Η εκκρεμοδικία, απόρροια του αργού ρυθμού απονομής της δικαιοσύνης, εντοπίζεται στην Ελλάδα τουλάχιστον από το δεύτερο μισό του τρίτου αιώνα π.Χ. Εκείνη την περίοδο, με παρέμβαση του βασιλιά Αντιγόνου, εγκαταστάθηκε στην Κίμωλο ο δικαστής Χαρίανθος, από την Κάρυστο, προκειμένου να εκδικάσει και να επιλύσει υποθέσεις –κυρίως διαφορές μεταξύ πιστωτών και οφειλετών– που εκκρεμούσαν για χρόνια. Από τότε ο αργός ρυθμός απονομής της δικαιοσύνης φαίνεται ότι εξακολουθεί να αποτελεί ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα της χώρας.
Δεν είναι τυχαίο ότι το 2010, όταν η Ελλάδα εγκαινίασε την εποχή των μνημονίων, οι πιστωτές είχαν θέσει ως άμεση προτεραιότητα τη μεταρρύθμιση της Δικαιοσύνης. Ωστόσο, μόλις τα τελευταία δύο χρόνια προωθούνται σημαντικές αλλαγές, με βασικό στόχο την ψηφιοποίηση της Δικαιοσύνης μέσω σειράς έργων που υλοποιούν το υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης και η εποπτευόμενη από αυτό Κοινωνία της Πληροφορίας.
Παραδείγματα
Η τελευταία τέτοιου είδους παρέμβαση που συμπληρώνει το παζλ της μεταρρύθμισης στη Δικαιοσύνη αφορά την ψηφιοποίηση περισσότερων από 300 εκατομμυρίων σελίδων, που αντιστοιχούν στα αρχεία 368 δικαστηρίων όλης της χώρας. Για παράδειγμα, στην Εισαγγελία Εφετών το αρχείο φυγοδίκων και φυγοποίνων αριθμεί περίπου 40.000 έγγραφα, στα Ειρηνοδικεία υπάρχουν περίπου 2,7 εκατ. αποφάσεις, διαταγές πληρωμής-απόδοσης μισθίου και δηλώσεις τρίτου.
Περισσότερες από 300 εκατομμύρια σελίδες που αντιστοιχούν στα αρχεία 368 δικαστηρίων όλης της χώρας θα αποκτήσουν ηλεκτρονική μορφή.
Διασύνδεση
Το έργο, τριετούς διάρκειας, περιλαμβάνει και τη δημιουργία πληροφοριακού συστήματος διαχείρισης εγγράφων και ψηφιακών αρχείων, εντός του οποίου θα τηρείται το αρχείο στο διηνεκές και θα διασυνδέεται με άλλα πληροφοριακά συστήματα του υπουργείου Δικαιοσύνης.
Εχει τεθεί σε διαβούλευση μέχρι το πρώτο δεκαήμερο του Ιουλίου, ώστε να ακολουθήσει η έναρξη του διαγωνισμού. Μέσω της συγκεκριμένης παρέμβασης οι χρονοβόρες αναζητήσεις έγχαρτων τίτλων στα τοπικά δικαστήρια θα πάψουν, με την ψηφιακή έκδοση να ανακτάται από το κεντρικό σύστημα διαχείρισης εγγράφων / σύστημα ψηφιακής αρχειοθέτησης.
Τα υπόλοιπα έργα για την ψηφιακή μετάβαση της Δικαιοσύνης περιλαμβάνουν τη δημιουργία ενός δικτύου παροχής υπηρεσιών τηλεδιάσκεψης σε δικαστήρια και σωφρονιστικά καταστήματα της χώρας, και την ανάπτυξη και λειτουργία ενός εκτεταμένου πληροφοριακού συστήματος. Η συγκεκριμένη δράση, ύψους 19,2 εκατ. ευρώ, με ανάδοχο το σχήμα Space Hellas-Wind, θα επιτρέπει τη δημοσίευση σε πραγματικό χρόνο της πορείας των πινακίων και των εκθεμάτων των δικαστηρίων της χώρας στο Διαδίκτυο.
Ταυτόχρονα, από το νέο δικαστικό έτος θα επιδίδεται σειρά εγγράφων (π.χ. η κλήση που αποστέλλεται σε έναν ιδιώτη προκειμένου να παραστεί ως μάρτυρας σε δικαστήριο) μέσω της πλατφόρμας gov.gr.
Επίσης, σε εξέλιξη είναι ο διαγωνισμός για τα έργα αναβάθμισης και επέκτασης των συστημάτων πληροφορικής της Δικαιοσύνης και δημιουργίας ολοκληρωμένου και ενιαίου ψηφιακού περιβάλλοντος διαχείρισης πόρων, δομών και δεδομένων προδικασίας για όλους τους δικηγορικούς συλλόγους της χώρας. Δρομολογείται και η προκήρυξη του έργου για την αναβάθμιση του συστήματος τήρησης των αρχείων των δικαστηρίων.
