«Το Συμβούλιο της Επικρατείας αποφάνθηκε ότι η συνταγματική δημόσιου σκοπού πρόβλεψη του κράτους να λαμβάνει μέριμνα για τη δημόσια υγεία επιτρέπει να διαγράφονται από τους παιδικούς σταθμούς και τα νηπιαγωγεία τα παιδιά, σε περίπτωση κατά την οποία οι γονείς αρνούνται να τα εμβολιάσουν». Η απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας με το παραπάνω σκεπτικό δημοσιεύθηκε λίγες εβδομάδες πριν από την έναρξη των εμβολιασμών για τον κορωνοϊό.
Λίγες εβδομάδες αργότερα, μετά τέσσερα χρόνια αναμονής, μία 51χρονη μετανάστρια από την Αλβανία δικαιώθηκε από το ίδιο δικαστήριο για τον θάνατο της κόρης της από σπάνια παρενέργεια που της προκάλεσε πανεγκεφαλίτιδα. Μετά τη λήψη του λεγόμενου τριπλού εμβολίου (MMR ΙΙ – τριδύναμο εμβόλιο ιλαράς, παρωτίτιδας και ερυθράς) το παιδί παρουσίασε πανεγκεφαλίτιδα, σπανιότατη νόσο (μία προς ένα εκατ. δόσεων) ως ανεπιθύμητη παρενέργεια του εμβολίου αυτού που ήταν υποχρεωτικό. Δεν τεκμηριώθηκε οποιαδήποτε παράλειψη του κράτους είτε της εταιρείας που το παρήγαγε. Η υπόθεση διήρκεσε 12 χρόνια. Το δικαστήριο αποφάσισε ότι σε μία τέτοια περίπτωση που το κράτος έχει λάβει όλα τα μέτρα και παρ’ όλα αυτά η/ο προσφεύγων αναλαμβάνει ένα σπάνιο κίνδυνο στο όνομα της αλληλεγγύης με την κοινωνία, το ίδιο αυτό κράτος ως κοινότητα αλληλεγγύης οφείλει στο όνομα της «εγγυητικής του ευθύνης» να αποζημιώσει τον/την προσφεύγουσα. Οι δύο αυτές αποφάσεις συνυπάρχουν και θέτουν ένα πολύ ενδιαφέρον πλαίσιο για την πολιτεία και τα δικαστήρια ενόψει της υποχρεωτικότας των εμβολιασμών για ομάδες του πληθυσμού τους επόμενους μήνες. Ηδη η υπουργός Δικαιοσύνης της Γερμανίας, Χριστίνα Λάμπρεχτ, ανακοίνωσε ότι δεν θα είναι υποχρεωτικός ο εμβολιασμός των μαθητών στη Γερμανία με το εμβόλιο για τους εφήβους 12-18 ετών, ενώ το θέμα συζητείται έντονα στη Γαλλία και στο Ηνωμένο Βασίλειο.
Η «Κ» επισκέφθηκε στο γραφείο του τον δικηγόρο Πανό Μπιτσαξή που έχει αναλάβει την υπόθεση της 51χρονης μητέρας (με τους συναδέλφους του Βασιλική Κωστούλα, Μπάμπη Χαραλαμπέα και Ανδρέα Πιστικό) και συζήτησε μαζί του τα δεδομένα που επέβαλαν την πιο πρόσφατη απόφαση του ΣτΕ.
