«Νιώθω πως όλη μου τη ζωή εκπαιδευόμουν για μια κατάσταση σαν κι αυτή», λέει στην «Κ» η Αντρεα Αμον, διευθύντρια του Ευρωπαϊκού Κέντρου Πρόληψης και Ελέγχου Ασθενειών (ECDC), η συνεισφορά του οποίου έχει υπάρξει καίρια κατά τη διάρκεια της πανδημίας. Η Γερμανίδα κ. Αμον είχε μεγάλη εμπειρία ως γιατρός πριν βρεθεί στο ECDC –τον φορέα της Ευρωπαϊκής Ενωσης, σκοπός του οποίου είναι να ενδυναμώνει τις άμυνες της Ευρώπης κατά των μολυσματικών ασθενειών–, ειδικά ως επικεφαλής του τμήματος επιδημιολογίας μολυσματικών ασθενειών στο Ινστιτούτο Ρόμπερτ Κοχ στο Βερολίνο. Πήγε στο ECDC ως επικεφαλής της μονάδας επιτήρησης το 2005. Δέκα χρόνια αργότερα έγινε προσωρινή διευθύντρια του ECDC, ενώ το 2017 απέκτησε τον τωρινό της ρόλο.
Παρ’ όλο που το ECDC ιδρύθηκε το 2004, για μεγάλη μερίδα του κόσμου ήρθε στο προσκήνιο τους τελευταίους 20 μήνες. Οσον αφορά τον κορωνοϊό, το ECDC συγκεντρώνει και δημοσιεύει στοιχεία σχετικά με την πορεία της πανδημίας σε κάθε κράτος-μέλος της Ε.Ε. και παγκοσμίως, δεδομένα σχετικά με τον εμβολιασμό, στοιχεία που αφορούν μεταλλάξεις και πολλά άλλα. «Εχουμε δημοσιεύσει πολλά έγγραφα καθοδήγησης για να υποστηρίξουμε τα κράτη-μέλη στη λήψη αποφάσεων», λέει η κ. Αμον. «Τελευταίως έχουμε πλησιάσει τις χώρες που έχουν εμβολιαστική κάλυψη κάτω από τον μέσο όρο της Ε.Ε., ρωτώντας πώς μπορούμε να τις υποστηρίξουμε να αυξήσουν τους εμβολιασμούς», συμπληρώνει – η Ελλάδα, παρότι βρίσκεται κάτω από τον μέσο όρο, στο 61,1%, καθώς το 65,5% του πληθυσμού της Ε.Ε. έχει ολοκληρώσει τον εμβολιασμό του, δεν είναι μία από αυτές τις χώρες. «Εχουμε ξεκινήσει από τις χώρες με τον χαμηλότερο εμβολιασμό και σιγά σιγά ανεβαίνουμε», αναφέρει. Αυτό που ήθελαν να πετύχουν, λέει, ήταν να καθιερωθεί το ECDC έμπιστη πηγή πληροφοριών, τονίζοντας πως, ειδικά για τα μικρότερα κράτη-μέλη της Ε.Ε., η συνεισφορά τους είναι απαραίτητη – «βασίζονται στην καθοδήγησή μας γιατί δεν έχουν τη δυνατότητα να αναπτύξουν τη δική τους».
– Γιατί η πανδημία είναι ξανά σε έξαρση, ειδικά στην Ευρώπη;
– Λόγω διαφόρων παραγόντων. Κυκλοφορεί έντονα μια μετάλλαξη, η «Δέλτα», που είναι πολύ πιο μεταδοτική. Εχουμε εμβολιαστική κάλυψη που δεν αντιστοιχεί στην υψηλή μεταδοτικότητα της μετάλλαξης, γιατί δεν είναι αρκετή, καθώς και χαλάρωση των μέτρων. Πρέπει μάλλον να κρατήσουμε τα μέτρα μέχρι να είναι πολύ υψηλή η εμβολιαστική κάλυψη και να υπάρχει αρκετή ανοσία στον πληθυσμό.
