Ο άτυχος σταθμάρχης που έκανε παρατήρηση στα δύο αδέλφια να φορέσουν τη μάσκα τους, ως ώφειλαν, εντός κλειστού χώρου, ήταν ενδεχομένως ο (πρώτος;) άνθρωπος που πήγε να θέσει όρια σε δύο εφήβους. Αυτή είναι μία από τις πολλές «αναγνώσεις» του αποτρόπαιου συμβάντος, που επισημαίνει στην «Κ» ο κ. Παντελής Πρώιος, ψυχολόγος και συντονιστής του προγράμματος «Πρόληψης της Βίας» (ACT/ΜΜΜΕ) του Συλλόγου Ελλήνων Ψυχολόγων (ΣΕΨ).
«Χωρίς όρια φαίνεται ότι μεγαλώνουν πολλά παιδιά, τα οποία μετέπειτα εκδηλώνουν ακραία βίαιες συμπεριφορές», σημειώνει ο κ. Πρώιος, «εν προκειμένω, επικρατούν και ιδιαίτερες συνθήκες, ανασφάλεια και διάχυτη καχυποψία προς τον πλησίον μας, το σχολείο ουσιαστικά δεν λειτουργεί και κατ’ επέκταση οι κανόνες που διέπουν τη σχολική ζωή έχουν ατονήσει, οι μαθητές δεν έχουν σαφές πρόγραμμα ούτε στόχους ή κίνητρα».
Το εν λόγω πρόγραμμα δημιουργήθηκε στους κόλπους του Αμερικανικού Συλλόγου Ψυχολόγων το 2007, για να ανταποκριθεί στις ανάγκες μιας κοινωνίας που μαστίζεται από τη νεανική και εφηβική βία. «Στην Ελλάδα, ο ΣΕΨ ήταν ο πρώτος σύλλογος εκτός ΗΠΑ που υιοθέτησε τη μεθοδολογία, την οποία εφαρμόζουμε όσοι έχουμε λάβει τη σχετική εκπαίδευση από το 2008», εξηγεί ο κ. Πρώιος.
Η εκπαίδευση, η οποία είναι βιωματική, περιλαμβάνει εννέα δίωρες εβδομαδιαίες ομαδικές συνεδρίες. Ωστόσο, το κοινό στο οποίο απευθύνεται ο ΣΕΨ δεν είναι έφηβοι, αλλά γονείς παιδιών ηλικίας από μηδέν έως δέκα ετών. «Τα παιδιά είναι πλάσματα, αλλά οι πλάστες αυτών είναι οι γονείς», απαντά ο ίδιος, «τα πρώτα χρόνια της ζωής τους είναι καθοριστικά για την εξέλιξή τους».
Δευτερευόντως, βέβαια, η εν λόγω επιμόρφωση μπορεί να είναι χρήσιμη και για εκπαιδευτικούς. «Ομως το παιδί είναι ο σπόρος και η οικογένεια είναι η πρώτη γλάστρα, στην οποία θα ανθίσει, εξ ου και η διαπαιδαγώγηση που δίνουν οι γεννήτορες είναι αποφασιστικής σημασίας».
Οι θεματικές ενότητες των συνεδριών χωρίζονται ως εξής: κατανοώντας τις συμπεριφορές του παιδιού, παιδιά και βία, κατανοώντας και ελέγχοντας τον θυμό, επιλύοντας συγκρούσεις με θετικό τρόπο, θετική πειθαρχία, περιορίζοντας την επίδραση των ΜΜΕ στα παιδιά, ανασκόπηση του ρόλου των ενηλίκων στην προστασία των παιδιών. «Στους συμμετέχοντες δίνουμε ειδικά διαμορφωμένο εγχειρίδιο με την παραπάνω θεματολογία, καθώς και τρία ακόμα βοηθητικά βιβλία με εκπαιδευτικό υλικό από τα βιωματικά σεμινάρια». Ολοι οι γονείς βοηθιούνται, ειδικά δε όσοι έχουν οι ίδιοι μεγαλώσει μέσα σε ένα βίαιο περιβάλλον.
Πρώτο crash test
«Ενα πρώτο crash test είναι το περίφημο tantrum (έκρηξη οργής) που εκδηλώνουν τα παιδιά από την ηλικία των δύο ετών, μια κατάσταση που φέρνει σε αμηχανία πολλούς νέους γονείς», τονίζει ο κ. Πρώιος, «η αντίδραση αυτή των παιδιών σχετίζεται με την ανάπτυξη του εγκεφάλου τους έως εκείνη την ηλικία, δεν είναι μια συμπεριφορά που αναπτύσσουν επίτηδες για να εκθέσουν τους γονείς τους». «Κλειδί» στην αντιμετώπιση ενός τέτοιου ξεσπάσματος είναι «η συζήτηση, η προετοιμασία του παιδιού πριν από κάθε νέο ερέθισμα, τα όρια». Αλλωστε, όπως εξηγεί σε μη ελληνόφωνους συναδέλφους του ο κ. Πρώιος, «η διαφορά στα ελληνικά μεταξύ πειθαρχίας και τιμωρίας είναι μεγάλη όπως υποδεικνύει η ετυμολογία, η πειθαρχία στηρίζεται πρωτίστως στην πειθώ». Εξ ου και «πρεσβεύουμε την ανάγκη εφαρμογής της σωστής έννοιας της πειθαρχίας».
Ο ΠΟΥ έχει αναγνωρίσει και αξιολογήσει το παραπάνω πρόγραμμα ως ένα από τα τρία πλέον αποτελεσματικά προγράμματα παγκοσμίως, καθώς εφαρμόζεται σε 18 χώρες εκτός των ΗΠΑ και του Καναδά.
Στην Ελλάδα, ωστόσο, το πρόγραμμα εφαρμόζεται αποκλειστικά από ιδιώτες, καθώς κανένας δημόσιος φορέας δεν έδειξε ενδιαφέρον να το υιοθετήσει, ώστε αυτό να αποκτήσει μόνιμο χαρακτήρα και να προσεγγίσει πληθυσμιακές ομάδες που το έχουν μεγαλύτερη ανάγκη. «Εσχάτως, μόνο το υπουργείο Υγείας ανταποκρίθηκε σε αίτημά μας και είμαστε σε αναμονή έγκρισης χρηματοδότησης για την πραγματοποίησή του προς όφελος 300 γονέων», καταλήγει ο κ. Πρώιος.
Η εν λόγω πρωτοβουλία δύναται να ωφελήσει τα παιδιά και τις οικογένειές τους, όπως και την κοινωνία ολόκληρη, καθώς το πρόβλημα της βίας είναι συστημικό.