Νωρίτερα αυτή την εβδομάδα, ο Κορεάτης Ντο Κουόν βγήκε από την οικειοθελή διαδικτυακή αφάνεια των τελευταίων εβδομάδων, με ένα tweet που προκάλεσε ποικίλες αντιδράσεις: «Τα αποκεντρωμένα δίκτυα χρειάζονται αποκεντρωμένα χρήματα», έγραψε, «αυτό είναι τώρα πιο προφανές από ποτέ».
Το tweet του αντιμετωπίστηκε με οργή από χρήστες του συγκεκριμένου μέσου κοινωνικής δικτύωσης, στο οποίο ο Ντο Κουόν είχε αρχίσει να θεωρείται η «Elizabeth Holmes» των κρυπτονομισμάτων, ενώ είχε προκαλέσει με τα αλαζονικά και συχνά αγενή tweets του, στα οποία έγραφε ότι αρνείται να απαντήσει σε επικριτές του γιατί δεν μιλάει με φτωχούς.
«Πώς αυτός ο τύπος δεν είναι στη φυλακή;», αναρωτήθηκε κάποιος αυτή την εβδομάδα. «Πρέπει να πας φυλακή», δήλωσε άλλος, «είσαι κλέφτης», έγραψε ένας τρίτος. «Πού κρύβεσαι; Δώσε πίσω τα χρήματά μας», τόνισε ένας από τους 914 χρήστες που αντέδρασαν στο tweet του Κουόν. Η οργή τους προς τον Ντο Κουόν, τον συνιδρυτή και γενικό σύμβουλο της Terraform Labs, δεν είναι αδικαιολόγητη – περίπου 40 δισ. δολάρια κεφαλαιοποίησης χάθηκαν σχεδόν εν μια νυκτί τον Μάιο λόγω της κατάρρευσης της αξίας του TerraUSD και του αδελφικού του κρυπτονομίσματος luna, οδηγώντας όχι μόνο σε τεράστιες οικονομικές ζημίες, αλλά μέχρι και στην αυτοκτονία. Στις μηνύσεις που έχουν γίνει κατά της Terraform Labs και άλλων εταιρειών, αναφέρονται δύο μόνο συγκεκριμένα ονόματα. Ο ένας είναι ο Ντο Κουόν. Ο άλλος, ο 30χρονος Ελληνας Ν. Π.
Η γνωριμία
Ο Ντο Κουόν και ο Ν. Π., ο οποίος δεν απάντησε σε ερωτήσεις της «Κ», γνωρίστηκαν στο Πανεπιστήμιο Στάνφορντ στην Καλιφόρνια, όπου και οι δύο σπούδασαν Πληροφορική, πτυχίο το οποίο ο Ν. Π. συνδύασε και με τα Μαθηματικά. Ο κ. Κουόν αποφοίτησε από το Στάνφορντ το 2015 – τρία χρόνια μετά, ίδρυσε τη startup Terraform Labs, η οποία μέχρι πρότινος είχε βάσεις στη Σιγκαπούρη και στην Κορέα. Ο στόχος της συγκεκριμένης εταιρείας ήταν η δημιουργία ενός αλγοριθμικού stablecoin, ενός κρυπτονομίσματος δηλαδή σταθερής αξίας, το οποίο θα ήταν «δεμένο» σε αξία ίση με ένα δολάριο. Το μήνυμα της Terraform Labs ήταν πως ό,τι και να γινόταν το αλγοριθμικό κρυπτονόμισμα σταθερής αξίας θα ανταλλασσόταν πάντα με αξία γύρω στο 1 δολάριο.
Αυτό το κατάφερναν δημιουργώντας και ένα άλλο, αδελφικό κρυπτονόμισμα, το luna, το οποίο έδινε στους κατόχους του δικαιώματα ιδιοκτησίας στο δίκτυο της Terra. Η εταιρεία δημιούργησε ένα πρωτόκολλο το οποίο περιελάμβανε τα δύο κρυπτονομίσματα –το terraUSD και το luna– και λειτουργώντας σαν κεντρική τράπεζα παρακολουθούσε τις τιμές των δύο νομισμάτων, εξισορροπώντας την τιμή του terra με το να τυπώνει και να πουλάει luna.
