«Νιώσαμε ότι φτάσαμε στο σπίτι μας. Ηταν σαν η βίλα να έστεκε εκεί και να περίμενε την άφιξή μας», έγραψε ο συγγραφέας Τζέραλντ Ντάρελ για την ημέρα που αντίκρισε την πρώτη από τις αγροικίες που επρόκειτο να φιλοξενήσουν την οικογένειά του τα χρόνια που έμεινε στην Κέρκυρα, μέχρι τις παραμονές του δεύτερου Μεγάλου Πολέμου. Την ίδια ακριβώς αίσθηση οικειότητας έχει κανείς βλέποντας από τη θάλασσα ένα από τα πιο γοητευτικά κερκυραϊκά αγροτόσπιτα, την έπαυλη της οικογένειας Γερακάρη στο Κοντόκαλι. Κι ακόμη περισσότερο· μοιάζει με ταξίδι στο παρελθόν ένας περίπατος στο κατάφυτο κτήμα, στον τεράστιο κήπο και στην μπροστινή αυλή, μια πλακόστρωτη βεράντα που «βλέπει» από άκρη σε άκρη τα νερά της λιμνοθάλασσας που περιβάλλει το νησί του Γκερέκου. Τότε, ειδικά όταν αρχίζει να πέφτει η νύχτα –βρεθήκαμε εκεί στις αρχές του Σεπτεμβρίου με την ανατολή της πανσελήνου–, η εποχή των Ντάρελ ζωντανεύει. Και μαζί οι σκέψεις για ιδανικά ελληνικά καλοκαίρια με «ξάστερα νερά», αέρα και φως, συστατικά στοιχεία μιας δημιουργικής περιόδου που ποτέ δεν χόρτασε ο Λόρενς Ντάρελ – ο πρωτότοκος της οικογένειας, ο έτερος συγγραφέας.
Δεν είναι λοιπόν καθόλου παράξενο που οι παραγωγοί της τηλεοπτικής σειράς του BBC «Οικογένεια Ντάρελ» («The Durrells») διάλεξαν το συγκεκριμένο σπίτι για να «στεγάσει» στο νησί τους χαρακτήρες που ενσαρκώνουν τα μέλη της εκκεντρικής φαμίλιας. Η βίλα Γερακάρη δεν είναι ένα από τα οικήματα που πραγματικά τους φιλοξένησε. Δεν είναι ούτε η πιο μεγάλη ή πιο αρχοντική έπαυλη του νησιού – άλλωστε, ο τόπος διαθέτει καταπληκτικές οικίες, δείγματα του λαμπρού επτανησιακού πολιτισμού και ενός πολύ πλούσιου παρελθόντος. Εχει όμως ένα πολύ ιδιαίτερο χαρακτηριστικό: παραμένει ανέπαφη από τον χρόνο τουλάχιστον εξωτερικά και διατηρείται αυθεντική, χωρίς καμία αρχιτεκτονική παρέμβαση. Χάρη σε αυτό το διώροφο σπίτι, θεμελιωμένο ακριβώς πάνω στην ακτή, η δεκαετία του 1930 με την αστική της κομψότητα παρεισφρέει στο τοπίο της υπερ-τουριστικής, θορυβώδους σύγχρονης Κέρκυρας.
Καθόμαστε στη βεράντα και οι μυρωδιές του κήπου και της θάλασσας μετατρέπουν το μέρος σε μια πλήρη εμπειρία των αισθήσεων. Τα ψηλά δέντρα, φυτεμένα από δύο γενιές, εξασφαλίζουν την ηρεμία. Μέσα στο κτήμα ο χρόνος περνάει σχεδόν απαρατήρητος. «Να μην κάμουμε σπακάδα για το σπίτι», λέει ο δικηγόρος Σπύρος Γερακάρης με τα κομψά κερκυραϊκά του, και εννοεί πως δεν θέλει να γίνει μεγάλη φασαρία γύρω από το θέμα, να μην τα παραπούμε δηλαδή εκθειάζοντας το πατρογονικό του. Αφηγείται όμως με τρυφερότητα τις αναμνήσεις των παιδικών του χρόνων, περιστατικά από τη ζωή στη βίλα «Παυσίλυπο» όπως την είχε ονομάσει ο παππούς του επηρεασμένος από ένα ταξίδι στη Νάπολη και στο Ποζίλιπο, την περιοχή που τόσο θυμίζει Κέρκυρα. Η επιγραφή «Posilipo» υπήρχε για χρόνια στο πορτόνι της κεντρικής εισόδου. Στις δικές του μνήμες, το σπίτι στη Σωτηριώτισσα –έτσι λέγεται η περιοχή– ήταν πάντοτε γεμάτο κόσμο, με τα δωμάτιά του ανοιχτά σε συγγενείς και φίλους. Λένε ότι τα σπίτια αποκτούν την προσωπικότητα των ιδιοκτητών τους, και αντιστρόφως. Το συγκεκριμένο έχει τη γοητεία μιας κατοικίας που έζησε χαρές και λύπες, ιστορικά γεγονότα και μικρές ανθρώπινες ιστορίες, αλλά ποτέ δεν εγκαταλείφθηκε. Κατοικήθηκε από γενιές και γενιές με φροντίδα, και έγινε καταφύγιο στις δύσκολα χρόνια των πολέμων. Κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, το κτήμα και το σπίτι επιτάχθηκε από τους Ιταλούς και μετά από τους Γερμανούς στρατιώτες, οι οποίοι εγκατέστησαν πυροβολεία προς τη μεριά της θάλασσας και εκμεταλλεύτηκαν τη στρατηγική θέση του απέναντι από το λιμάνι της Κέρκυρας.
