Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή συζητεί το ενδεχόμενο «φορολόγησης» των κρατών που δεν επιτυγχάνουν τους στόχους τους για την ανακύκλωση πλαστικών συσκευασιών. Την αποκάλυψη αυτή κάνει στην «Κ» ο Λιθουανός επίτροπος Περιβάλλοντος Βιργκίνιους Σινκέβιτσους, αναφερόμενος στη συζήτηση που γίνεται στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή για την προώθηση της κυκλικής οικονομίας. Οσον αφορά την Ελλάδα, ο επίτροπος εκτιμά ότι η χώρα μας πρέπει να επιταχύνει την πρόοδό της τόσο στη διαχείριση των απορριμμάτων όσο και στην προστασία των περιοχών Natura. Και ζητεί να δοθεί μεγάλη προσοχή στη χωροθέτηση αιολικών σε προστατευόμενες περιοχές «για να μην επαναλάβουμε λάθη του παρελθόντος».
Η συνέντευξη με τον 31χρονο επίτροπο Περιβάλλοντος έγινε διαδικτυακά, με αφορμή τη συζήτηση που διοργάνωσε στις αρχές της εβδομάδας το γραφείο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στην Ελλάδα ανάμεσα σε εκπροσώπους της κοινωνίας των πολιτών στη χώρα μας και τον επίτροπο.
– Στην Ελλάδα υπάρχει μια δημόσια συζήτηση σχετικά με τα αιολικά πάρκα σε περιοχές Natura και στα μικρά νησιά. Πολλοί –ανάμεσά τους και επιστήμονες με νέα στοιχεία– υποστηρίζουν ότι η ενθάρρυνσή τους οδηγεί σε κατάτμηση των περιοχών αυτών, με επιπτώσεις στο περιβάλλον και το τοπίο. Γνωρίζουμε ότι έχουν γίνει καταγγελίες για το ζήτημα αυτό στην Επιτροπή. Ποια είναι η θέση σας;
– Είναι σημαντικό να εξασφαλίσουμε ότι δεν θα επαναληφθούν τα λάθη που κάναμε στο παρελθόν με άλλες μορφές ενέργειας. Ο στόχος μας για κλιματική ουδετερότητα έως το 2050 είναι πολύ σημαντικός, αλλά δεν μπορεί να επιτευχθεί εις βάρος της βιοποικιλότητας. Τα οικοσυστήματά μας είναι εξίσου σημαντικά με την απεξάρτησή μας από τα ορυκτά καύσιμα. Πρέπει λοιπόν να διασφαλίσουμε ότι η ανάπτυξη αιολικών πάρκων θα γίνει με αειφορικό τρόπο. Τον Νοέμβριο η Επιτροπή εξέδωσε οδηγίες προς τα κράτη-μέλη, οι οποίες έχουν μεταφραστεί σε όλες τις γλώσσες της Ε.Ε. σχετικά με το θέμα αυτό. Οι οδηγίες αυτές αφορούν τους όρους υπό τους οποίους οι ΑΠΕ μπορεί να χωροθετηθούν σε περιοχές Natura, δίνουν παραδείγματα καλών πρακτικών, προτείνουν ειδικά μέτρα για την προστασία ευαίσθητων ειδών και οικοσυστημάτων. Η ευρωπαϊκή στρατηγική για τη βιοποικιλότητα θέλει να θέσει τη βιοποικιλότητα σε τροχιά ανάκαμψης, για αυτό και αποφασίσαμε να προστατεύσουμε το 30% των ευρωπαϊκών εδαφών και θαλασσών και μάλιστα το 10% αυτών με αυστηρούς περιορισμούς. Σίγουρα θα πρέπει και η Ελλάδα να είναι ιδιαίτερα προσεκτική και να καταρτίσει έναν στρατηγικό σχεδιασμό για την ανάπτυξη των ΑΠΕ. Η μετάβασή μας σε μια οικονομία απεξαρτημένη από τα ορυκτά καύσιμα είναι μεγάλη πρόκληση και η ισορροπία που πρέπει να τηρηθεί είναι ευαίσθητη. Πάντως είναι καλό, κατά τη γνώμη μου, που υπάρχει ευαισθητοποίηση της κοινωνίας των πολιτών. Χάρη σε αυτή συζητάμε για αυτά τα ζητήματα σήμερα.
– Στη διαδικτυακή συζήτησή σας με Ελληνες εκπροσώπους της κοινωνίας των πολιτών την περασμένη Τρίτη εκφραστήκατε αρνητικά απέναντι στον μεγάλο αριθμό φραγμάτων σε ευρωπαϊκούς ποταμούς. Στην Ελλάδα εδώ και δεκαετίες προωθείται με διάφορους τρόπους η εκτροπή του Αχελώου και κάθε φορά τη σταματά το ανώτατο ακυρωτικό δικαστήριο. Αισθάνομαι ότι έχετε προσωπική άποψη για το ζήτημα.
– Δεν μπορώ να αξιολογήσω το συγκεκριμένο σχέδιο γιατί δεν το γνωρίζω επαρκώς. Η Ευρωπαϊκή Ενωση έχει θέσει ως στόχο της μέσα στα επόμενα χρόνια να έχει 25.000 χλμ. ποταμών ελεύθερων από φράγματα. Υπάρχουν πολλά φράγματα που δεν εξυπηρετούν πλέον – είναι παλαιά, δεν έχουν κοινωνικά οφέλη και αποτελούν απειλή για τη βιοποικιλότητα. Θα πρέπει να είμαστε πολύ προσεκτικοί με κάθε νέο έργο τέτοιου είδους.
