Ενώπιον ενός σοβαρού διλήμματος βρίσκονται οι γυναίκες που εργάζονται στον κλάδο της υγείας, ταυτόχρονα όμως έχουν αρχίσει διαδικασίες για τεχνητή γονιμοποίηση, είναι ήδη έγκυοι ή θηλάζουν, καθώς φαίνεται ότι κανείς δεν μπορεί να τους απαντήσει μετά βεβαιότητος εάν πρέπει ή όχι να εμβολιαστούν. Επισήμως ο ΕΟΔΥ αποθαρρύνει τον εμβολιασμό τους, ωστόσο η Εθνική Επιτροπή Εμβολιασμών εσχάτως διευκρίνισε ότι το μητρικό γάλα δεν επηρεάζεται από τη σύσταση του εμβολίου, ο εμβολιασμός δεν συνεπάγεται καθυστέρηση στον προγραμματισμό μιας εγκυμοσύνης, ενώ η έγκυος καλείται να συζητήσει με τον γιατρό της το ενδεχόμενο εμβολιασμού της, εάν μέσω της δουλειάς της εκτίθεται στον ιό ή αν έχει υποκείμενο νόσημα. Η «Κ» απευθύνθηκε σε γιατρούς των εμπλεκόμενων ειδικοτήτων, προκειμένου να μοιραστούν όσα συστήνουν στις ασθενείς τους.
«Δεν έχουμε αποδείξεις για σοβαρές παρενέργειες του εμβολίου, έχουμε όμως αποδείξεις από τις παρενέργειες της λοίμωξης από COVID-19 σε εγκύους και νεογνά», λέει στην «Κ» από την Ουάσιγκτον ο κ. Παναγιώτης Κρατημένος, επίκουρος καθηγητής παιδιατρικής-νεογνολογίας στο Children’s National Hospital, George Washington University School of Medicine, όπου έχουν εξεταστεί 1.864 συμπτωματικά παιδιά, εκ των οποίων 312 νοσηλεύτηκαν και 100 μπήκαν σε ΜΕΘ. «Τα μωρά έχουν καλύτερη πρόγνωση από τους ενηλίκους, τουλάχιστον βραχυπρόθεσμα, παρ’ όλα αυτά, στις ΗΠΑ υπήρξαν νεογνά που γεννήθηκαν από μητέρες θετικές σε COVID-19 και ήταν και τα ίδια θετικά» επισημαίνει, «σε ορισμένα εξ αυτών χρειάστηκε αναπνευστική υποστήριξη στη μονάδα, ενώ σε μερικούς τοκετούς παρατηρήθηκε προωρότητα».
Συγκεκριμένα, «σε ένα περιστατικό που είδα ο ίδιος, η μητέρα, θετική στην COVID-19, γέννησε πολύ πρόωρα, χωρίς προηγούμενη επιπλοκή στην εγκυμοσύνη, και το νεογνό δυστυχώς δεν επιβίωσε· επίσης, υπήρξαν έγκυοι που νόσησαν βαριά, ορισμένες χρειάστηκε να διασωληνωθούν και να μείνουν σε μηχανική υποστήριξη πριν ή και κατά τη διάρκεια του τοκετού». Από την αρχή της πανδημίας υπήρξαν επιστημονικές δημοσιεύσεις με σοβαρά περιστατικά εγκύων και νεογνών, θυμάτων της COVID-19, όπως στο Τέξας και στη Μ. Βρετανία. «Αλλες μελέτες έχουν δείξει ευρήματα στο κεντρικό νευρικό σύστημα σε ενηλίκους που κατέληξαν, επομένως, δεν θα αποτελέσει έκπληξη εάν, μελλοντικά, διαπιστώσουμε και σε παιδιά που γεννήθηκαν με COVID-19 αναπτυξιακές διαταραχές».
Διαφορετικά, ωστόσο, υπήρξαν τα δεδομένα στην Ελλάδα. «Από την έναρξη της πανδημίας έως σήμερα έχουν γεννήσει στη Γ΄ Μαιευτική Κλινική, του ΕΚΠΑ στο Αττικόν, 22 επίτοκες, θετικές στον κορωνοϊό, με άριστη έκβαση», αναφέρει στην «Κ» η κ. Σοφία Καλανταρίδου, καθηγήτρια και διευθύντρια της εν λόγω κλινικής, που ανέλαβε να φέρει εις πέρας το δύσκολο αυτό εγχείρημα. «Οι πέντε επίτοκες γέννησαν με φυσιολογικό τοκετό, οι 17 με καισαρική λόγω μαιευτικών ενδείξεων», προσθέτει, «όλα τα νεογνά χαίρουν άκρας υγείας, σε καμία περίπτωση δεν απομονώθηκε ο ιός στον πλακούντα, στο αμνιακό υγρό, στο αίμα ομφαλίου λώρου ή στο μητρικό γάλα».
