Στα νέα δεδομένα που διαμορφώνει η ενεργειακή κρίση προσαρμόζεται ο κλιματικός νόμος, όπως φαίνεται και από τις τροποποιήσεις που έγιναν στο κείμενο που κατατέθηκε χθες στη Βουλή. Η εξαίρεση της ενεργοβόρου βιομηχανίας από την υποχρέωση μείωσης κατά 30% των εκπομπών ρύπων έως το 2030 είναι η πιο σημαντική από τις αλλαγές. Επίσης, αφαιρέθηκε από το τελικό κείμενο η απαγόρευση χρήσης καυστήρων πετρελαίου για θέρμανση κατοικιών μετά το 2030 και η υποχρέωση πώλησης μόνο οχημάτων μηδενικών ρύπων μετά το 2030, ενώ σε πολλούς άλλους χρονικούς σταθμούς της ενεργειακής μετάβασης υπήρξε μετάθεση των προθεσμιών κατά 1-2 έτη. Τέλος, μια ρύθμιση δίνει τη δυνατότητα «υιοθεσίας» έργων ενεργειακής μετάβασης σε νησιά.
Η ενεργειακή κρίση, λοιπόν, άφησε το αποτύπωμά της στον πρώτο ελληνικό κλιματικό νόμο που κατατέθηκε χθες στη Βουλή. Οι βασικοί κλιματικοί στόχοι παραμένουν ίδιοι: μείωση των καθαρών εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου κατά 55% έως το 2030 και 80% έως το 2040. Επίσης, παραμένει η απαγόρευση παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από ορυκτά καύσιμα το 2028, ημερομηνία που δύναται να επισπευσθεί «αφού ληφθούν υπόψη η επάρκεια ισχύος και η ασφάλεια ανεφοδιασμού».
Ωστόσο, υπάρχουν αρκετές σημαντικές αλλαγές. Η σοβαρότερη αφορά την υποχρέωση της βιομηχανίας να προσαρμοστεί, μειώνοντας τις εκπομπές της κατά 30% έως το 2030. Με το τελικό κείμενο, από την υποχρέωση αυτή εξαιρούνται οι επιχειρήσεις που είναι ενταγμένες στο Ευρωπαϊκό Σύστημα Εμπορίας Δικαιωμάτων Εκπομπών, δηλαδή οι πιο ενεργοβόρες της χώρας.
Ανάμεσα σε άλλες αλλαγές:
1. Αφαιρέθηκε η προταθείσα στο αρχικό σχέδιο απαγόρευση χρήσης καυστήρων πετρελαίου για θέρμανση κτιρίων από το 2030. Η απαγόρευση πώλησης νέων μετατίθεται από το 2023 στο 2025, ενώ προβλέπεται πρόστιμο τριπλάσιο της τιμής του καυστήρα. Προβλέπεται, επίσης, ότι από το 2030 το πετρέλαιο θέρμανσης θα πρέπει υποχρεωτικά να περιέχει 30% ανανεωμένα υγρά καύσιμα.
Αφαιρέθηκε από το τελικό κείμενο η απαγόρευση χρήσης καυστήρων πετρελαίου για θέρμανση κατοικιών μετά το 2030.
2. Αφαιρέθηκε η απαγόρευση πώλησης αποκλειστικά οχημάτων μηδενικών εκπομπών από το 2030. Αντίστοιχα μετατέθηκαν χρονικά διάφοροι άλλοι περιορισμοί σχετικά με οχήματα: για παράδειγμα, η ημερομηνία κατά την οποία το ένα τρίτο των νέων ταξί πρέπει να είναι μηδενικών εκπομπών μετατέθηκε κατά ένα έτος, το 2026, όπως και η υποχρέωση των εταιρειών που έχουν περισσότερα από 4 (αντί 3 στο αρχικό) εταιρικά οχήματα να φροντίσουν ώστε το 1/4 αυτών να είναι ηλεκτρικά ή υβριδικά εξωτερικής φόρτισης (από το 2025 αντί το 2024). Προστέθηκε πρόστιμο μη συμμόρφωσης ύψους 10.000 ευρώ.
3. Προστέθηκε στο σχέδιο η πρωτοβουλία «GR-eco islands» (ανακοινώθηκε το 2021, με πρώτα παραδείγματα τη Χάλκη και την Αστυπάλαια). Πρόκειται για αναπτυξιακό στρατηγικό πλαίσιο, όπως αναφέρεται, για τη μετάβαση των νησιών σε κλιματική ουδετερότητα, την αειφόρο διαχείριση των φυσικών πόρων τους, ιδίως υδάτινων, την άρση της ενεργειακής απομόνωσης μέσω παραγωγής ενέργειας από ΑΠΕ σε συνδυασμό με συστήματα αποθήκευσης ενέργειας ή διασύνδεσης με το ηπειρωτικό σύστημα. Ενδιαφέρον είναι πως τα έργα «ενεργειακής μετάβασης» μπορούν να γίνονται και από «αναδόχους» (νομικά πρόσωπα, δηλαδή εταιρείες). Πρόκειται για πρόβλεψη που θα συζητηθεί, καθώς σημαίνει ότι ιδιώτες μπορούν να επιλέξουν και να αναλάβουν «ανάδοχοι ενεργειακής μετάβασης», να προτείνουν έργα στο ΥΠΕΝ και να αναλάβουν την εκτέλεσή τους σε νησιά της επιλογής τους.
4. Επίσης προστέθηκε στον κλιματικό νόμο το πρόγραμμα αντικατάσταση ηλεκτρικών συσκευών, που πρόσφατα ανακοινώθηκε.
5. Οσον αφορά τις γενικές πολιτικές, οι πρώτοι τομεακοί προϋπολογισμοί άνθρακα (ανά τομέα οικονομίας) μετατίθενται για το 2024 αντί το 2023, ενώ στους στόχους της κλιματικής ουδετερότητας προστέθηκε η δημιουργία συστημάτων αποθήκευσης ενέργειας. Στις πολιτικές για την επίτευξη των στόχων του κλιματικού νόμου προστέθηκε η δυνατότητα αποθήκευσής τους σε γεωλογικούς σχηματισμούς (πρόκειται για τη γνωστή μέθοδο fracking, η οποία είναι αμφιλεγόμενη).
6. Τέλος, με ρύθμιση η οποία μάλλον εκ παραδρομής εντάχθηκε στον κλιματικό νόμο και όχι σε οποιοδήποτε άλλο νομοσχέδιο, επιτρέπεται η παράταση ισχύος της άδειας κατεδάφισης του γηπέδου της λεωφόρου Αλεξάνδρας (όταν αυτή εκδοθεί) από τα 10 στα 20 χρόνια, με αντίστοιχη παράταση της «νομιμοποίησης» αυθαίρετων κατασκευών και της άδειας λειτουργίας του γηπέδου.