Ο Μπάτμαν και ο Σπάιντερμαν ωχριούν μπροστά στις γυναίκες-πρόσφυγες, τις οποίες τα παιδιά τους σκιαγραφούν ως «υπερηρωίδες». Αυτό ήταν ένα από τα εντυπωσιακά ευρήματα που ανέδειξε σφυγμομέτρηση της ΑΜΚΕ Comicdom σε γυναίκες και παιδιά στον καταυλισμό του Σκαραμαγκά, που πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού προγράμματος BONDS. Τα ερωτηματολόγια που μοιράστηκαν στα παιδιά περιελάμβαναν πολλά κενά καρέ, στα οποία εκείνα, αντί λεκτικής απάντησης, καλούνταν να ζωγραφίσουν. «Θέλαμε να λάβουμε “αφιλτράριστες” απαντήσεις για τις συνθήκες ζωής τους και όσα προηγήθηκαν πριν φθάσουν στην Ευρώπη», διευκρινίζει η κ. Λήδα Τσενέ, υπεύθυνη εκπαιδευτικών προγραμμάτων της Comicdom. «Οσα παιδιά φοιτούσαν ήδη σε σχολείο απέδωσαν τον ρόλο του υπερήρωα στον δάσκαλό τους, ενώ από… υπερδυνάμεις όλα ποθούσαν να αποκτήσουν φτερά για να πετούν στον προορισμό της επιλογής τους χωρίς εμπόδια και περιπέτειες».
Επειτα από τη συμπλήρωση των εικονογραφημένων ερωτηματολογίων τον Ιούνιο του 2017, η ομάδα της Comicdom πραγματοποίησε εργαστήρια κόμικς για παιδιά με το Solidarity Now, για γυναίκες μαζί με το δίκτυο μεταναστριών «Μέλισσα», ενώ από τον Οκτώβριο υλοποιεί από κοινού με την Eταιρεία Ανάπτυξης και Τουριστικής Προβολής Αθηνών πρόγραμμα εκμάθησης αγγλικών σε εφήβους μέσω της αξιοποίησης των κόμικς, στο πλαίσιο των δράσεων των «Ανοικτών Σχολείων» του Δήμου Αθηναίων. «Εφαρμόζουμε ένα εκπαιδευτικό εργαλείο που αποσκοπεί στην κατανόηση και στη διαχείριση των συναισθημάτων, στην ενίσχυση της αυτοπεποίθησης και στη διαπολιτισμική κατανόηση». Τα κόμικς δύνανται να λειτουργήσουν ως ψυχοθεραπευτικό μέσο, εργαλείο εκμάθησης και εξάσκησης της γλώσσας.
Θεωρία και πράξη
Τα σεμινάρια, που πραγματοποιούνται με τη συμβολή διερμηνέα, ξεκινούν με ένα θεωρητικό κομμάτι σχετικά με την 9η τέχνη, τα κόμικς. Οι συμμετέχοντες αγνοούν συχνά, λόγω καθεστωτικής λογοκρισίας στις πατρίδες τους, δυτικούς υπερήρωες, γνωρίζουν όμως ήρωες κόμικ που «γεννήθηκαν» από την «Αραβική Ανοιξη» και έπειτα. «Ο Γαλλοσύρος Riad Sattouf που μέσω του “L’arabe du futur” (ο Αραβας του μέλλοντος) μιλάει για τα παιδικά του χρόνια στη Συρία προσελκύει αναγνωστικό κοινό, ενώ εξίσου πολλοί διαβάζουν τις περιπέτειες της Qahera, μιας Αιγύπτιας υπερηρωίδας, που από το 2013 διατίθεται αποκλειστικά διαδικτυακά». Δεδομένης, βέβαια, της μετακίνησης πληθυσμών, τα κόμικς της Marvel δημιούργησαν εσχάτως την πρώτη μουσουλμάνα ηρωίδα, την Kamala Khan, που δείχνει να… ενσωματώνεται επιτυχώς στην αμερικανική κοινωνία.
Επαγγελματίες κομίστες μυούν τους συμμετέχοντες στα μυστικά της τέχνης τους: στα καρέ, στα μπαλονάκια, στα κενά μεταξύ των καρέ, στα εφέ και στις εκφράσεις. «Εχουμε ανακαλύψει ανθρώπους με έμφυτο ταλέντο». Οι ιστορίες που διαβάζουν οι εκπαιδευτές μέσω των σκίτσων είναι και για τους ίδιους διδακτικές. «Το κόμικς μιας 16χρονης περιέγραφε την πορεία ενός θλιμμένου ανθρώπου που δεν μπορούσε να συναισθανθεί τη χαρά των άλλων», λέει η κ. Τσενέ, «κατέληγε ότι, για να μπορέσεις να δεις την ομορφιά, πρέπει να σκέφτεσαι όμορφα». Προς μεγάλη ικανοποίηση των εκπαιδευτών, παρατηρείται μετατόπιση της θεματολογίας. «Αρχικά τα κόμικς τους πραγματεύονταν τραυματικές εμπειρίες, σταδιακά όμως άρχισαν να καταπιάνονται με ανώδυνα θέματα της καθημερινότητας».