– Ασκείται κριτική στην Ε.Ε. ότι στο θέμα των πλαστικών και γενικά της ρύπανσης στρέφει την προσοχή της στον πολίτη, μεταφέροντας την ευθύνη σε αυτόν, χωρίς να πιέζει επαρκώς τη βιομηχανία για να προσαρμοστεί. Ποια είναι η δική σας θέση;
– Η Ε.Ε. έχει λάβει πολλά μέτρα τα τελευταία χρόνια για να αντιμετωπίσει την πλαστική ρύπανση και να ενισχύσει την κυκλική οικονομία. Μέσα σε αυτά περιλαμβάνονται και μέτρα για τη βιομηχανία. Η αλλαγή δεν μπορεί να γίνει σε μια νύχτα, ούτε μπορούμε να απαγορεύσουμε τη χρήση όλων των πλαστικών, όταν μας είναι τόσο χρήσιμα στην καθημερινή μας ζωή. Πρέπει να σπρώξουμε τη βιομηχανία σε συγκεκριμένη κατεύθυνση, να βελτιώσει τη σύσταση και τον σχεδιασμό των προϊόντων της, αλλά και τα κράτη, ώστε να γίνεται σωστή συλλογή, διαλογή και ανακύκλωση. Υπάρχει παράλληλα μια συζήτηση για επιπλέον φορολόγηση, ειδικά για το πλαστικό.
– Σε ποια κατεύθυνση;
– Δεν μπορώ να πω πολλά γιατί η συζήτηση είναι ακόμα σε εξέλιξη. Κάθε χώρα θέτει τους στόχους της. Οταν αυτοί δεν επιτυγχάνονται, τότε θα πρέπει να υπάρχει επιπρόσθετη φορολόγηση.
– Των κρατών;
– Μιλάμε για μια συνεισφορά των κρατών-μελών που απορρέει από τα μη ανακυκλωμένα απορρίμματα πλαστικών συσκευασιών. Δεν αποτελεί ούτε είσπραξη ούτε φόρο με τη συμβατική έννοια. Τα κράτη-μέλη μπορούν να αποφασίσουν μόνα τους πώς θα επιδιώξουν τον στόχο της μείωσης των πλαστικών αποβλήτων και επομένως πώς θα συνεισφέρουν.
Οι περιβαλλοντικές προκλήσεις της Ελλάδας
– Ποιες είναι οι μεγαλύτερες περιβαλλοντικές προκλήσεις για την Ελλάδα; Πώς θα τη βοηθήσει η Επιτροπή να τις αντιμετωπίσει;
– Η Ελλάδα έχει επιδείξει σημαντική πρόοδο τα προηγούμενα χρόνια. Υπάρχουν όμως τομείς, όπως η διαχείριση των απορριμμάτων και των λυμάτων, που εξακολουθούν να υπολείπονται και για τον λόγο αυτό έχουν ανοίξει υποθέσεις εναντίον της στο Ευρωδικαστήριο. Οι λόγοι είναι γνωστοί, από την έλλειψη υποδομών και την απουσία οικονομικών κινήτρων και αντικινήτρων έως την ελλιπή εκπαίδευση του κοινού. Η Ελλάδα λοιπόν πρέπει να ενισχύσει τη διοικητική και τεχνική της ικανότητα στη διαχείριση των απορριμμάτων, να δημιουργήσει τις υποδομές, να λάβει μέτρα που να αφορούν ολόκληρο τον κύκλο ζωής των προϊόντων και να μεγιστοποιήσει τα οφέλη από την κυκλική οικονομία. Πολλά ζητήματα υπάρχουν και σε σχέση με την προστασία των περιοχών Natura. Η Ελλάδα πρέπει να λάβει συγκεκριμένα μέτρα και να δημιουργήσει ένα αποτελεσματικό σύστημα παρακολούθησης. Σε όλα αυτά τα ζητήματα υποστηρίζεται από την Ε.Ε. με πόρους και τεχνογνωσία. Το Ταμείο Ανάκαμψης είναι μια εξαιρετική ευκαιρία για τη δημιουργία δομών και υποδομών. Η κυκλική οικονομία θα πρέπει να αποτελέσει κομβικό στοιχείο του ελληνικού σχεδίου.
– Κάθε επίτροπος Περιβάλλοντος θέλει να αφήσει το στίγμα του. Ο Μαλτέζος προκάτοχός σας άφησε τις στρατηγικές για την προστασία των θαλασσών από το πλαστικό. Εσείς τι θα θέλατε να επιτύχετε στη θητεία σας;
– Θα ήθελα στα 5 χρόνια της θητείας μου να εφαρμοστεί η στρατηγική για τη βιοποικιλότητα, να σταματήσουμε την απώλεια ειδών και οικοτόπων. Δεύτερον, θα προσπαθήσω να επιτύχουμε τον στόχο μας για προστασία του 30% των ευρωπαϊκών εδαφών, τόσο στην Ελλάδα όσο και στον κόσμο: την πολιτική αυτή θα υποστηρίξουμε στο τέλος του έτους στην COP15 στην Κίνα. Θα θέλαμε επίσης να ληφθούν αυστηρότερα μέτρα για την προστασία της Μεσογείου, της Βαλτικής και της Ανταρκτικής. Τέλος, θέλω να βοηθήσω η κυκλική οικονομία να γίνει πράξη και όχι να φαντάζει ως κάτι εξωτικό. Θέλω τα προϊόντα που κατασκευάζονται ή φθάνουν στην Ε.Ε. να είναι αειφορικά, να μπορούν να επαναχρησιμοποιηθούν ή να ανακυκλωθούν.