Γιατί τόσο πολλοί Eλληνες είναι υπέρβαροι; Γιατί τα ποσοστά παιδικής παχυσαρκίας στην Ελλάδα είναι τόσο υψηλότερα από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο; Γιατί στο Χαλάνδρι είναι παχύσαρκα μόνο 2,7% των παιδιών, ενώ στο Κερατσίνι 20,3%; Γιατί η παιδική παχυσαρκία είναι υψηλότερη στις αγροτικές περιοχές σε σύγκριση με τα αστικά κέντρα; Τι συνέπειες έχουν όλα αυτά στην υγεία, στην κοινωνία, στην οικονομία μας; Υπάρχουν λύσεις; Μελέτη που εκπόνησε ερευνητική ομάδα υπό τον καθηγητή του Χαροκοπείου Πανεπιστημίου Γιάννη Μανιό, έπειτα από ανάθεση της διαΝΕΟσις, χαρτογραφεί το πρόβλημα και προτείνει μια σειρά από δράσεις για την αντιμετώπισή του.
Η παχυσαρκία αποτελεί την πιο διαδεδομένη χρόνια και σύνθετη νόσο παγκοσμίως. Συνδέεται με μια σειρά από καρδιακές και μεταβολικές διαταραχές, οι οποίες επίσης μπορούν να εξελιχθούν σε χρόνια νοσήματα, όπως ο σακχαρώδης διαβήτης τύπου 2 (το 80%-85% του σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2 αποδίδεται στην παχυσαρκία), τα καρδιαγγειακά νοσήματα (για κάθε αύξηση του δείκτη μάζας σώματος κατά 5 μονάδες αυξάνεται ο κίνδυνος εμφάνισης στεφανιαίας νόσου κατά 27% και εγκεφαλικού επεισοδίου κατά 18%), η υπέρταση (τα υπέρβαρα άτομα έχουν 52% μεγαλύτερο κίνδυνο να εμφανίσουν υπέρταση – τα παχύσαρκα σχεδόν 100% μεγαλύτερο κίνδυνο), κάποιοι καρκίνοι, η οστεοαρθρίτιδα κ.ά. Στα παιδιά συνδέεται με τη σιδηροπενία και την υποβιταμίνωση D, οι οποίες μπορούν να επηρεάσουν αρνητικά τη γνωσιακή, μυοσκελετική και σωματική τους ανάπτυξη. Υπό αυτό το πρίσμα, δεν υπάρχει η πολυτέλεια να κλείνουμε τα μάτια στο γεγονός ότι το 63% των ενηλίκων στην Ελλάδα είναι υπέρβαροι ή παχύσαρκοι, με 3 από τις 4 οικογένειες να έχουν τουλάχιστον έναν υπέρβαρο ή παχύσαρκο γονέα. Ή στο ότι υπέρβαρα ή παχύσαρκα είναι το 21% των παιδιών προσχολικής ηλικίας και το 41% στη σχολική και εφηβική ηλικία (τα αντίστοιχα ποσοστά στις ευρωπαϊκές χώρες είναι 15% και 25%).
Γιατί στο Χαλάνδρι είναι παχύσαρκα μόνο 2,7% των παιδιών, ενώ στο Κερατσίνι 20,3%;
Το φαινόμενο δεν έχει μία αιτία. Σύμφωνα με τους ερευνητές, κατά κανόνα, η παχυσαρκία αποδίδεται σε ένα πλήθος παραγόντων κινδύνου που αλληλεπιδρούν μεταξύ τους από την εμβρυϊκή περίοδο μέχρι και την ενήλικη ζωή. Οι παράγοντες αυτοί έχουν αθροιστική δράση: σε όσο πιο πολλούς εκτίθεται ένας άνθρωπος τόσο πιο πολύ αυξάνεται ο κίνδυνος για παχυσαρκία και χρόνια νοσήματα. Εχει βρεθεί για παράδειγμα ότι οι πιθανότητες ένα παιδί να είναι παχύσαρκο αυξάνονται αν η μητέρα του κάπνιζε κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Αντίστοιχα, έχει βρεθεί ότι τα παιδιά που τα φροντίζουν κυρίως οι γιαγιάδες και οι παππούδες έχουν 53% μεγαλύτερες πιθανότητες να γίνουν υπέρβαρα ή παχύσαρκα σε σχέση με αυτά που τα φροντίζουν κυρίως οι γονείς. Παράγοντα κινδύνου αποτελεί επίσης το γεγονός ότι 3 στους 4 ενήλικες Ελληνες δεν τρώνε φρούτα και λαχανικά στις ενδεδειγμένες ποσότητες, ότι μόνο 8% γνωρίζουν τις συστάσεις για σωστή διατροφή και ότι μόνο 35,2% τις συστάσεις για τη σωματική δραστηριότητα. Επιβαρυντικό είναι και το γεγονός ότι οι Ελληνες καταναλώνουν πάνω από 3 ώρες καθημερινά μπροστά σε οθόνες εκτός εργασίας. Στην εξίσωση προστίθενται και άλλοι παράγοντες, όπως η περιοχή όπου ζουν. Πολλοί δηλώνουν ότι δεν αθλούνται διότι η γειτονιά τους δεν είναι ασφαλής…
Οπως αναμενόταν, η παχυσαρκία των γονέων αυξάνει την πιθανότητα τα παιδιά να γίνουν παχύσαρκα. Και βέβαια τα παιδιά που είναι παχύσαρκα έχουν πέντε φορές μεγαλύτερη πιθανότητα να γίνουν και παχύσαρκοι ενήλικες (70% των παχύσαρκων εφήβων παραμένουν παχύσαρκοι και στην ενήλικη ζωή). Την ίδια στιγμή, όμως, 70% των παχύσαρκων ενηλίκων δεν ήταν παχύσαρκοι ως παιδιά! Αρα; Τι θα μπορούσε να κάνει η Πολιτεία; Οι ερευνητές, με βάση τα αποτελέσματα παλαιότερων επιτυχημένων προγραμμάτων παρέμβασης σε σχολεία, καταθέτουν ένα σχέδιο δράσης για την πρόληψη και αντιμετώπιση της παχυσαρκίας στην Ελλάδα. Μεταξύ άλλων, προτείνεται η υλοποίηση σχολικών προγραμμάτων που θα προωθήσουν την υγιεινή διατροφή και την άσκηση για τα παιδιά και τις οικογένειές τους, καθώς και ένας μη επεμβατικός προσυμπτωματικός έλεγχος των μαθητών μέσω του εμπλουτισμού του Δελτίου Υγείας με ειδικά ερωτηματολόγια για τους γονείς. Με βάση τις πληροφορίες που θα συλλέγονται, οι οικογένειες με παιδιά ή γονείς υπέρβαρους ή παχύσαρκους θα παραπέμπονται σε ειδικές δομές πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας για αιματολογικό έλεγχο και μέτρηση της αρτηριακής πίεσης. Οσες οικογένειες διαπιστώνεται ότι διατρέχουν κίνδυνο θα μπορούν να μπουν σε πρόγραμμα συμβουλευτικής και υποστήριξης για αλλαγή του τρόπου ζωής τους.