Οταν η τιμή του terraUSD ήταν πάνω από το ένα δολάριο, το πρωτόκολλο «έκαιγε» luna και «τύπωνε» terraUSD, και το αντίθετο. Κι έτσι ο στόχος της εταιρείας ήταν να γίνονται πραγματικές πληρωμές μέσω αποκεντρωμένων δικτύων χρησιμοποιώντας τα συγκεκριμένα, σταθερής αξίας, κρυπτονομίσματα.
Συνιδρυτής της Terraform Labs ήταν ο Daniel Shin, ένας γίγαντας του τεχνολογικού τομέα της Κορέας, ο οποίος βοήθησε εξαρχής να αποκτήσει αξιοπιστία το εγχείρημα της Terraform Labs, και πολύ σημαντικούς επενδυτές, όπως οι Lightspeed Venture Partners και Coinbase Ventures.
Ο Ν. Π. ήταν επικεφαλής της έρευνας στην Terraform Labs. Μαζί με τον Ντο Κουόν και άλλους δύο συνεργάτες υπέγραψαν το white paper της εταιρείας, το οποίο δημοσιεύθηκε το 2019, ενώ τον Ιούνιο του 2020, το όνομα του Ν. Π. βρίσκεται πρώτο στο white paper του συστήματος Anchor, το οποίο συνυπέγραψε με άλλους δύο συνεργάτες.
Το Anchor, ένα διαδικτυακό ταμείο χρηματαγοράς που ανέπτυξε η Terraform Labs, έδινε 20% σταθερό επιτόκιο σε καταθέτες – αυτό οδήγησε σε εκρηκτική ζήτηση για TerraUSD, το οποίο έγινε το 5ο πιο δημοφιλές κρυπτονόμισμα παγκοσμίως, ενώ η τιμή του luna έφτασε μέχρι και τα 119 δολάρια. Στις αρχές του 2022, τα δύο νομίσματα άξιζαν μαζί περίπου 40 δισ. δολάρια. Αλλά στις αρχές Μαΐου, και μέσα σε δύο 24ωρα, η αξία τόσο του terraUSD όσο και του luna άγγιξε σχεδόν το 0, όταν μόλις η τιμή του luna άρχισε να πέφτει, επενδυτές βγήκαν μαζικά και από τα δύο κρυπτονομίσματα, οδηγώντας στην κατακόρυφη πτώση τους.
«Πυραμίδα»
Πολλοί έχουν κατηγορήσει τον Ντο Κουόν για κατασκευή «πυραμίδας», λέγοντας πως ήξερε ότι αυτό που πρότειναν δεν μπορούσε να ανταποκριθεί στην πραγματικότητα. Αλλοι πιστεύουν ότι η κατάρρευση των terra – luna ήταν «στημένη», καθώς τον Μάιο αποσύρθηκαν πολύ μεγάλα ποσά, τα οποία οδήγησαν στην αρχική υποτίμηση των κρυπτονομισμάτων, και στη συνέχεια στον πανικό μικρότερων επενδυτών, οι οποίοι, αποσύροντας τις καταθέσεις τους, οδήγησαν με τη σειρά τους στην απόλυτη κατάρρευση των συγκεκριμένων κρύπτο.