Η σειρά ξεκίνησε τα γυρίσματά της στην Κέρκυρα το 2015 και ολοκληρώθηκε πέρυσι. Αυτήν την εποχή «παίζεται» στις ΗΠΑ και ενθουσιασμένοι Αμερικανοί φτάνουν εδώ για να δουν το σπίτι.
Αν φτάσει κανείς από τη θάλασσα, ανηφορίζοντας το δρομάκι που έρχεται από την παραλία και καταλήγει σε μια μεγάλη καγκελόπορτα, θα έλεγε πως μπαίνει σε ένα θαλασσόσπιτο γερό σαν οχυρό. Η αγροικία, χτισμένη μέσα σε ένα κτήμα με ελιές, κυπαρίσσια, πεύκα και οπωροφόρα, διαθέτει παρελθόν που φτάνει ώς τις αρχές του 18ου αιώνα και τη γνωστή οικογένεια των Ροδόσταμων. Οι Ροδόσταμοι, γένος με ιταλικές ρίζες, είχαν κτήματα στην περιοχή των Γουβιών και, επιπλέον, εκμεταλλεύονταν τη λιμνοθάλασσα που ήταν στον μυχό του κόλπου όπου υπήρχε βιβάρι (ιχθυοτροφείο).
Οι ένοικοι
Με τα γυρίσματα της ιστορίας, στις αρχές του 19ου αιώνα, εδώ εγκαταστάθηκε ο Σουλιώτης καπετάν Χρηστάκης Καλόγερος, πεθερός του Μάρκου Μπότσαρη, ο οποίος μετά την εκχώρηση των Επτανήσων στους Γάλλους (1807) μπήκε στην υπηρεσία τους με τον βαθμό του ταγματάρχη. Κατά την παράδοση, στο σπίτι φιλοξενήθηκε ο οπλαρχηγός Οδυσσέας Ανδρούτσος όσο παρέμεινε στην Κέρκυρα. Τελικά περίπου το 1880 το αγρόκτημα με την οικία αγοράστηκε από τους αδελφούς Σπυρίδωνα και Στέφανο Γερακάρη. Η οικογένεια εγκαταστάθηκε στην Κεφαλονιά τον 13ο αιώνα κι έχουν γενάρχη τον Φιλικό και αγωνιστή του 1821 Νικόλαο Γερακάρη, ο οποίος υπήρξε προσωπικός φίλος του Ιωάννη Καποδίστρια. Ο γιος του, καταδιωκόμενος από τους πολιτικούς του αντιπάλους, κατέφυγε το 1867 στην Κέρκυρα, αναζητώντας ένα ευρωπαϊκό περιβάλλον όπου θα ένιωθε ασφαλής.
Οι εξιστορήσεις μας πήραν χρόνο και ξεκίνησε η μαγική ώρα που το φεγγάρι να ανατέλλει από τη θάλασσα. Οποιος έχει διαβάσει τα βιβλία των δύο Ντάρελ, δεν μπορεί παρά να νοσταλγεί τις μυρωδιές και τις αισθήσεις μιας Κέρκυρας που στα μάτια τους υπήρξε μυθική. Αυτός ο τόπος είναι εδώ.
«Αθώος εξωτισμός» στο ηλιόλουστο «σπίτι του Τζέραλντ»
Ο Λόρενς Ντάρελ έλεγε ότι είχε δύο γενέτειρες: εκείνη όπου γεννιέται το σώμα και το μέρος όπου ξυπνάει στην πραγματικότητα. «Μια μέρα ξυπνάς και βρίσκεσαι εκεί, και στον εσωτερικό σου κόσμο και στα όνειρά σου», έγραφε. Αναφερόταν στην Κέρκυρα του 1930, όπου έφτασε μόλις 22 χρόνων. Αφήνοντας πίσω «τη γλυκιά ακτή της γιαγιάς Αγγλίας» βίωσε το πέρασμα από την Ιταλία στην Ελλάδα σαν να διέσχιζε «μαγικές συντεταγμένες»: «Κάπου ανάμεσα στην Καλαβρία και στην Κέρκυρα ξεκινά πραγματικά το μπλε», έγραφε στη «Σπηλιά του Πρόσπερου», ένα μυθιστόρημα που είναι αφιερωμένο στην Κέρκυρα. Οι Ντάρελ έζησαν στο νησί σχεδόν μία πενταετία· υπήρξαν μια οικογένεια μποέμ, με την έννοια που έδινε στη λέξη ο Μεσοπόλεμος: καλλιεργημένοι, ταλαντούχοι και αντισυμβατικοί. Η ζωή τους ήταν γεμάτη εξωφρενικές ιστορίες, ξεκαρδιστικά παθήματα και πνευματώδεις συζητήσεις.
