«Γνωρίζεις ποιος ήταν ο Μιχαήλ Εμινέσκου;» Το αιφνιδιαστικό ερώτημα θέτει στην «Κ» ο 10χρονος Αντρέι από τη Ρουμανία, λίγο πριν ξεκινήσει το εργαστήριο «Η Βικτώρια ταξιδεύει», που πραγματοποιείται τρεις φορές την εβδομάδα από την ομάδα Victoria Square Project. Το Victoria Square Project ιδρύθηκε το 2017 από τους Rick Lowe και Μαρία Παπαδημητρίου στο πλαίσιο της documenta 14, ως ένα έργο σύγχρονης τέχνης και ένας χώρος αναφοράς της γειτονιάς. «Ο αρχικός στόχος ήταν να παραμείνει ένα χρόνο, όμως η γειτονιά της Βικτώριας το αγκάλιασε τόσο που συνεχώς δινόταν παράταση στη λειτουργία του», λέει στην «Κ» η επιμελήτρια Νιόβη Ζαραμπούκα- Χατζημάνου, η οποία ανέλαβε τη διεύθυνση του χώρου το 2019. «Κάνουμε πλέον μακροπρόθεσμο προγραμματισμό και φιλοδοξούμε να είμαστε ένας καλλιτεχνικός χώρος σύγχρονης τέχνης αλλά και ενδυνάμωσης των κατοίκων της περιοχής». Προτεραιότητα στα ποικίλα προγράμματα που διαχειρίζεται η ομάδα των έξι γυναικών (μουσειολόγοι, ιστορικοί τέχνης, παιδαγωγοί, αρχιτέκτονες κ.ά.) είναι η ανάδειξη του δημόσιου χώρου και η στήριξη των νέων της περιοχής και των καλλιτεχνών.
Oσο για τον Μιχαήλ Εμινέσκου, τον επιδραστικό Ρουμάνο ποιητή και λογοτέχνη, που σήμερα κοσμεί το χαρτονόμισμα των 500 λέι, είναι μια από τις πολλές πληροφορίες που μετέφερε ο 10χρονος Αντρέι στους συνομηλίκους του που προέρχονται από έξι διαφορετικές χώρες (Τουρκία, Κονγκό, Αλβανία, Νιγηρία, Αφγανιστάν, Ελλάδα). «Κάθε συμμετέχων αναλαμβάνει, εν είδει ξεναγού, να παρουσιάσει στην ομάδα τη σύγχρονη καλλιτεχνική δημιουργία στη χώρα καταγωγής του», εξηγεί στην «Κ» η Δάφνη Κρέμα, μουσειολόγος και συντονίστρια των εκπαιδευτικών προγραμμάτων. Ετσι, τα παιδιά έχουν την ευκαιρία να θυμηθούν, αν έχουν μνήμες, ή να ανακαλύψουν, αν έχουν γεννηθεί στην Ελλάδα, καλλιτεχνικά ρεύματα, δημιουργούς και παραδόσεις από την πατρίδα τους. «Κάποια έχουν έρθει πολύ πρόσφατα, άλλα πάλι διατηρούν στενές σχέσεις και επισκέπτονται τακτικά μέλη της οικογένειάς τους», διευκρινίζει η ίδια. «Εμείς πηγαίνουμε στην Κωνστάντζα πάντοτε στη διάρκεια των σχολικών διακοπών», προσθέτει ο Αντρέι, «ψυχή» του workshop, που φοιτά σε ρουμανικό σχολείο στην Αθήνα. «Βλέποντας τον ενθουσιασμό των υπόλοιπων παιδιών στο άκουσμα διαφορετικών μελωδιών και στη θέαση πρωτότυπων καλλιτεχνικών δημιουργιών, τα παιδιά νιώθουν υπερήφανα για τη χώρα τους, για την οποία σπάνια τους δίνεται βήμα να μιλήσουν». Εν προκειμένω, ο Μιχαήλ Εμινέσκου αλλά και οι παραδοσιακές φορεσιές του Κονγκό κέρδισαν τις εντυπώσεις της πολυπολιτισμικής παρέας. «Το εν λόγω πρόγραμμα βρίσκεται εν εξελίξει και περιλαμβάνει δύο διαφορετικά τμήματα, το ένα συναντιέται διαδικτυακά και το άλλο ζωντανά, κάθε Σάββατο απόγευμα», συμπληρώνει η κ. Κρέμα.
Ο φιλόξενος χώρος της οδού Ελπίδας κοσμείται από έργα, μικρών και μεγάλων, που έχουν προκύψει από ολοκληρωμένα προγράμματα. Οι μακέτες από τις ιδανικές πλατείες των λιλιπούτειων Αθηναίων, που τις δημιούργησαν στο πλαίσιο του προγράμματος «Πάμε πλατεία;», μαρτυρούν όλα όσα λείπουν από τον δημόσιο χώρο της πόλης. «Θέλουν τις πλατείες πιο χρηστικές, με παγκάκια, υπαίθρια παιχνίδια, μικρά αμφιθέατρα και σκίαστρα», λέει η κ. Κρέμα για τις προτάσεις των παιδιών, που έπειτα από το βίωμα της καραντίνας βλέπουν τις πλατείες με άλλο μάτι, ως «μονόδρομο» για λίγες στιγμές εκτόνωσης και επικοινωνίας. «Δίνουμε ιδιαίτερη έμφαση στη γνωριμία των παιδιών με την πλατεία Βικτωρίας», αναφέρει από την πλευρά της η κ. Ζαραμπούκα, υπενθυμίζοντας ότι το γλυπτό που κοσμεί την εν λόγω πλατεία περνάει –κατά κανόνα– απαρατήρητο ακόμα και από τους φιλότεχνους Αθηναίους. «Αναπαριστά τη διάσωση της Ιπποδάμειας από τον Θησέα, όταν ο τελευταίος τη σώζει από τα χέρια του μεθυσμένου κενταύρου Ευρυτίωνα, που αποπειράται να τη βιάσει». Το εμβληματικό έργο του Γερμανού γλύπτη Γιοχάνες Πφουλ είχαν την ευκαιρία να μελετήσουν τα παιδιά κατά την εγκατάσταση του έργου του Αντριάν Πάτσι «We apologize», πριν από λίγους μήνες.
«Γνωρίζω πλέον τα πάντα για την πλατεία Βικτωρίας, την πλατεία Πρωτομαγιάς και την πλατεία Αγίου Γεωργίου», λέει όλο καμάρι ο Αντρέι, που δίνει το «παρών» τόσο στα προγράμματα όσο και στον χώρο, όπου περνάει –έπειτα από σχετική συνεννόηση με την οικογένειά του– αρκετές απογευματινές ώρες μετά το σχόλασμα. «Εχω κάνει νέους φίλους, με τους οποίους είμαστε γείτονες αλλά όχι συμμαθητές, έχω μάθει πολλά για τις δικές τους πατρίδες, όπως και εκείνοι για τη δική μου».