– Λειτουργούν καλύτερα τα μέτρα που αφορούν τους ανεμβολίαστους ή θα πρέπει να αφορούν όλο τον πληθυσμό;
– Ασχετα με το τι θα κάνουμε, ένα μέρος του πληθυσμού, οι εμβολιασμένοι ή οι ανεμβολίαστοι, θα επηρεαστεί περισσότερο από τα μέτρα. Θα αντιμετωπίζουμε αυτό το δίλημμα μέχρι να πείσουμε και τον υπόλοιπο πληθυσμό να εμβολιαστεί. Μέχρι να γίνει αυτό, και οι εμβολιασμένοι θα πρέπει να παίρνουν μέρος στα μέτρα με κάποιον τρόπο, φορώντας ας πούμε μάσκες.
– Ποιο είναι ένα αρκετά καλό ποσοστό εμβολιασμού;
– Για εμβόλια στα οποία έχουμε μεγαλύτερη εμπειρία, όπως της ιλαράς (95% του πληθυσμού) ή της πολιομυελίτιδας (90%), υπάρχουν καθορισμένοι στόχοι. Για τον κορωνοϊό, δυστυχώς δεν μπορούμε να πούμε ακόμα ποιος είναι ο στόχος γιατί δεν υπάρχει επιστημονική βάση.
– Φαντάζομαι όμως πως το 60% δεν είναι αρκετό.
– Για αυτή τη μετάλλαξη, η οποία μεταδίδεται τόσο εύκολα, το 60% σίγουρα δεν είναι αρκετό.
– Υπάρχουν παραλληλισμοί στις χώρες που έχουν χαμηλή εμβολιαστική κάλυψη;
– Πολλή παραπληροφόρηση και για αυτό οργανώνουμε σεμινάρια για το πώς μπορεί να καταπολεμηθεί. Είναι επίσης δύσκολο να πειστούν οι ηλικιωμένοι, λένε «είμαι ήδη μεγάλος, γιατί να κάνω το εμβόλιο;».
– Πότε και πώς θα τελειώσει η πανδημία;
– (γελάει) Μακάρι να ήξερα! Είναι πολύ δύσκολο να πούμε, είναι τόσο πολλοί οι άγνωστοι παράγοντες. Δεν ξέρουμε πόσο καιρό κρατάει η ανοσία των εμβολίων. Υπάρχει πάντα η πιθανότητα για καινούργιες μεταλλάξεις.
– Μεγαλώνει η πιθανότητα όταν μεγάλο ποσοστό του πληθυσμού είναι ανεμβολίαστο;
– Το ρίσκο είναι μεγαλύτερο όταν υπάρχει μεγάλη μεταδοτικότητα του ιού, όπως συμβαίνει αυτή τη στιγμή. Κάθε μετάδοση δίνει την ευκαιρία στον ιό να μεταλλαχθεί. Για αυτό είναι τόσο σημαντικό να μειωθούν τα κρούσματα.
–Ποια είναι η πρόβλεψη του ECDC για τα επόμενα δύο χρόνια;
– Για τα επόμενα δύο χρόνια είναι πολύ δύσκολο να πούμε, τώρα φτιάχνουμε τις προβλέψεις για τέλη Ιανουαρίου! Για δύο μήνες από τώρα μπορούμε να κάνουμε προβλέψεις με κάποια σιγουριά.
– Θα γίνουν τα πράγματα χειρότερα πριν βελτιωθούν;
– Μπορεί. Αν δεν πείσουμε τον κόσμο να εμβολιαστεί και αν έχουμε έντονη σεζόν γρίπης, μπορεί να περάσουμε δύσκολο χειμώνα. Περιμένουμε πως θα υπάρχει η γρίπη, μπορεί να υπάρξει ένα στέλεχος που να είναι πιο βαρύ ειδικά για τους ηλικιωμένους, ενώ θα πρέπει να εμβολιαστούν και κατά της γρίπης. Είχαμε γρίπη και πέρυσι αλλά σε χαμηλά επίπεδα λόγω των μέτρων κατά του κορωνοϊού. Κι άλλες αναπνευστικές ασθένειες περιορίστηκαν. Τώρα μπορεί να είναι διαφορετικά.