Ο Ντο Κουόν, τον οποίο άνθρωποι που γνωρίζουν αλλά και τα μέσα έχουν αποκαλέσει από ιδιοφυΐα μέχρι νάρκισσο και «επιχειρηματία που έλεγε σκουπίδια», όπως τον περιέγραψαν οι New York Times τον Μάιο, δήλωσε στη Wall Street Journal τον Ιούνιο πως έβαλε στοιχήματα με αυτοπεποίθηση και πως μιλούσε για το συγκεκριμένο κρυπτονόμισμα σταθερής αξίας με αυτοπεποίθηση «γιατί πίστευα στην ανθεκτικότητά του και στην πρόταση αξίας του». Παρά το τι συνέβη, εμμένει στο ότι μπορεί να έχασε τα στοιχήματα, αλλά οι πράξεις του ανταποκρίνονται 100% στα λόγια του – «υπάρχει διαφορά μεταξύ τού να αποτυγχάνεις και του να τρέχεις μια απάτη», τόνισε. Ομως, η κατηγορία της απάτης διερευνάται από τις κορεατικές αρχές, οι οποίες έχουν προχωρήσει στην απόφαση απαγόρευσης εξόδου από τη χώρα για τους προγραμματιστές της εταιρείας, καθώς η έρευνά τους για το αν διαπράχθηκε απάτη συνεχίζεται, ενώ ο Ντο Κουόν, ο οποίος δεν βρίσκεται στη χώρα, κατηγορείται για φοροδιαφυγή και καλείται να πληρώσει 80 εκατ. δολάρια. Στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής τρέχουν ήδη δύο μηνυτήριες αναφορές εναντίον τόσο της Terraform Labs όσο και του κ. Κουόν αλλά και του Ν. Π. συγκεκριμένα και ονομαστικά, ο οποίος μπορεί στο LinkedIn του να γράφει ότι εργαζόταν στην Terraform Labs μέχρι τον Δεκέμβριο του 2020, αλλά φαίνεται ακόμα να είναι ιδρυτικό μέλος του Luna Foundation Guard, ενός οργανισμού ο οποίος θα υποστήριζε και θα χρηματοδοτούσε το οικοσύστημα Terra για να κρατήσουν σταθερό το κρυπτονόμισμα. Σε μία από τις δύο μηνύσεις που έχουν υποβληθεί στις ΗΠΑ, αναφέρεται πως ο κατηγορούμενος Ν. Π. έγραψε το «Εισαγωγή στο Anchor» opening statement, το οποίο δημοσιεύθηκε από την Terraform Labs στις 6 Ιουλίου του 2020. «Το πρωτόκολλο Anchor ήταν ο βασικός οδηγός της κατάρρευσης του οικοσυστήματος Terra», δηλώνει ο μηνυτής. Η δικηγορική εταιρεία Scott + Scott τόνισε, μεταξύ άλλων, τον Ιούνιο πως οι κατηγορούμενοι παραβίασαν διατάξεις του νόμου περί ανταλλαγής πραγματοποιώντας ένα σχέδιο, σχήμα και πορεία συμπεριφοράς σύμφωνα με τα οποία η TFL σκόπευε και εξαπάτησε τους ιδιώτες επενδυτές και έτσι τους έκανε να αγοράσουν Terra Tokens σε τεχνητά διογκωμένες τιμές. Επικύρωσε ψευδείς δηλώσεις που γνώριζαν ή απερίσκεπτα έπρεπε να γνωρίζουν ότι ήταν ουσιωδώς παραπλανητικές· και έκανε αναληθείς δηλώσεις ουσιωδών γεγονότων και παρέλειψε να δηλώσει ουσιαστικά γεγονότα που είναι απαραίτητα για να μην είναι παραπλανητικές οι δηλώσεις που έγιναν.
