Δύο εβδομάδες πριν από τις ευρωπαϊκές εκλογές, το ζήτημα της βλαπτικότητας στην ανθρώπινη υγεία αλλά και στην ποικιλότητα των άλλων ειδών από τη χρήση φυτοφαρμάκων ξανάρχεται στη δημοσιότητα. Το πανευρωπαϊκό δίκτυο Pesticides Action Network –μια ομπρέλα μη κυβερνητικών οργανώσεων που έγινε γνωστή από τον αγώνα της κατά της γλυφοσάτης, ένα ευρέος φάσματος ζιζανιοκτόνο (χημική ονομασία IUPAC) με βάση το φωσφονομέθυλο, που από το 2014 ανιχνεύθηκε να σχετίζεται με ορισμένους τύπους καρκίνου– έδωσε στη δημοσιότητα 600 έγγραφα, σύμφωνα με τα οποία η Ε.Ε. μετέβαλε τα κριτήρια με τα οποία αξιολογεί τη βλαπτικότητα των φυτοφαρμάκων, έπειτα από παρέμβαση της βιομηχανίας. Στην Ελλάδα τα έγγραφα αυτά δόθηκαν στην «Κ».
Τον Νοέμβριο του 2015 η Ευρωπαϊκή Αρχή Ασφάλειας Τροφίμων δήλωσε ότι «η ουσία είναι απίθανο να είναι επιβλαβής για το DNA ή να αποτελεί καρκινογόνα απειλή για τους ανθρώπους», διευκρινίζοντας αργότερα ότι ίσως υπάρχουν εμπορικά σκευάσματα γλυφοσάτης που να είναι καρκινογόνα, αλλά οι μελέτες «που εξετάζουν τη δραστική ουσία γλυφοσάτη μόνο, δεν έδειξαν τέτοια επίπτωση». Ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Χημικών προϊόντων (ECHA) καταχώρισε ότι η γλυφοσάτη προκαλεί σοβαρή οφθαλμική βλάβη και είναι τοξική για τους υδρόβιους οργανισμούς, αλλά δεν βρήκε στοιχεία που να την εμπλέκουν ως καρκινογόνα, μεταλλαξιογόνα, τοξική για την αναπαραγωγή.
Στην Ελλάδα, το υπουργείο Γεωργικής Ανάπτυξης ενέκρινε τη χρήση της γλυφοσάτης και χορήγησε πενταετή άδεια διάθεσης στην αγορά από τις 6/3/2018 έως και τις 15/12/2023.
«Βόμβα»
Η «βόμβα», όμως, στις ενέργειες των ευρωπαϊκών οργάνων σχετικά με την ταξινόμηση των ζιζανιοκτόνων ήρθε στις 4 Ιανουαρίου 2016. Εκείνη τη μέρα, η Ασα Ελίζαμπεθ Ρόμσον, αναπληρώτρια πρωθυπουργός και υπουργός Περιβάλλοντος της Σουηδίας, απέστειλε επιστολή στην Ε.Ε. με την οποία την καλούσε να συμμορφωθεί, επιτέλους, με απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου 521/14 (Σουηδία εναντίον Ε.Ε.) σύμφωνα με την οποία η αξιολόγηση της βλαπτικότητας ζιζανιοκτόνων και φυτοφαρμάκων δεν θα πρέπει να βασίζεται και σε οικονομικά κριτήρια, όπως προηγουμένως είχε αποφασίσει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, αλλά αποκλειστικά σε κριτήρια επιστημονικά.
Η κ. Ρόμσον ανέφερε στην επιστολή της, που είναι στην κατοχή της «Κ», ότι «απογοητεύθηκα από την αρχική αντίδραση της Επιτροπής ότι θα συνεχίσει την εκτίμησή της «για τη βλαπτικότητα των ζιζανιοκτόνων» ανεξάρτητα από την απόφαση. H απόφαση του δικαστηρίου αφορούσε την απειλή κατά του συστήματος των ενδοκρινών ενός αγγελιοφόρου κρίσιμου για την παραγωγή ανθρώπινων ορμονών στο σώμα. Η Επιτροπή είχε συμφωνήσει πως οποιοδήποτε σκεύασμα που έστω και σε πολύ μικρές δόσεις θα μπορούσε να θέσει σε κίνδυνο το σύστημα παραγωγής ενδοκρινών, θα έπρεπε να αποσύρεται. Αυτή ήταν η προσέγγιση με βάση τον κίνδυνο στην ανθρώπινη υγεία. Ομως, τμήματα της Επιτροπής ήταν αντίθετα με αυτή την προσέγγιση και επέμειναν στα κριτήρια να περιλαμβάνεται και «η οικονομική βιωσιμότητα της αγροτικής εκμετάλλευσης». Τελικά, τα κριτήρια δημοσιεύθηκαν στις 19 Απριλίου 2018 με πέντε χρόνια καθυστέρηση. Από το σύνολο των «ύποπτων φυτοφαρμάκων» μόνον οκτώ από τα 32 απομακρύνθηκαν από το εμπόριο και, μάλιστα, για λόγους διαφορετικούς από εκείνους που συνδέονται με τα κριτήρια της βλαπτικότητας για το σύστημα ενδορφινών.
Στις αρχές Απριλίου έγινε γνωστό ότι η Ε.Ε., η Διεύθυνση Υγείας του επιτρόπου Αντρουκάιτις, ετοιμάζει αλλαγή των κριτηρίων της «προσέγγισης με βάση τη βλαπτικότητα στην ανθρώπινη υγεία», όπως υποστηρίζει η PAN. Ωστόσο, οι συντάκτες της σχετική έκθεσης του 2017 (στους οποίους συμμετέχει και η Ελληνίδα Ευαγγελία Ντζάνη, επίκουρη καθηγήτρια κοινωνικής και ψυχικής υγείας στην Ιατρική σχολή του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων), που αποτελεί την αφετηρία της επανεξέτασης, σημειώνουν ότι:
• Δεν υπάρχει φυτοφάρμακο με μηδενική βλαπτικότητα. «Ορισμένες συνέπειες είναι μακροπρόθεσμες και απαιτούν ένα άλλο σύστημα ελέγχου», αναφέρουν.
• Τα φυτοφάρμακα δεν είναι όλα τα ίδια από την άποψη της βλαπτικότητας. Μέχρι σήμερα, οι συνέπειες στην υγεία αναγνωρίζονταν μετά την κυκλοφορία τους, τώρα η Ε.Ε. επιχειρεί να θεμελιώσει ένα σύστημα που να τα αξιολογεί προτού κυκλοφορήσουν, όπως τα φάρμακα για ανθρώπινη χρήση.
• Κάθε φυτοφάρμακο έχει μια μεγάλη λίστα εκδόχων και οι ειδικοί προτείνουν να γίνει μια θετική λίστα εκδόχων.
Διαβάστε τα έγγραφα σε μορφή PDF στην παρακάτω σελίδα:
https://www.pan-europe.info/summary-commission-documents-obtained-ed-pesticides