Αυτό το αφηγηματικό υλικό, που προέρχεται κατά κύριο λόγο από την αυτοβιογραφική «Τριλογία της Κέρκυρας» («Η οικογένειά μου και άλλα ζώα», «Ζώα, πουλιά και συγγενείς» και «Ο κήπος των θεών») του Τζέραλντ Ντάρελ, προσαρμόστηκε αριστοτεχνικά για την τηλεόραση στη σειρά «Οικογένεια Ντάρελ» («The Durrells») από τον Σιμόν Νάι. Τη σκηνοθεσία υπογράφουν οι Στιβ Μπάρον και Ρότζερ Γκόλντμπι. Η πλοκή βασίστηκε σε αληθινά γεγονότα, αλλά περιέχει πολλά μυθοπλαστικά στοιχεία, κάτι που θα ενέκριναν απόλυτα και οι Ντάρελ, αφού στη ζωή τους τα όρια μεταξύ πραγματικότητας και φαντασίας ανέκαθεν συγχέονταν.
Αλλωστε, σύμβουλος για την υλοποίηση της παραγωγής ήταν η Λι Ντάρελ, η δεύτερη σύζυγος του Τζέραλντ και διευθύντρια του «Durrell Wildlife Conservation Trust», η οποία επίσης γνωρίζει και αγαπά το νησί.
Η σειρά ξεκίνησε τα γυρίσματά της στην Κέρκυρα το 2015 και ο τέταρτος κύκλος ολοκληρώθηκε ακριβώς πριν από ένα χρόνο στη βίλα Γερακάρη – τα εσωτερικά γυρίσματα έγιναν ως επί το πλείστον σε στούντιο στο Λονδίνο. Η ιστορία της Λουίζα Ντάρελ, μιας οικονομικά κατεστραμμένης αλλά γεμάτης ζωντάνια χήρας με τέσσερα παιδιά, που μπροστά στο αδιέξοδο που αντιμετωπίζει στην Αγγλία της δεκαετίας του ’30 αποφασίζει να εγκατασταθεί με τα παιδιά της σε ένα ηλιόλουστο ελληνικό νησί, έχει κάνει ήδη διεθνή επιτυχία. Κατά την προηγούμενη σεζόν, προβλήθηκε στη Βρετανία, όπου έχει ολοκληρωθεί η παρουσίαση και των τεσσάρων κύκλων και δεν προβλέπεται συνέχεια, όπως δήλωσε η εταιρεία παραγωγής. Το πρώτο επεισόδιο παρακολούθησαν περίπου 6,4 εκατομμύρια τηλεθεατές. «Η σειρά δεν είναι μόνον ηλιόλουστη και απελευθερωτική», σχολίασε μετά την προβολή του πρώτου επεισοδίου ο Τζέραρντ Ο’ Ντόνοβαν, κριτικός της εφημερίδας The Telegraph. «Καταφέρνει επίσης να αποδώσει το χιούμορ του πρωτότυπου υλικού και εκφράζει την αυθεντική αίσθηση ενός αθώου εξωτισμού», συμπλήρωσε και έδωσε τέσσερα «αστεράκια». Αυτήν την εποχή «παίζεται» στις ΗΠΑ, και ενθουσιασμένοι Αμερικανοί επισκέπτες φτάνουν εδώ για να δουν το σπίτι που με την προσωπικότητά του αποτελεί ένα από τα ατού της παραγωγής.
«Το πιο σημαντικό για εμάς είναι ότι χάρη στη σειρά ξαναζήσαμε τη βίλα όπως ήταν τη δεκαετία του 1930», λέει η Τάνυα Γερακάρη, η οποία βίωσε από κοντά την περιπέτεια και τον ενθουσιασμό των γυρισμάτων αυτής της υψηλού επιπέδου παραγωγής: Ο κήπος γέμισε πουλιά και ζώα λόγω της περίφημης ζωοφιλίας του Τζέραλντ, και ακόμη μπορεί να δει κανείς μια πρόχειρη καμπίνα με την επιγραφή «Το σπίτι του Τζέραλντ», εκεί όπου κατέφευγε όταν η μητέρα του τον κυνηγούσε για την απίθανη συλλογή του από αράχνες και φίδια. Ενα μεγάλο ξύλινο τραπέζι και οι καρέκλες του μπήκαν στη θάλασσα για μια βραδιά βεγγέρας. Η κουζίνα με τα παλιά κόκκινα πλακάκια και τα τζάκια για το μαγείρεμα άνοιξε και πάλι.
Ο αποχαιρετισμός για την αναχώρηση του συνεργείου, μας λέει η κυρία Γερακάρη, είχε συγκίνηση και δάκρυα. Και πολλές υποσχέσεις επιστροφής.