Πρόσφατα, ο Αλέξανδρος Ρόγκενκαμπ, διευθυντής του Ενημερωτικού Κέντρου Αθηνών της Γερμανικής Υπηρεσίας Ακαδημαϊκών Ανταλλαγών (DAAD), από το βήμα ημερίδας ρώτησε: «Η Ελλάδα διαθέτει καλά πανεπιστήμια, το διαπιστώνουμε από το πόσο περιζήτητοι είναι Ελληνες πτυχιούχοι στο εξωτερικό και από το ύψος των ανταγωνιστικών ερευνητικών προγραμμάτων που κερδίζουν. Διαθέτει έναν καιρό υπέροχο. Γιατί δεν οργανώνετε για ξένους αγγλόφωνα προγράμματα;». Λίγες ημέρες αργότερα, η Εθνική Τράπεζα της Ελλάδος εκτίμησε πως η χώρα θα μπορούσε να «κερδίσει» 110.000 φοιτητές από 27.600 το 2015, με πολλαπλό αναπτυξιακό όφελος, εάν εκμεταλλευόταν το εξαιρετικά ευνοϊκό διεθνές περιβάλλον για την προσέλκυση ξένων φοιτητών. Ωστόσο, ο υπουργός Παιδείας Κώστας Γαβρόγλου, στο κείμενο που συνοδεύει το νομοσχέδιο για τα ΑΕΙ το οποίο έφερε στο φως η «Κ», μιλάει για «αναγκαίες μεταρρυθμίσεις» αλλά καταργεί έναν διεθνώς καταξιωμένο θεσμό όπως τα Συμβούλια, ενώ δεν έχει «λέξη» για αγγλόφωνα προπτυχιακά προγράμματα παρότι ο ίδιος αρνήθηκε να εγκρίνει σχετική πρόταση της Φιλοσοφικής Αθηνών για αγγλόφωνο στην ελληνική αρχαιολογία, ισχυριζόμενος ότι δεν τα προβλέπει ο νόμος που ψηφίστηκε το 2011.
Το ν/σ Γαβρόγλου σηματοδοτεί σοβαρή οπισθοδρόμηση στον τρόπο λειτουργίας των ΑΕΙ, καθώς επανέρχονται σε ισχύ ρυθμίσεις από το 1982. Ενδεικτικά, επαναφέρει την προστασία του πανεπιστημιακού ασύλου κατά τα πρότυπα του 1982. Τότε, ουσιαστικά αρμόδια για την απόφαση επέμβασης δημόσιας δύναμης στο ΑΕΙ ήταν ειδική επιτροπή ασύλου με συμμετοχή εκπροσώπου των φοιτητών, όπως παρομοίως και στο ν/σ Γαβρόγλου. Επίσης, οι εκπρόσωποι των φοιτητών επανέρχονται στα όργανα διοίκησης των ΑΕΙ, με υπόδειξη πρακτικά των φοιτητικών παρατάξεων. Την ίδια στιγμή, καταργούνται τα Συμβούλια Ιδρύματος που είχαν στελεχωθεί από έγκριτους Ελληνες πανεπιστημιακούς του εξωτερικού και θεσμοθετούνται Συμβούλια με συμμετοχή εκπροσώπων της περιφέρειας, υπουργείων κ.ά.
Ιδιαίτερης αξίας κρίνεται, με δεδομένες αναγκαίες συγχωνεύσεις ΑΕΙ/ΤΕΙ σε μια χώρα με 33 ιδρύματα, η πρόβλεψη ότι ο υπουργός μπορεί να συγχωνεύει ΑΕΙ όταν «η λειτουργία μεμονωμένων ΑΕΙ δεν δικαιολογείται επιστημονικά και, αντιθέτως, δυσχεραίνει την έρευνα και τη διδασκαλία στα αντίστοιχα γνωστικά πεδία». Στο ν/σ περιλαμβάνονται και διατάξεις για τα μεταπτυχιακά προγράμματα, μεταξύ των οποίων προβλέπονται τέλη εγγραφής, υποτροφίες σε φοιτητές με οικονομικά κριτήρια και δραστική περικοπή των αμοιβών των πανεπιστημιακών.
Το νομοσχέδιο προκάλεσε τα πυρά των κομμάτων της αντιπολίτευσης, αλλά και της ακαδημαϊκής κοινότητας. Ο Στάθης Ευσταθόπουλος, πρόεδρος της ομοσπονδίας πανεπιστημιακών, εστίασε, μιλώντας στην «Κ», στις διατάξεις για τα μεταπτυχιακά και την έρευνα. «Υπάρχει κίνδυνος κατάρρευσης της έρευνας και απώλειας μεγάλων προγραμμάτων σε συνεργασία με ΑΕΙ του εξωτερικού, καθώς θεσμοθετούνται ιδιαίτερα γραφειοκρατικές διαδικασίες εκεί όπου χρειάζεται ευελιξία. Την ίδια στιγμή, υπάρχει κίνδυνος υποβάθμισης των μεταπτυχιακών σπουδών αφού τα προγράμματα θα χάσουν έσοδα που τους είναι απαραίτητα για την κάλυψη των λειτουργικών τους εξόδων. Το υπουργείο, θέλοντας να αντιμετωπίσει λίγα φαινόμενα πολύ υψηλών διδάκτρων, γενικεύει, με αποτέλεσμα να πλήττει την πλειονότητα των προγραμμάτων».
«Η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ έδιωξε και περιφρόνησε λαμπρούς επιστήμονες, Ελληνες και φιλέλληνες που ήρθαν αφιλοκερδώς να βοηθήσουν τα ΑΕΙ και την πατρίδα τους, για να βάλει στη θέση τους εκλεκτούς υπουργών μαζί με καθηγητές σε απροσδιόριστων αρμοδιοτήτων και αμφίβολης συνταγματικότητας Ακαδημαϊκά Συμβούλια Ανώτατης Εκπαίδευσης και Ερευνας σε επίπεδο περιφέρειας, αφήνοντας τα ΑΕΙ χωρίς πραγματική εποπτεία», σχολιάζει στην «Κ» η Βάσω Κιντή, καθηγήτρια του Παν. Αθηνών. Και προσθέτει: «Το ν/σ εγκαθιδρύει ένα υπερσυγκεντρωτικό σύστημα που πνίγει την αυτονομία και την ανάπτυξη των ΑΕΙ. Μεταξύ άλλων, ο υπουργός αναλαμβάνει μόνος να κρίνει εάν η λειτουργία πανεπιστημίων, σχολών ή τμημάτων δεν δικαιολογείται επιστημονικά για να τα καταργήσει και να τα συγχωνεύσει μέσα σε 30 ημέρες. Είναι σε θέση να το κάνει αυτό ο υπουργός; Ο νόμος 4009/2011 τέθηκε σε διαβούλευση για τουλάχιστον 12 μήνες. Το ν/σ Γαβρόγλου τίθεται σε διαβούλευση για 12 ημέρες. Τότε φώναζαν και έκλειναν τα πανεπιστήμια γιατί δεν γινόταν τάχα διάλογος, τώρα δεν διστάζουν να μην κάνουν καθόλου».