Tιμολόγια ύψους 80 εκατ. ευρώ (και 175.000 δολαρίων) υπεβλήθησαν με αφορμή τη ρύπανση του Σαρωνικού που προκλήθηκε από το ναυάγιο του «Αγία Ζώνη ΙΙ», στο Διεθνές Ταμείο Αποζημιώσεων από Ρύπανση Πετρελαίου (IOPC funds). Το Ταμείο που στηρίζεται από 115 κράτη έχει εγκρίνει μέχρι σήμερα κυρίως προκαταβολές σχετικά μικρών ποσών –ύψους 10 εκατ. ευρώ– και εξετάζει μία σειρά από αιτήματα, ενώ άλλα τα έχει ήδη απορρίψει.
Το «Αγία Ζώνη ΙΙ» ήταν ασφαλισμένο για κινδύνους από ρύπανση και για τη μετακίνηση του ναυαγίου, μέχρι ύψους 5 εκατ. ευρώ. Το Ταμείο είχε ζητήσει από την ασφαλιστική εταιρεία κάρτα με την οποία να αποδεικνύεται η «φύση» της ασφάλειας αλλά ένα τέτοιο έγγραφο, σύμφωνα με έκθεση του Ταμείου για το συμβάν, δεν παραδόθηκε ποτέ. Αυτή πάντως η κάρτα δεν αποτελεί προϋπόθεση για την καταβολή αποζημιώσεων από το IOPC. Σημειώνεται ότι ο πλοιοκτήτης εκδήλωσε αδυναμία για την ανάσυρση του ναυαγίου, την οποία ανέλαβε το κράτος.
Σε ό,τι αφορά τις αποζημιώσεις οι κανονισμοί του Ταμείου επιβάλλουν να αποζημιώνεται «το εύλογο και εμπεριστατωμένο κόστος» – ευνόητο το γιατί, καθώς αναδύονται στην πορεία και «γκρίζες ζώνες» από αιτούντες αποζημίωση.
Οπως αναφέρεται:
• Αποζημίωση καταβάλλεται για τις δαπάνες λήψης εύλογων μέτρων απορρύπανσης και άλλων μέτρων πρόληψης ή ελαχιστοποίησης της ζημίας από ρύπανση σε συμβαλλόμενο κράτος, οπουδήποτε και αν ληφθούν τα μέτρα αυτά.
• Αποζημίωση καταβάλλεται για τις εύλογες δαπάνες καθαρισμού, επιδιόρθωσης ή αντικατάστασης περιουσιακών στοιχείων τα οποία μολύνθηκαν από το πετρέλαιο.
• Αποζημίωση καταβάλλεται για την απώλεια εσόδων την οποία υπέστησαν οι κύριοι περιουσιακών στοιχείων τα οποία μολύνθηκαν από το πετρέλαιο λόγω της εκροής (παρεπόμενη ζημία). Ενα παράδειγμα παρεπόμενης ζημίας αποτελεί η απώλεια εισοδημάτων την οποία υφίστανται οι αλιείς λόγω της κηλίδωσης των διχτυών τους με πετρέλαιο, με αποτέλεσμα να αδυνατούν να αλιεύσουν μέχρι τα δίχτυα τους να καθαριστούν ή να αντικατασταθούν.
• Σε ορισμένες περιστάσεις, αποζημίωση καταβάλλεται επίσης για την απώλεια εσόδων την οποία υπέστησαν λόγω της ρύπανσης από πετρέλαιο άτομα των οποίων δεν έχουν ρυπανθεί περιουσιακά στοιχεία (αμιγώς οικονομικές απώλειες). Επί παραδείγματι, ένας αλιέας του οποίου τα δίχτυα δεν έχουν κηλιδωθεί μπορεί, εντούτοις, να αδυνατεί να αλιεύσει, επειδή έχει ρυπανθεί η θαλάσσια περιοχή στην οποία συνήθως αλιεύει και δεν μπορεί να αλιεύσει αλλού. Παρομοίως, ο ιδιοκτήτης ξενοδοχείου ή εστιατορίου που βρίσκεται κοντά σε δημόσια παραλία μπορεί να υποστεί απώλειες λόγω μείωσης του αριθμού των επισκεπτών κατά την περίοδο της ρύπανσης.