Η αργή εκδίκαση υποθέσεων, «αγκάθι» για την ανάπτυξη
Ο μακρύς χρόνος απονομής της δικαιοσύνης αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα εμπόδια με τα οποία βρίσκονται αντιμέτωπες οι επιχειρήσεις κατά την υλοποίηση των επενδυτικών σχεδίων τους. Οπως ανέφερε στην πρόσφατη ανοικτή εκδήλωση της Ετήσιας Γενικής Συνέλευσης του ΣΕΒ ο πρόεδρος του Συνδέσμου Δημήτρης Παπαλεξόπουλος, ένας από τους τομείς όπου απαιτείται συντονισμένη προσπάθεια αφορά την επιτάχυνση της απονομής δικαιοσύνης. «Η πολυνομία και οι αργοί ρυθμοί αποτελούν ίσως τη μεγαλύτερη τροχοπέδη στην επενδυτική και οικονομική δραστηριότητα, ενώ το ένστικτο για υπερρύθμιση κάθε λεπτομέρειας παραμένει πανταχού παρόν», σημείωσε.
Οργανωτική αναβάθμιση
Σύμφωνα με τον ΣΕΒ, βασική προϋπόθεση για την επιτάχυνση της απονομής της δικαιοσύνης είναι η εντατικοποίηση των προσπαθειών αξιοποίησης των λύσεων Τεχνολογιών Πληροφορικής και Επικοινωνιών (ΤΠΕ) και η στρατηγική ένταξή τους στις προσπάθειες οργανωτικής αναβάθμισης των δικαστηρίων. Με αυτόν τον τρόπο μπορούν να εξοικονομηθούν έως και 800.000 ανθρωποημέρες, 235 εκατ. ευρώ για το ελληνικό Δημόσιο και να αυξηθεί ο ρυθμός επίλυσης των υποθέσεων έως 100%.
Βάσει παλαιότερης έρευνας (2015) του φορέα διαΝΕΟσις που βασίζεται σε στοιχεία της Παγκόσμιας Τράπεζας, στην Ελλάδα χρειάζονται 1.580 ημέρες για την επίλυση μιας συγκεκριμένου τύπου δικαστικής διαφοράς για μια επιχείρηση, ενώ στη Γαλλία χρειάζονται 400 ημέρες. Ταυτόχρονα, η Ελλάδα έχει έναν από τους μεγαλύτερους αριθμούς δικαστηρίων κατά κεφαλήν στην Ευρωπαϊκή Ενωση, με το δικαστικό σύστημα της χώρας να χρησιμοποιεί σε περιορισμένο βαθμό τεχνολογικές λύσεις για την αντιμετώπιση της γραφειοκρατίας.
Σύμφωνα με την έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την Ελλάδα, βάσει στοιχείων για το 2019, εκτιμάται ότι απαιτούνται περίπου 640 ημέρες για την εκδίκασή υπόθεσης στον πρώτο βαθμό (αστική ή εμπορική).
Προς την e-justice
«Αποτελεί μείζον ζητούμενο ο εξορθολογισμός της απονομής δικαιοσύνης και προς την κατεύθυνση αυτή λαμβάνονται σταδιακά μέτρα, μεταξύ των οποίων μέτρα αναφερόμενα στη λεγόμενη e-justice, την ηλεκτρονική δηλαδή λεγόμενη Δικαιοσύνη», τονίζει η Ελένη Τροβά, δικηγόρος και ιδρυτικό μέλος της Κίνησης Επιτάχυνσης Δικαιοσύνης, και επισημαίνει ότι «η ηλεκτρονική Δικαιοσύνη αποτελεί αίτημα της Ε.Ε., η οποία έχει εκφράσει παράλληλα ιδιαίτερη ανησυχία για τις καθυστερήσεις στην απονομή δικαιοσύνης στην Ελλάδα, ενώ είναι γνωστό ότι η χώρα έχει καταδικασθεί πολλές φορές ως προς το ζήτημα αυτό από το Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου. Οι διαγωνισμοί που βρίσκονται σε εξέλιξη αποτελούν δήλωση προθέσεων προς την κατεύθυνση του εξορθολογισμού της απονομής δικαιοσύνης με σύγχρονα μέσα που δεν θα αφήνουν αμφιβολίες για το πραγματικό ζητούμενο που είναι η ουσιαστική απονομή δικαιοσύνης, η οποία και επαφίεται πάντα στους ανεξάρτητους δικαστικούς λειτουργούς. Μέτρα επιτάχυνσης για την απονομή δικαιοσύνης έχουν ληφθεί κατά καιρούς πολλά, όπως έγινε σαφές και στο πλαίσιο των εκδηλώσεων της Κίνησης Επιτάχυνσης Δικαιοσύνης, χωρίς όμως ουσιαστικό αποτέλεσμα. Είναι καιρός εφόσον έχει γίνει κοινή συνείδηση όλων η ανάγκη πραγματικής και επίκαιρης απονομής δικαιοσύνης στη χώρα μας, να υπάρξει κινητοποίηση όλων των δυνάμεων που δεν περιορίζονται στην ψηφιοποίηση της Δικαιοσύνης βέβαια. Για τη Δικαιοσύνη μείζον ζητούμενο θα είναι πάντα η ουσιαστική της απόδοση, την οποία έχουμε ανάγκη όλοι».
Ακολουθήστε το kathimerini.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, στο kathimerini.gr