– Τα ανεμβολίαστα παιδιά μεταδίδουν αρκετά;
– Μεταδίδουν. Ο EMA προετοιμάζει μια γνώμη για τον εμβολιασμό των παιδιών ηλικίας 5-11, που θα βγει τέλος του μήνα και εμείς προετοιμάζουμε καθοδήγηση για αυτή την ηλικιακή ομάδα.
– Η Ελλάδα βασίζεται πολύ στα rapid tests για τους ανεμβολίαστους. Είναι αποτελεσματικά;
– Για εμάς, τα PCR είναι ακόμα «ο χρυσός κανόνας». Αν όμως κάποιος έχει πολύ υψηλό φορτίο, τα rapid είναι καλό συμπλήρωμα.
– Τι ελπίζετε για το μέλλον της πανδημίας και τι σας ανησυχεί;
– Με τα τέσσερα εμβόλια που έχουν εγκριθεί στην Ευρωπαϊκή Ενωση, έχουμε κάτι σημαντικό στα χέρια μας για να βγούμε από την πανδημία σίγουρα. Αλλά δεν είμαστε ακόμα εκεί. Με ανησυχεί πως με τη συνεχή μετάδοση θα υπάρξει μετάλλαξη που θα αποφεύγει τα εμβόλια.
– Χειρότερη κι από τη «Δέλτα»;
– Ναι, γιατί τα εμβόλια ακόμα προστατεύουν από τη βαριά ασθένεια που προκαλεί η μετάλλαξη «Δέλτα». Μπορεί όμως να υπάρξει μετάλλαξη που δεν την καλύπτουν καθόλου τα εμβόλια και να γυρίσουμε ξανά εκεί όπου ξεκινήσαμε.
– Τα φάρμακα για τον κορωνοϊό;
– Θα είναι ένα πολύ καλό συμπληρωματικό στοιχείο για όσους έχουν ήδη αρρωστήσει. Αλλά πιστεύω πως η πρόληψη είναι καλύτερη από την αντιμετώπιση. Το να εμβολιαστείς για να μην αρρωστήσεις βαριά είναι πολύ καλύτερο.
– Ισχύει πως οι ανεμβολίαστοι μεταδίδουν περισσότερο από τους εμβολιασμένους;
– Εχουμε δει ότι μπορεί οι εμβολιασμένοι να έχουν υψηλό ιικό φορτίο, αλλά για μικρότερο διάστημα από κάποιον ανεμβολίαστο, κάτι που κάνει μεγάλη διαφορά.
– Τι σας έχει εκπλήξει περισσότερο κατά τη διάρκεια της πανδημίας;
Στην αρχή με εξέπληξε πως λέγαμε ότι μπορούν να γίνουν lockdown μόνο στην Κίνα, αλλά το καταφέραμε κι εδώ. Τώρα, αυτό που με εξέπληξε και για το οποίο είμαι ευγνώμων είναι ότι αναπτύχθηκαν και κυκλοφόρησαν εμβόλια τόσο γρήγορα.
Πληροφορίες
– Γιατί υπάρχει τόσο μεγάλο κύμα από αρνητές εμβολίων στην Ευρώπη;
– Υπάρχουν πολλοί λόγοι και διαφέρουν από χώρα σε χώρα και μεταξύ διαφορετικών πληθυσμιακών ομάδων κάθε χώρας. Είναι ο εφησυχασμός πως δεν θα πάθω κάτι από τον ιό, που ακούμε συχνά από νεότερους, αλλά υπάρχουν αυτή τη στιγμή νέοι σε ΜΕΘ και νέοι έχουν χάσει τη ζωή τους. Μετά είναι η πρόσβαση σε εμβολιαστικό κέντρο, αλλά με τις κινητές μονάδες εμβολιασμού σε πολλές χώρες αυτό έχει μειωθεί. Πολλοί έχουν ερωτήσεις που δεν έχουν απαντηθεί και τις απευθύνουν σε γιατρούς που επίσης έχουν ερωτήσεις. Είναι σημαντικό να τους δίνονται οι σωστές πληροφορίες για να νιώθουν άνετα να απαντήσουν στους ασθενείς. Αυτό που πρέπει να γίνει τώρα είναι να αναλυθεί γιατί οι άνθρωποι δεν εμβολιάζονται.