«Είδα ότι ανέβαιναν και βούτηξα»
Με το που κατέρρευσε το οικοσύστημα της Terra, άνθρωποι που έχασαν χιλιάδες δολάρια ξεκίνησαν να δημιουργούν διαδικτυακές κοινότητες, κυρίως στο Reddit, για να μοιραστούν μεταξύ τους ιστορίες της ζημίας τους. Κάποιοι έγραψαν πως είχαν χάσει 1.000 δολάρια, άλλοι 2.500, ενώ για αρκετούς τα ποσά ήταν πολύ μεγαλύτερα, με έναν συγκεκριμένα να δηλώνει πως εξαιτίας της κατάρρευσης του terra έχασε 200.000 δολάρια. Στα περισσότερα από αυτά τα γκρουπ, οι συμμετέχοντες έγραφαν τα τηλέφωνα γραμμών υποστήριξης κατά της αυτοκτονίας σε διάφορες χώρες, ειδικά μετά την είδηση πως ένας άνδρας από την Ταϊβάν αυτοκτόνησε λίγες ημέρες μετά την κατάρρευση και ενώ είχε δηλώσει σε συγγενείς ότι τα κρυπτονομίσματα luna που διέθετε, τα οποία άξιζαν 2 εκατομμύρια, είχαν χάσει το 99% της αξίας τους σε δύο μέρες, αφήνοντάς τον με 1.000 δολάρια. Ο Αγγελος, ένας 35χρονος Ελληνας, ο οποίος ασχολείται με τα κρυπτονομίσματα, δηλώνει στην «Κ» πως είχε 2.500 δολάρια σε luna και 6.000 δολάρια σε terra. Τα έχασε όλα. Είχε αγοράσει τα συγκεκριμένα κρυπτονομίσματα μόλις τον προηγούμενο Νοέμβριο – «έβλεπα να ανεβαίνει η αξία και δεν άντεξα, βούτηξα», λέει ο ίδιος. «Πείστηκα από το δελεαστικό επιτόκιο του Anchor», τονίζει. Οταν τον Μάιο κατέρρευσε το οικοσύστημα της Terra, δεν μπήκε μέσα στα γκρουπ που είχαν δημιουργηθεί διαδικτυακά. «Δεν έβλεπα τι έγραφε κανείς, περίμενα μόνο τις ανακοινώσεις του Ντο Κουόν», αναφέρει ο Αγγελος.
«Κλείστηκα σπίτι, προσπάθησα να σκεφτώ καθαρά και ήρεμα, προσπαθούσα να καταλάβω τι είχε γίνει, αλλά δεν ήμουν καλά, δεν μπορούσα να κοιμηθώ», σημειώνει στην «Κ». «Ηταν πολύ δύσκολο για μένα», συμπληρώνει, «επειδή έχασα ένα μεγάλο ποσοστό της συνολικής μου περιουσίας». Παρότι ο ίδιος τονίζει πως «δεν έχει ξαναγίνει στα “κρύπτο” αυτό που έγινε», δηλώνει ότι δεν έχει χάσει την εμπιστοσύνη του στα κρυπτονομίσματα σταθερής αξίας.
Της ίδιας άποψης είναι και ένας άλλος Ελληνας ο οποίος είχε terra – luna αλλά ζήτησε να διατηρηθεί η ανωνυμία του. «Από τη στιγμή που έγινε αυτό το λάθος, μόνο να καλυτερεύει μπορεί το οικοσύστημα», δηλώνει στην «Κ», «όλοι είμαστε ξεκάθαρα μέσα με τη γνώση ότι είναι πολύ μεγάλο ρίσκο». Ο ίδιος ήταν από τους λίγους τυχερούς – είχε βγει από το οικοσύστημα περίπου τρεις μήνες πριν από την κατάρρευσή του, αλλά, όπως και ο Αγγελος, είχε κι εκείνος μπει λόγω Anchor. «Δεν υπήρχε αυτή η απόδοση για δολάρια πουθενά στον κόσμο – τα μετέτρεψα σε luna και τα ξαναέβγαλα λίγο πριν από την εισβολή της Ρωσίας», λόγω αστάθειας, αλλά και επειδή έβλεπε πως το Anchor δεν θα μπορούσε να κρατήσει για πάντα. «Επειδή είμαι και σε τράπεζες, όταν βλέπεις αποδόσεις 20%, λες δεν μπορεί να συνεχιστεί για πολύ», τονίζει.
