Φιλόδοξη μεν, ασαφής δε. Η πρόταση της Περιφέρειας Αττικής για την αναθεώρηση του σχεδιασμού για τη διαχείριση των απορριμμάτων δεν αποφεύγει τον ευχολογικό χαρακτήρα, καθώς επαναδιατυπώνει στους στόχους για την αύξηση της ανακύκλωσης τη χωριστή διαλογή, τη δημιουργία των απαραίτητων υποδομών κ.ο.κ. και χρησιμοποιεί νέες, ευφάνταστες διατυπώσεις… για να περιγράψει τα ίδια πράγματα (όπως τα εργοστάσια που θα διαχειρίζονται σύμμεικτα σκουπίδια). Ωστόσο αποφεύγει όλες τις «καυτές πατάτες» (όπως άλλωστε και ο σχεδιασμός της προηγούμενης διοίκησης), όπως τη χωροθέτηση των μονάδων επεξεργασίας, το πότε θα κλείσει ο ΧΥΤΑ Φυλής, τη χωροθέτηση νέων ΧΥΤΥ. Το κείμενο του νέου περιφερειακού σχεδιασμού (ΠΕΣΔΑ), το οποίο επεξεργάζεται «πίσω από κλειστές πόρτες» εδώ και δύο έτη η Περιφέρεια Αττικής, παρουσιάστηκε στο τέλος της προηγούμενης εβδομάδας στους δημάρχους της Αττικής. Ως προς το περιεχόμενό του, ο νέος σχεδιασμός (που θα υποκαταστήσει εκείνον του 2016) θέτει φιλόδοξους στόχους, αποφεύγοντας ωστόσο τα δύσκολα σημεία. Ετσι, μεταξύ άλλων προβλέπει:
• Υποχρεωτική χωριστή συλλογή βιοαποβλήτων έως το τέλος του 2022.
• Νέους στόχους για την ανακύκλωση το 2025 (50% πλαστικών, 25% ξύλου, 70% σιδηρούχων μετάλλων, 50% αλουμινίου, 70% γυαλιού, 75% χαρτιού/χαρτονιού) και το 2030 (55% πλαστικών, 30% ξύλου, 80% σιδηρούχων μετάλλων, 60% αλουμινίου, 75% γυαλιού, 85% χαρτιού/χαρτονιού).
• Για τη βελτίωση της ανακύκλωσης συσκευασιών (μπλε κάδος) σε ένα σημείο αναφέρει ότι απαιτείται η άμεση καθιέρωση χωριστής συλλογής (χωριστών κάδων) για 4 ρεύματα (χαρτί, γυαλί, μέταλλα, πλαστικό) και σε άλλο… η σταδιακή.
• Τίθενται νέοι στόχοι χωριστής συλλογής απορριμμάτων (λ.χ. για τα πράσινα 60% έως το 2025, 65% έως το 2030).
• Η ταφή στον ΧΥΤΑ θα περιοριστεί μόλις στο 10% έως το 2030. Καμία κουβέντα δεν γίνεται για το πότε θα κλείσει ο ΧΥΤΑ Φυλής και πού θα δημιουργηθούν νέοι ΧΥΤΥ, θέμα που απέφυγε και ο προηγούμενος σχεδιασμός.
Τίθενται νέοι στόχοι στην ανακύκλωση και στη χωριστή διαλογή, ενώ προβλέπονται νέα «ρεύματα» για υφάσματα, στρώματα, έπιπλα κ.ά.
• Προβλέπεται η ανάπτυξη δικτύου συλλογής ανακυκλώσιμων εκτός των συσκευασιών (λ.χ. παιχνίδια, έντυπο χαρτί, μεταλλικά εξαρτήματα και σκεύη, υαλοπίνακες κ.ά.).
• Επίσης, η καθιέρωση και άλλων ρευμάτων ανακύκλωσης, π.χ. για οικιακά επικίνδυνα το 2022, στρώματα το 2022, κλωστοϋφαντουργικά το 2023, έπιπλα το 2023.
• Σχετικά με την καύση υπολειμμάτων, κάθε αναφορά παραπέμπει στο υπουργείο Περιβάλλοντος που έχει και νομικά την ευθύνη χωροθέτησης, σχεδιασμού κ.λπ.
Εξι «πάρκα»
Εξι «πάρκα»Το νέο σχέδιο έχει ιδιαίτερη έφεση… στην ονοματοδοσία. Ετσι, οι μεγάλες εγκαταστάσεις διαχείρισης απορριμμάτων βαπτίζονται «Πάρκα κυκλικής οικονομίας» και οι μικρότερες «Αποκεντρωμένα πάρκα κυκλικής διαχείρισης προδιαλεγμένων οργανικών», ενώ οι μονάδες επεξεργασίας απορριμμάτων αναβαπτίζονται σε «Μονάδες ανακύκλωσης και ανάκτησης απορριμμάτων». Στην Αττική λοιπόν θα υπάρχουν έξι «πάρκα», που θα περιλαμβάνουν μονάδες για διαχωρισμό των απορριμμάτων και διαχείριση οργανικών και θα κατασκευαστούν έως το 2025 (δηλαδή το θέμα παραπέμπεται… στον επόμενο, εφόσον εκείνος/η συμφωνεί και δεν επιδιώξει να αναθεωρήσει τον σχεδιασμό, όπως η παρούσα ηγεσία της Περιφέρειας). Δεν γίνεται καμία αναφορά σε χωροθετήσεις πλην των ήδη γνωστών (Φυλή για όλη τη Δυτική Αττική, Σχιστό για Πειραιά και νησιά, Γραμματικό για βορειοανατολική Αττική).
