Σε μια εντυπωσιακή πιλοτική επίδειξη εκκένωσης κρουαζιερόπλοιου που έλαβε χώρα στο ναυπηγείο Chantiers de l’ Atlantique, στο Σεν Ναζέρ της Γαλλίας, φάνηκε πως οι έξυπνες τεχνολογίες μπορούν να σώσουν ζωές. Η πρόβα τζενεράλε διάσωσης ανθρώπων στη θάλασσα με τα πλέον προηγμένα μέσα πραγματοποιήθηκε στο κρουαζιερόπλοιο «Celebrity Beyond», του κολοσσού της κρουαζιέρας Royal Caribbean Group, σε διάφορους χώρους και μέρη του πλοίου, με τη συμμετοχή πλήθους εθελοντών, προσωπικού ασφαλείας του ναυπηγείου, του πλοίου και των τεχνικών εταίρων του εγχειρήματος, που έχει και ελληνική υπογραφή.
Στο «Celebrity Beyond» αναπτύχθηκαν πέντε εξαιρετικά περίπλοκα σενάρια εκκένωσης, καρπός δύο ετών έρευνας και δοκιμών στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού έργου SafePASS, το οποίο συντονίζει η Ελλάδα με δύο ερευνητικές ομάδες του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου: το Ι-SENSE Group και το Εργαστήριο Θαλασσίων Μεταφορών (Laboratory for Maritime Transport – LMT). Στόχος του έργου ήταν η δημιουργία ενός ολοκληρωμένου συστήματος ενημέρωσης του πληρώματος και των επιβατών, για τη γρήγορη και ασφαλή εκκένωση του πλοίου, με τον συνδυασμό προηγμένων σωστικών μέσων και δυναμικών μοντέλων υπολογισμού διακινδύνευσης και κίνησης επιβατών. Υλοποιείται από κοινοπραξία 15 εταίρων, η οποία αποτελείται από ακαδημαϊκά ιδρύματα, νηογνώμονες, καινοτόμες μικρομεσαίες επιχειρήσεις, ναυπηγεία, κατασκευαστές σωστικών μέσων και κρουαζιερόπλοιων, ανά την Ευρώπη.
Σύνθετη διαδικασία
«To ναυάγιο του Τιτανικού, πίσω στο 1912, είναι σίγουρα μια από τις πιο μεγάλες ναυτικές καταστροφές στην ιστορία, που μας έδειξε πόσο πολύπλοκη υπόθεση είναι η εκκένωση των επιβατηγών πλοίων σε συνθήκες έκτακτου κινδύνου. Αποτελεί μια διαδικασία που υπόκειται σε αυστηρά χρονικά περιθώρια και κανόνες και μια συνθέτη διαδικασία λήψης αποφάσεων», σημειώνει ο δρ Αγγελος Αμδίτης, πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Ευφυών Συστημάτων Μεταφορών (ERTICO-ITS Europe) και διευθυντής της ομάδας Ι-SENSE Group του ΕΜΠ.
Πιο πρόσφατες οι περιπτώσεις του «Sea Diamond» (2007, στην Καλντέρα της Σαντορίνης, δύο αγνοούμενοι) και του «Costa Concordia» (2012, έξω από το νησί Τζίλιο, 32 νεκροί). «Στη σύγχρονη ναυτιλία, τα έξυπνα συστήματα μπορούν να εγγυηθούν ασφάλεια και ανοίγουν κυριολεκτικά τον δρόμο προς μια νέα εποχή για τις θαλάσσιες μεταφορές. Λαμπρό παράδειγμα αυτού αποτελούν οι δοκιμές που πραγματοποιήθηκαν στο πλαίσιο του SafePASS», προσθέτει ο δρ Αμδίτης.
Στην πιλοτική επίδειξη στο «Celebrity Beyond» δοκιμάστηκαν τα παρακάτω σενάρια εκκένωσης του πλοίου.
1. Είναι νύχτα, το πλοίο βρίσκεται στα ανοιχτά και ξεσπάει φωτιά.
2. Είναι μέρα, το πλοίο βρίσκεται στα ανοιχτά, προσκρούει σε ύφαλο και πλημμυρίζει.
3. Είναι νύχτα, το πλοίο βρίσκεται στο λιμάνι και ξεσπάει πυρκαγιά.
4. Είναι νύχτα, το πλοίο βρίσκεται στα ανοιχτά, προσκρούει σε ύφαλο, πλημμυρίζει και ταυτόχρονα ξεσπάει πυρκαγιά.
5. Είναι νύχτα, το πλοίο βρίσκεται στα ανοιχτά και επιβάτης εξαφανίζεται.
Αποτελεί καρπό δύο ετών έρευνας και δοκιμών στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού έργου SafePASS, το οποίο συντονίζει η Ελλάδα με δύο ερευνητικές ομάδες του ΕΜΠ.
Η εκκένωση γίνεται περισσότερο πολύπλοκη όταν υπάρχει θαλασσοταραχή. Επίσης, είναι δυσκολότερη κατά τη διάρκεια της ημέρας. Τη νύχτα οι περισσότεροι επιβάτες κοιμούνται στις καμπίνες τους, δηλαδή είναι γνωστό το πού βρίσκονται, ενώ την ημέρα ενδέχεται να βρίσκονται οπουδήποτε.