«Εμείς θεωρήσαμε αναγκαίο τον υποχρεωτικό εμβολιασμό, είπαμε ότι σώζει ζωές. Με αυτόν ξεπέρασε η ανθρωπότητα πλήθος ασθενειών. Ομως υπάρχει η σπανιότατη περίπτωση μιας βαριάς παρενέργειας. Και αυτή έτυχε στο συγκεκριμένο παιδάκι. Οταν στο έδαφος υποχρεωτικού εμβολιασμού, απαραίτητου κοινωνικά, συμβαίνει κάτι τέτοιο, το κράτος πρέπει να έχει μια ιδιόμορφη εγγυητική ευθύνη. Να αποζημιώσει τον παθόντα. Γιατί ο εμβολιασμός, ως υποχρεωτικός, τον οδήγησε σε μια δυσανάλογη ατομική θυσία για το κοινό καλό. Αυτό είπαμε με απλά λόγια. Δεν υπήρξε λάθος. Δεν υπήρξε κρατική αβελτηρία. Προσωποποιήθηκε ο σπάνιος στατιστικός κίνδυνος». Ο κ. Μπιτσαξής και οι συνεργάτες του υποστήριξαν ότι η κρατική ευθύνη παράγεται κατευθείαν από το Σύνταγμα. Το δικαστήριο δέχεται ότι η ευθύνη του κράτους «ανακύπτει ευθέως εκ του άρθρου 4 παρ. 5 σε συνδυασμό και με το άρθρο 25 παρ. 4 του Συντάγματος προς εύλογη αποκατάσταση της ζημίας του παθόντος, υπό την έννοια της αποκαταστάσεως τόσο της τυχόν υλικής όσον και, κατ’ ανάλογη εφαρμογή του άρθρου 932 ΑΚ, της ηθικής βλάβης του». Πρόκειται για τη διάταξη που προστατεύει την αξία του ανθρώπου (άρθρο 2). «Ζητήσαμε η γενική ρήτρα του Συντάγματος, βάση του πολιτεύματος και του Κράτους Δικαίου, να μη θεωρηθεί ευχολόγιο αλλά στερεά βάση έδρασης δικαιώματος».
Διαφορετική αντιμετώπιση
Αξίζει να σημειωθεί ότι τα δικαστήρια έκριναν διαφορετικά την προσφυγή σε πρώτο και σε δεύτερο βαθμό όπου το κράτος παρέστη. Στον πρώτο βαθμό το δικαστήριο δέχθηκε την επιχειρηματολογία των συνηγόρων της προσφεύγουσας, κάτι που το Διοικητικό Εφετείο απέρριψε. Τώρα, μετά την απόφαση του ΣτΕ η υπόθεση γυρίζει και πάλι στο Διοικητικό Εφετείο. Να σημειωθεί ότι η παθούσα εμβολίαζε και το άλλο της παιδί και ότι δεν έχει θέση εναντίον των εμβολίων, θεωρώντας ότι στον χρόνο του περιστατικού «δεν υπήρχε καλή ενημέρωση και καλός έλεγχος για τις παρενέργειες».
Ο κ. Μπιτσαξής διαφωνεί πάντως με τη θεώρηση της υπόθεσης ότι «ανοίγει ο δρόμος αποζημιώσεων προς τα εμβόλια στον βαθμό που δεν έχουν καταστεί υποχρεωτικά». Εφόσον δεν θα δίνεται όμως άλλη διέξοδος σε ομάδες του πληθυσμού, όπως π.χ. ειδικά επαγγέλματα ή ηλικιακές κατηγορίες, και προκύψει πρόβλημα χωρίς να υπάρχει παράλειψη του Δημοσίου ή άλλη πλημμέλεια (π.χ. ελαττωματική παρτίδα), τότε η απόφαση που αφορά την πελάτισσά του συμφωνούν όλοι οι νομικοί ότι ισχύει απόλυτα. Ο κ. Μπιτσαξής επισημαίνει ότι η απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας «σημαίνει κάτι πολύ γενικότερο από το επίδικο θέμα. Οτι το κράτος οφείλει να εγγυάται το ατομικό δικαίωμα όταν αυτό θυσιάζεται για το κοινό καλό και τη συλλογική ευημερία. Εχω υποστηρίξει και υποστηρίζω την άποψη ότι τα εμβόλια θα έπρεπε να είναι υποχρεωτικά με ενεργοποίηση της παραπάνω εγγυητικής κρατικής ευθύνης. Αλλά είμαι μειοψηφία ως προς αυτό. Η απόφαση αυτή ανοίγει έναν δρόμο». Η συγκεκριμένη υπόθεση διήρκεσε μία 12ετία, ο συνήγορος και η πελάτισσά του θα πρέπει τώρα να περιμένουν το Εφετείο να δικάσει εκ νέου την υπόθεση. «Θα έχουμε γεράσει και εγώ και η πελάτισσά μου», λέει όχι χωρίς σαρκασμό ο κ. Μπιτσαξής, «αλλά αυτό είναι ένα άλλο θέμα».