Ακόμα και στις αποζημιώσεις απορρύπανσης θα πρέπει να αφαιρούνται τα ποσά που έχουν πληρώσει οι ασφάλειες αν υπάρχουν, οι δαπάνες τις οποίες κατέβαλαν δήμοι ή άλλες κρατικές οι ιδιωτικές οργανώσεις για να υπολογιστεί το ακριβές ποσό που διεκδικεί μία επιχείρηση ή και να αποζημιωθούν αυτοί οι άλλοι φορείς που έχουν συμμετάσχει στις διαδικασίες καθαρισμού.
Τεκμηρίωση στοιχείων
Πρέπει επίσης να έχουν καταχωρισθεί ο τύπος των μηχανημάτων και ο αριθμός των μελών του προσωπικού που χρησιμοποιήθηκε. Ο αριθμός των μελών του προσωπικού θα πρέπει να τεκμαίρεται με σαφήνεια από έγγραφα.
Αυτό σημαίνει ότι αν κάποιες εταιρείες απορρύπανσης έχουν χρησιμοποιήσει εργαζομένους που απασχολούν χωρίς συμβάσεις, δεν μπορούν να αποζημιωθούν για την απασχόλησή τους εφόσον αυτή δεν αποδεικνύεται αλλιώς…
Το ίδιο συμβαίνει και με τις επιχειρήσεις εστίασης και τα ξενοδοχεία που πρέπει να αποδείξουν το «ιστορικό τους κόστος» τη συγκεκριμένη περίοδο του χρόνους –αρχές Σεπτεμβρίου– οπότε έγινε το ατύχημα. Σύμφωνα με πληροφορίες της «Κ», αρκετές ξενοδοχειακές επιχειρήσεις ή επιχειρήσεις εστίασης εμφάνισαν διόγκωση του κύκλου εργασιών τους τις ημέρες μετά το ατύχημα, αλλά σε μια ανάρτησή του το Ταμείο σημειώνει ότι στο τέλος του 2017 ανέμενε τις εκκαθαριστικές δηλώσεις ΦΠΑ για να συνεκτιμήσει τις αιτήσεις αυτές…
Τα κριτήρια του Ταμείου
Ανάλογες εκτιμήσεις αφορούσαν και άλλες μεγαλύτερες επιχειρήσεις, όπως μία που παρέλαβε καύσιμα τα οποία διέρρευσαν στη θάλασσα ή αντλήθηκαν από το πλοίο και κατέληξαν σε επιχείρηση ανακύκλωσης… Το συνολικό κόστος των 2,5 εκατ. για το οποίο «κόπηκαν» παραστατικά (τα οποία και κατατέθηκαν) αξιολογείται ήδη από το Ταμείο. Οι καταβολές που έχει κάνει δίνονται περισσότερο με κριτήριο την αντιμετώπιση προβλημάτων ρευστότητας των επιχειρήσεων και λιγότερο την καταβολή ποσών ως αποζημιώσεις. Σύμφωνα με το Ταμείο: «Ο κύριος ρόλος των Ταμείων IOPC είναι η καταβολή αποζημίωσης σε όλους αυτούς που υπέστησαν ζημία από ρύπανση πετρελαίου σε ένα κράτος – μέλος, οι οποίοι δεν δύνανται να λάβουν πλήρη αποζημίωση για τη εν λόγω ζημία από τον πλοιοκτήτη. Οι αιτούντες μπορεί να είναι φυσικά πρόσωπα, κοινοπραξίες, εταιρείες, ιδιωτικοί οργανισμοί ή οργανισμοί δημοσίου δικαίου, συμπεριλαμβανομένων κρατών ή τοπικών αρχών. Δεδομένου ότι στην περίπτωση του περιστατικού “Αγία Ζώνη II” οι απαιτήσεις αναμένεται να υπερβούν το ποσό που είναι διαθέσιμο από τον ασφαλιστή του πλοιοκτήτη, τα Ταμεία IOPC ανέλαβαν εξαρχής τη διαχείριση της διαδικασίας διεκπεραίωσης των απαιτήσεων».