Σε κάθε σενάριο ακολουθήθηκαν τα εξής βήματα: εντοπισμός και εκτίμηση κινδύνου, ενεργοποίηση γενικού συναγερμού, συγκέντρωση επιβατών, προετοιμασία ανταπόκρισης του πληρώματος κ.ά. Οι συμμετέχοντες εθελοντές δοκίμασαν σε πραγματικό χρόνο μια σειρά από καινοτόμες λύσεις που αναπτύχθηκαν στο πλαίσιο του SafePASS. Τα dynamic exit signs, τις ειδικές εφαρμογές για έξυπνα κινητά, τα «έξυπνα σωσίβια» και τα wristbands. Παρέχουν συνολικά πληροφορίες σε πραγματικό χρόνο για τη θέση των επιβατών στο πλοίο, τις ζωτικές τους ενδείξεις, αλλά και προσωποποιημένη πλοήγηση προς τις ενδεδειγμένες και ασφαλείς εξόδους διαφυγής και τους σταθμούς συγκέντρωσης.
Τα dynamic exit signs, δηλαδή η δυναμική σήμανση εξόδων διαφυγής, είναι στην πραγματικότητα οθόνες που αλλάζουν περιεχόμενο ανάλογα με την εξέλιξη του συμβάντος, για τη νέα, ασφαλέστερη διαδρομή εκκένωσης. Για παράδειγμα, αν μετά μια έξοδο κινδύνου έχει εκδηλωθεί φωτιά ή υπάρχει πλημμυρισμένο σημείο, αυτή δεν πρέπει να χρησιμοποιηθεί, όπως μας εξηγεί ο κ. Λάζαρος Καραγιαννίδης, ερευνητής στην ομάδα Ι-SENSE Group του ΕΠΙΣΕΥ/ΕΜΠ και συντονιστής του έργου.
Ολα στο κινητό
Μόλις αποφασιστεί η εκκένωση, οι εφαρμογές για έξυπνα κινητά πληροφορούν τους επιβάτες σε πραγματικό χρόνο για το τι πρέπει να κάνουν, ποιες είναι οι έξοδοι κινδύνου, ποια τα σημεία συγκέντρωσης και πώς φθάνουν εκεί. Δηλαδή, μόλις οι επιβάτες λάβουν στο κινητό τους το σήμα εκκένωσης, έχουν αυτοματοποιημένα όλες τις κρίσιμες εντολές, μαζί με τις οδηγίες ασφάλειας του πλοίου. Επίσης, μπορούν να ενημερώσουν το πλήρωμα σε περίπτωση που αντιμετωπίζουν κάποιο πρόβλημα κινητικότητας ή υγείας και να ζητήσουν βοήθεια.
Τα «έξυπνα σωσίβια» βοηθούν τους επιβάτες όταν δεν υπάρχει πρόσβαση σε άλλα μέσα, δηλαδή δεν έχουν μαζί το κινητό τους, ο καπνός εξαιτίας της πυρκαγιάς τούς εμποδίζει να δουν τις εξόδους κινδύνου κ.ά. Με φωνητικές εντολές (μπροστά, πίσω, δεξιά, αριστερά, πάνω, κάτω) τους κατευθύνουν στις εξόδους κινδύνου και στα σημεία συγκέντρωσης.
Τα wristbands είναι βραχιολάκια που φορούν οι επιβάτες, τα οποία μεταφέρουν στην κεντρική πλατφόρμα τα βιομετρικά δεδομένα τους, όπως ο καρδιακός παλμός, το οξυγόνο στο αίμα, τα επίπεδα στρες. Διότι, όπως εξηγεί ο κ. Καραγιαννίδης, τα αυξημένα επίπεδα στρες μεγάλου αριθμού επιβατών σε συγκεκριμένο σημείο μπορούν να τροποποιήσουν τη στρατηγική εκκένωσης.
Ολες οι πληροφορίες σχετικά με την εκκένωση συγκεντρώνονται στην κεντρική πλατφόρμα Common Operational Picture, την οποία διαχειρίζεται το κέντρο επιχειρήσεων του πλοίου. Ανάλογα με την εξέλιξη του συμβάντος και με βάση τα μοντέλα εκτίμησης ρίσκου αναπροσαρμόζεται η στρατηγική εκκένωσης, δηλαδή αλλάζουν οι ενδείξεις για τις διαθέσιμες εξόδους διαφυγής, τις ασφαλείς και γρήγορες διαδρομές κ.λπ.
Σωτήριες εφαρμογές
Η εκπαίδευση του πληρώματος γίνεται με εφαρμογές επαυξημένης πραγματικότητας. Με οπτικοποιημένες δράσεις, αυτό εξασκείται σε όλες τις φάσεις διαχείρισης κρίσιμων συμβάντων και στη χρήση του σωστικού εξοπλισμού.
«Ολες αυτές οι εφαρμογές δοκιμάστηκαν με επιτυχία, αποδεικνύοντας ότι τα συστήματα του SafePASS κατάφεραν να βελτιώσουν σημαντικά την επίγνωση και επιτήρηση ακραίων συμβάντων, τον χρόνο απόκρισης του πληρώματος και επιβατών, και εντέλει να μειώσουν τον συνολικό χρόνο εγκατάλειψης του κρουαζιερόπλοιου. Σε συνδυασμό με τον καινοτόμο σχεδιασμό νέων σωσίβιων λέμβων και το δυναμικό μοντέλο υπολογισμού και αξιολόγησης ρίσκου SafePASS, μπορούν να βελτιώσουν τις διαδικασίες εκκένωσης, με στόχο την προστασία της ανθρώπινης ζωής. Το σύνολο των προτεινόμενων λύσεων θα προσφέρει τη βάση για προτάσεις αναθεώρησης των διεθνών κανονισμών ασφαλείας στη ναυτιλία και μας μεταφέρει σε μια νέα εποχή, όπου οι έξυπνες τεχνολογίες μπορούν να εγγυηθούν αυξημένη ασφάλεια για τις θαλάσσιες μεταφορές», καταλήγει ο κ. Καραγιαννίδης.