Κάποιοι κατάλαβαν από νωρίς ότι το οικοδόμημα ήταν σαθρό
Την εβδομάδα της κατάρρευσης, η εφημερίδα Guardian αναρωτήθηκε αν αυτή η στιγμή είναι το αντίστοιχο Lehman Brothers των κρυπτονομισμάτων. Μόλις τρεις εβδομάδες πριν από το συμβάν, σε ένα άρθρο για τον Ντο Κουόν, το Bloomberg τον είχε αποκαλέσει «βασιλιά των Lunatics», όνομα που είχαν δώσει στους εαυτούς τους οι χιλιάδες υποστηρικτές του και του luna, λέγοντας πως αυτοί ακριβώς οι υποστηρικτές «μετέτρεψαν το όραμα του Κουόν για ένα σταθερό, ψηφιακό νόμισμα που είναι εύκολο να ξοδέψει κανείς στην πραγματική ζωή και απελευθερωμένο από τα πλοκάμια τόσο της Γουόλ Στριτ όσο και κυβερνητικών ρυθμιστικών αρχών, σε ένα από τα μεγαλύτερα πρότζεκτ – με κρυπτονομίσματα αξίας δισεκατομμυρίων δολαρίων δεμένα στο οικοσύστημά του».
Από την άλλη, βέβαια, υπήρχαν από τότε οι επικριτές, οι οποίοι τόνιζαν πως το 20% επιτόκιο είναι ένα μεγάλο «σχήμα Πόντσι» –μια πυραμίδα που στο τέλος θα κατέρρεε– και ανησυχούσαν για το τι θα έκανε αυτό στην ευρύτερη αγορά των κρυπτονομισμάτων. Φαίνεται πως ο αντίκτυπος δεν ήταν αμελητέος. Τον Ιούνιο, το crypto hedge fund 3AC ανακοίνωσε τη χρεοκοπία του, η οποία επηρεάστηκε από την κατάρρευση του terra/luna, καθώς η 3AC είχε επενδύσει περισσότερα από 200 εκατομμύρια δολάρια σε luna τον Φεβρουάριο όταν το Luna Foundation Guard συγκέντρωνε 1 δισ. «Η terra-luna κατάσταση μας αιφνιδίασε πάρα πολύ», δήλωσε τον Ιούνιο ο συνιδρυτής του fund, Kyle Davies. Την πτώχευση του 3AC, ακολούθησε η πτώχευση της πλατφόρμας Celsius, την οποία πολλοί συνδέουν με τις αναλήψεις που έκαναν πολλοί χρήστες από την Celsius μετά την κατάρρευση του 3AC. Αυτή την εβδομάδα, το Hodlnaut, χρηματοπιστωτικό ίδρυμα κρυπτονομισμάτων με βάση τη Σιγκαπούρη, πάγωσε τις αναλήψεις – το τελευταίο σημάδι μιας γενικευμένης κρίσης στον χώρο των κρυπτονομισμάτων. Παρ’ όλα αυτά, άνθρωποι-γνώστες που μίλησαν στην «Κ» δηλώνουν ότι η κρίση δεν είναι αντίστοιχη με τη Lehman Brothers. «Το σημείο καμπής με τη Lehman Brothers ήταν ότι μετά χωρίσαμε ολόκληρες τράπεζες σε δύο μικρότερες, στην επενδυτική και στην εμπορική, για να μπει το στοιχείο ρίσκου, αυτό έγινε σαν αντίδραση στο οικονομικό κραχ και δεν το βλέπω να γίνεται στα κρύπτο», δηλώνει ένας τραπεζίτης. «Η κρίση που επικρατεί στην αγορά δεν έχει τις προεκτάσεις που είχε η Lehman, αλλά τη θεωρώ πανομοιότυπη με το dotcom collapse», υπογραμμίζει στην «Κ» ένας Ελληνας με επαγγελματική εμπειρία σε crypto hedge fund στο εξωτερικό. «Θα ξεκαθαρίσει τις υγιείς πλατφόρμες από τις ανυπόστατες – πολλές από τις δεύτερες θα εξαϋλωθούν όπως έγινε και το 2000 με τεχνολογικές εταιρείες», τονίζει, και είναι αισιόδοξος για την αγορά των «κρύπτο». «Θα δούμε πολλά unicorns (π.χ. ethereum) να ξεπροβάλλουν, όπως έγινε το 2000 με Amazon και Ebay, και περισσότερους κανονισμούς που θα βοηθήσουν να θεσμοθετηθεί το τοπίο», αναφέρει.