• Προβλέπονται επίσης 14 μονάδες για την επεξεργασία βιοαποδομήσιμων: 4 κεντρικές στα «πάρκα» έως το 2024 και 10 αποκεντρωμένες που θα καλύψουν όλη την Περιφέρεια… έως το 2029.
• Για τη χρηματοδότηση, το κόστος των 4 «πάρκων» εκτιμάται σε 500 εκατ. ευρώ (πηγές: ΕΣΠΑ, Ταμείο Ανάκαμψης, ιδιωτικοί πόροι), για τις μονάδες βιαποβλήτων 150 εκατ. ευρώ (ΕΣΠΑ), για δράσεις πρόληψης και διαλογής 274 εκατ. ευρώ (ΕΣΠΑ, πρόγραμμα Τρίτσης), για δράσεις ενημέρωσης 30 εκατ. ευρώ (ΕΣΠΑ), για υποδομές μεταφόρτωσης και διάθεσης (ΣΜΑ, ΧΥΤΥ) 64 εκατ. ευρώ (ΕΣΠΑ, πρόγραμμα δημοσίων επενδύσεων).
Ανεφάρμοστος ο προηγούμενος σχεδιασμός
Το 2019 παρήχθησαν στην Αττική 2,19 εκατ. τόνοι απορριμμάτων, εκ των οποίων 1,77 εκατ. τόνοι σύμμεικτα, 81.300 στους μπλε κάδους, 67.600 τόνοι έντυπο χαρτί, 55.300 τόνοι πράσινα/κλαδέματα, 21.200 οργανικά στον καφέ κάδο. Η ποσότητα αυτή αντιστοιχεί στο 40% της χώρας.
• Σύμφωνα με την ποιοτική ανάλυση που έκανε ο Ενιαίος Διαβαθμιδικός Σύνδεσμος (ΕΔΣΝΑ), τα απορρίμματα της Αττικής αποτελούνται κατά 42,3% από οργανικά (34,7% απόβλητα κουζίνας, 6,4% κήποι, 1,3% λίπη και έλαια), 25,7% χαρτί/χαρτόνι, 11,8% πλαστικό, 4,2% γυαλί και 3,2% ξύλο.
• Στη συλλογή βιοαποβλήτων η πρόοδος είναι εξαιρετικά αργή. Το 2019 συνελέγησαν 52.749 τόνοι πράσινων αποβλήτων και 2.428 τόνοι αποβλήτων τροφίμων, που οδηγήθηκαν είτε στο εργοστάσιο (ΕΜΑΚ) στη Φυλή ή σε ιδιωτικές μονάδες.
• Το κόστος της διαχείρισης των απορριμμάτων το 2019 ήταν 47,7 εκατ. ευρώ (αυξανόμενο κατά 2 εκατ. ευρώ ετησίως). Για ανταποδοτικά δόθηκαν 37 εκατ. ευρώ, ενώ 4,8 εκατ. ευρώ διατέθηκαν για έργα και μελέτες.
• Οσον αφορά την αποτελεσματικότητα του προηγούμενου σχεδιασμού (που αναθεωρήθηκε το 2016), η νέα πρόταση της Περιφέρειας καταλήγει ότι «έχει ολοκληρωθεί μικρό ποσοστό δράσεων που αφορά κυρίως την αποκατάσταση χωματερών και την υλοποίηση μικρής κλίμακας διαλογής στην πηγή. Ομως η υφιστάμενη κατάσταση υπολείπεται σημαντικά των στόχων καθώς η παραγωγή αποβλήτων το 2015-2019 παρουσίασε αυξητική τάση, το δίκτυο πράσινων σημείων είναι σε μηδαμινό σημείο ανάπτυξης, σχεδόν το σύνολο των απορριμμάτων οδηγείται σε ταφή στον ΧΥΤΑ Φυλής, ενώ δεν κατασκευάστηκαν οι προβλεπόμενες υποδομές». Χαρακτηριστικά αναφέρεται ότι στον ΧΥΤΑ οδηγήθηκε το 2019 το 77% των απορριμμάτων (έναντι 21% που προέβλεπε ο ΠΕΣΔΑ), ενώ ανακυκλώθηκε το 25,1% (έναντι 68,1% του στόχου).
• Η κατασκευή υποδομών εξακολουθεί να βρίσκεται πολύ πίσω. Ενδιαφέρον είναι ότι οι δύο διαγωνισμοί ΣΔΙΤ που προωθήθηκαν από την παρούσα διοίκηση της Περιφέρειας (για τις εγκαταστάσεις Αθήνας και Πειραιά) και εγκρίθηκαν πριν από ένα χρόνο, είναι στην παρούσα φάση… «στη διαγνωστική έρευνα αγοράς».