Πρόσφατη σουηδική μελέτη σχετικά με τη διερεύνηση της συχνότητας ενδομητρίων θανάτων και πρόωρων τοκετών κατά την πανδημία «διαπιστώνει ότι δεν παρατηρήθηκε καμιά αύξηση στις εν λόγω επιπλοκές». Η κ. Καλανταρίδου, βάσει της δικής της κλινικής εμπειρίας και απουσία δεδομένων από κλινικές δοκιμές, στις οποίες δεν συμπεριελήφθησαν έγκυοι ούτε θηλάζουσες, δηλώνει επιφυλακτική. «Δεν τον συστήνω έως ότου έχουμε περισσότερα δεδομένα», καταλήγει, «όμως εφιστώ την προσοχή στα μέτρα προφύλαξης στη διάρκεια της εγκυμοσύνης, εμείς εδώ όντας αυστηροί κατορθώσαμε να μην κολλήσει κανείς μας στην κλινική όλους αυτούς τους μήνες».
Το mRNA είναι ένα πολύ εύθραυστο μόριο που δεν διατηρείται στον οργανισμό πάνω από κάποιες ημέρες και δεν εισέρχεται στο εσωτερικό του πυρήνα των κυττάρων μας, όταν χορηγείται εξωγενώς. Τα υλικά του εμβολίου δεν έχουν συνδεθεί ούτε με υπογονιμότητα ούτε με τερατογένεση. «Στην επιστήμη υπάρχει πάντοτε η πιθανότητα της εξαίρεσης στον κανόνα, όμως, δεν υπάρχει καμία λογική ένδειξη που να εγείρει ανησυχία», υπογραμμίζει ο κ. Κρατημένος.
Τo CDC (Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων), ο καθ’ ύλην αρμόδιος οργανισμός στις ΗΠΑ, συστήνει στις μέλλουσες μητέρες να σταθμίσουν τους γνωστούς κινδύνους από πιθανή νόσηση με τους κινδύνους που μέχρι στιγμής δεν είναι ισχυρώς τεκμηριωμένοι για το εμβόλιο. Το δε θέμα μιας προγραμματισμένης εγκυμοσύνης οφείλουν να το συζητήσουν με τον γιατρό τους. «Εξακολουθεί, πάντως, να ισχύει η δυνατότητα θηλασμού χωρίς αυτός να εγκυμονεί σοβαρούς κινδύνους», προσθέτει ο κ. Κρατημένος. Ο θηλασμός, άλλωστε, υποστηρίζει το ανοσοποιητικό σύστημα του μωρού. Οταν η μητέρα προσβληθεί από COVID-19, το μωρό επίσης μπορεί να προσβληθεί μεν, ωστόσο η μετάδοση δεν γίνεται μέσα από το γάλα.
«Πολλές μητέρες έχουν θορυβηθεί και αναρωτιούνται αν μπορούν να συνεχίσουν τον θηλασμό», επισημαίνει στην «Κ» η παιδίατρος στο «Ιασώ» Ελισάβετ Δημητρίου. «Δεν υπάρχει καμία αντένδειξη για τον θηλασμό, οπότε πρέπει να το αποσυνδέσουμε», τονίζει η ίδια, «το μητρικό γάλα έχει αντισώματα, εξ ου και παροτρύνουμε τις μητέρες να συνεχίζουν τον θηλασμό ακόμη και όταν έχουν πυρετό, ακόμη και όταν έχουν διαγνωστεί με COVID-19, ακολουθώντας την επίσημη οδηγία».
Στις ΗΠΑ συστήνουν πλέον στις γυναίκες στο κατώφλι της εξωσωματικής να εμβολιαστούν, προκειμένου να μην υπάρχει μία επιπλέον απειλή για την αίσια έκβαση της εγκυμοσύνης τους. «Οι τελευταίες οδηγίες της European Society of Human Reproduction υποστηρίζουν τον εμβολιασμό σε γυναίκες που κινδυνεύουν λόγω τρόπου ζωής ή υποκείμενων νοσημάτων», απαντά στην «Κ» ο κ. Κώστας Πάντος, γεν. γραμματέας της Ελληνικής Αναπαραγωγικής Εταιρείας. Συνεπώς, «θεωρώ ότι είναι σώφρον να εμβολιαστεί μια γυναίκα που ετοιμάζεται να μείνει έγκυος, αλλά κάποια που ήδη κυοφορεί, πρέπει να το αξιολογήσει με τον γιατρό της».