι θα συμβεί αν ο ίδιος κρίνει ότι το κόστος παραμονής του είναι μεγαλύτερο από την αποχώρησή του με συντεταγμένους όρους. Το ότι αυτή τη φορά οι δανειστές του έβαλαν τον πήχυ πολύ ψηλά –και μάλιστα ενόψει μιας χρονιάς με κάλπες σε σημαντικές ευρωπαϊκές πρωτεύουσες– θα μπορούσε να ερμηνευθεί κυνικά και με όρους εξάντλησης της χρησιμότητας της κυβέρνησής του, εφόσον δεν έχει την ιδιοκτησία του προγράμματος.
Οπως έλεγε πηγή της Ν.Δ., «οι δανειστές ζητούν από τον πρωθυπουργό να ξεκαθαρίσει τη στάση του πριν από τις δικές τους εκλογικές αναμετρήσεις». Αν το ξεκαθάρισμα της στάσης του μεταφραστεί σε «στέγνωμα» ταμειακών διαθεσίμων, υπέρ των αδυνάμων ρητορική, δαιμονοποίηση των δανειστών και τη συνεχή επίρριψη ευθύνης στην αξιωματική αντιπολίτευση ότι είναι αυτή που επιθυμεί την υπαγωγή σε τέταρτο μνημόνιο, τότε ο κύβος θα έχει και επισήμως ριφθεί. Μέχρι τότε όλα είναι ανοικτά.
Τα μηνύματα των δημοσκοπήσεων
Ικανοποίηση επικρατεί στην Πειραιώς για τις τελευταίες δημοσκοπήσεις που δείχνουν ότι οι πολίτες απορρίπτουν την κυβέρνηση και δίνουν ψήφο εμπιστοσύνης στον πρόεδρο της Ν.Δ. Οι μετρήσεις που πραγματοποιήθηκαν από τις εταιρείες Public Issue (30/11), ProRata (4/12), Pulse (6/12), καθώς και από το Πανεπιστήμιο Μακεδονίας (1/12), δείχνουν με συντριπτικά ποσοστά την απόρριψη της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ – ΑΝΕΛ (εννέα στους 10 πολίτες πιστεύουν ότι η χώρα πηγαίνει σε λάθος κατεύθυνση, ενώ μόλις δύο στους 10 τάσσονται υπέρ της παραμονής της κυβέρνησης). Μόλις ένας στους 10 πολίτες θεωρεί αποτελεσματικό τον κ.Τσίπρα, ενώ μόνο το 6% των πολιτών εκτιμά ότι η οικονομική του κατάσταση θα βελτιωθεί μέσα στο 2017. Την ίδια ώρα, τέσσερις στους 10 πολίτες θεωρούν καταλληλότερο για πρωθυπουργό τον κ. Μητσοτάκη (έναντι δύο στους δέκα που θεωρούν καταλληλότερο τον πρωθυπουργό) – 45% των πολιτών έχει θετική άποψη για τον κ. Μητσοτάκη, ενώ 24% για τον κ. Τσίπρα. Η ανοδική δημοφιλία του προέδρου της Ν.Δ. διευρύνει περαιτέρω το ακροατήριο του κόμματος. Αυτό, όμως, δεν σημαίνει ότι η επίτευξη αυτοδυναμίας είναι εύκολη, γι’ αυτό και οι επιτελείς της Ν.Δ. μιλούν για «το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα». Στρατηγικός στόχος της Ν.Δ. είναι να περάσουν στην κοινωνία τέσσερα κεντρικά μηνύματα (συμφωνία αλήθειας, πολιτική αλλαγή, νέος πατριωτισμός, ενότητα των Ελλήνων), ενώ επιδίωξη παραμένει η προσέλκυση των δημοσίων υπαλλήλων και η προσέγγιση των επαγγελματιών της μεσαίας τάξης.