Ρεκόρ αύξησης καταθέσεων σημείωσε η Ελλάδα από την αρχή της πανδημίας, σε παγκόσμιο επίπεδο, όπως δείχνουν τα τελευταία στοιχεία, γεγονός στο οποίο η κυβέρνηση στηρίζει πολλές ελπίδες για ενίσχυση της ανάκαμψης.
Μεταξύ των χωρών του ΟΟΣΑ, η Ελλάδα καταλαμβάνει τη δεύτερη θέση μετά τις ΗΠΑ σε ό,τι αφορά τις υπερβάλλουσες καταθέσεις των νοικοκυριών της (σε σύγκριση με αυτές που θα ήταν χωρίς την πανδημία) ως ποσοστό του ΑΕΠ. Μεταξύ των χωρών της Ευρωζώνης, εξάλλου, η Ελλάδα εμφανίζει την τρίτη μεγαλύτερη αύξηση των συνολικών καταθέσεων, επιχειρήσεων και νοικοκυριών, από τον Ιανουάριο του 2020 ώς τον Μάρτιο του 2021, μετά την Εσθονία και την Ιρλανδία.
Σύμφωνα με τα στοιχεία της ΤτΕ, από την αρχή της πανδημίας, τον Μάρτιο του 2020, μέχρι τον Μάρτιο του 2021 οι καταθέσεις των νοικοκυριών αυξήθηκαν κατά 12,5 δισ. ευρώ και των επιχειρήσεων του μη χρηματοπιστωτικού τομέα κατά 10 δισ. Επομένως, το σύνολο της αύξησης έφτασε τα 22,5 δισ. ευρώ.
Συνολικά, η αύξηση των καταθέσεων ήταν 14%. Την ίδια ώρα, σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, η καταναλωτική δαπάνη υποχωρούσε κατά 5,5% το 2020.
Η Ελλάδα δεν πρωτοτύπησε στο φαινόμενο αυτό της αύξησης των καταθέσεων, αλλά έσπασε ρεκόρ για τους δικούς της λόγους. Σε όλο τον κόσμο τα νοικοκυριά συσσώρευσαν 5,4 τρισ. δολ., που αντιστοιχεί περίπου στο 6% του ΑΕΠ τους, αφότου ξέσπασε η κρίση του κορωνοϊού, σύμφωνα με εκτιμήσεις του οίκου Moody’s.
Ποιοι ήταν οι λόγοι που έκαναν την Ελλάδα να συγκρίνεται με τις ΗΠΑ ή έστω να καταλαμβάνει μία από τις πρώτες θέσεις παγκοσμίως; Οι αναλυτές συμφωνούν ότι οι βασικές πηγές που γέμισαν τους τραπεζικούς λογαριασμούς είναι δύο: η αναβαλλόμενη κατανάλωση των νοικοκυριών, λόγω lockdown, αλλά και η ρευστότητα που διοχέτευσε το κράτος σε επιχειρήσεις και νοικοκυριά για τη στήριξη της οικονομίας έναντι του κορωνοϊού.
Σύμφωνα με στοιχεία που επικαλείται ο Δημήτρης Μαλλιαρόπουλος, επικεφαλής οικονομολόγος και διευθυντής Οικονομικής Ανάλυσης και Μελετών της Τράπεζας της Ελλάδος, από τα 22,5 δισ. της αύξησης των καταθέσεων τα 6 δισ. αντιστοιχούν στα δάνεια των τραπεζών προς τις επιχειρήσεις, περίπου 4 δισ. είναι οι αναβαλλόμενοι φόροι και οι επιστρεπτέες προκαταβολές των μέτρων στήριξης και τα υπόλοιπα 12,5 δισ. περίπου είναι καθαρή αποταμίευση, λόγω αναβαλλόμενης κατανάλωσης ή για προληπτικούς λόγους. Ο ίδιος επικαλείται, εξάλλου, εθνικολογιστικά στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, που δείχνουν ότι το 2020 σημειώθηκε η υψηλότερη αποταμίευση νοικοκυριών και επιχειρήσεων εδώ και χρόνια, 12,8% του ΑΕΠ περίπου.
«Για πρώτη φορά έχουμε πλεόνασμα χρηματοδότησης», σχολιάζει, προβλέποντας ότι θα στηριχθεί η υλοποίηση επενδυτικών σχεδίων με τη βοήθεια και του Ταμείου Ανάκαμψης.
Η Εθνική Τράπεζα είχε προβλέψει τον περασμένο Μάρτιο ότι από τις υπερβάλλουσες αποταμιεύσεις, περίπου το 40% ή 7-8 δισ. ευρώ θα μπορούσαν να μεταφραστούν σε κατανάλωση και επενδύσεις. Αυτό μεταφράζεται σε ενίσχυση του ΑΕΠ κατά 3-4 ποσοστιαίες μονάδες. Ο επικεφαλής οικονομολόγος της τράπεζας Νίκος Μαγγίνας εκτιμά ότι από το ποσό αυτό, περίπου τα 3-4 δισ. θα μπορούσαν να διοχετευθούν στην οικονομία ήδη από φέτος, ενισχύοντας το ΑΕΠ κατά 2 ποσοστιαίες μονάδες. Αλλωστε, δεν είναι τυχαίο ότι η Εθνική προβλέπει στο βασικό της σενάριο αύξηση του ΑΕΠ φέτος κατά 4,7%.
Βεβαίως, τίποτα δεν μπορεί να προβλεφθεί με ακρίβεια. Για παράδειγμα, όπως λέει ο πρόεδρος του Συμβουλίου Οικονομικών Εμπειρογνωμόνων Μιχάλης Αργυρού, αν η αποταμίευση έγινε κυρίως από πιο ευκατάστατα τμήματα του πληθυσμού, η τάση προς κατανάλωση θα είναι μικρότερη.
Σε κάθε περίπτωση, η αύξηση των καταθέσεων είναι ένα ποσό που αντιστοιχεί περίπου στα τρία τέταρτα των πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης, επομένως η σημασία του δεν μπορεί να αγνοηθεί. Είναι βέβαιο ότι οι καταναλωτές θα ξοδέψουν τώρα που τα εστιατόρια και τα καταστήματα είναι πάλι ανοιχτά. Οι επιχειρήσεις θα πληρώσουν τις υποχρεώσεις τους, αλλά και πάλι θα έχουν περιθώρια να επενδύσουν και οι τράπεζες, με αυξημένη ρευστότητα, θα μπορέσουν θεωρητικά να τις στηρίξουν. Μένει να φανεί.