«Πώς θα νιώθατε αν ξαφνικά χάνατε τους γονείς σας και δεν είχατε μαζί σας κινητό, ενώ βρισκόσασταν σε μια χώρα της οποίας τη γλώσσα δεν γνωρίζατε;». Με αυτόν τον παραλληλισμό οι άνθρωποι του «Φροντίζω», Κοινωφελούς Σωματείου Αρωγής και Φροντίδας Ηλικιωμένων και Ατόμων με Αναπηρία, εξήγησαν το περασμένο Σάββατο σε 45 παιδιά, ηλικίας 11 και 12 ετών, τη σύγχυση που βιώνουν οι ηλικιωμένοι με άνοια. Λίγο αργότερα μαθητές, αθλητές στις ακαδημίες του ΑΣΠ Προμηθέα και ωφελούμενοι στο Κέντρο Στήριξης Οικογένειας των Παιδικών Χωριών SOS θα μοιράζονταν το γήπεδο μπάσκετ, θα έπαιζαν επιτραπέζια και θα ζωγράφιζαν σε «συνεργασία» με 15 ηλικιωμένους που έχουν διαγνωστεί με αρχόμενη άνοια.
«Θελήσαμε να προετοιμάσουμε τα παιδιά για τη συνύπαρξή τους με ηλικιωμένους, να τους εξηγήσουμε τι συμβαίνει στον εγκέφαλό τους και πώς είναι καλό να τους συμπεριφερόμαστε», εξηγεί στην «Κ» ο κ. Δημήτρης Θεοδωρόπουλος, γενικός διευθυντής του «Φροντίζω», που από κοινού με τον ΑΣΠ Προμηθέα στην Πάτρα, την Περιφέρεια Δυτικής Ελλάδος και το Κέντρο Στήριξης Παιδιού & Οικογένειας των Παιδικών Χωριών SOS διοργάνωσαν μια πρωτότυπη διαγενεακή εκδήλωση με αφορμή τον μήνα Σεπτέμβριο που είναι αφιερωμένος στο Αlzheimer.
«Υπομονή και κατανόηση»
Η νόσος Alzheimer δυσκολεύει τους γηραιότερους να συγκρατήσουν πληροφορίες ή ονόματα – Την αγάπη, όμως, την αισθάνονται.
«Πρέπει να είμαστε υπομονετικοί και διασκεδαστικοί με τους παππούδες;», ρώτησαν τα παιδιά, για να λάβουν την απάντηση ότι το τρίπτυχο «υπομονή, κατανόηση και αγάπη» είναι η πλέον ενδεδειγμένη προσέγγιση. «Οι ανοϊκοί μπορεί να μην είναι σε θέση να συγκρατούν πληροφορίες, όμως το συναίσθημα μπορούν να το εκλάβουν σε απόλυτο βαθμό», διαβεβαιώνει η κ. Μαρία Φρούντα, επιστημονική υπεύθυνη του προγράμματος. Η ώσμωση των δύο γενεών απέβη ιδιαίτερα εποικοδομητική. «Μα πώς πέρασε έτσι γρήγορα η ώρα;», αναρωτιόταν ένας πιτσιρικάς, καθώς αποχαιρετούσε την ομήγυρη. «Να μην καθόμαστε συνέχεια στο σπίτι, να ξαναέρθουμε για μπάσκετ», αντιπρότεινε ένας ηλικιωμένος συμπαίκτης του. «Οι μαθητές με υπομονή έδειξαν σε ηλικιωμένους πώς πρέπει να κάνουν σουτ, έπαιξαν μαζί τους τζένγκα, σκυταλοδρομία και άλλα παιχνίδια», σχολιάζει η κοινωνική λειτουργός Ιωάννα Τσελεπή, τονίζοντας ότι «τα παιδιά κατάλαβαν τον ρόλο τους».
Τα οφέλη της διαγενεακής επαφής είναι γνωστά από τη δεκαετία του ’70. Ανοδος της ποιότητας ζωής των ηλικιωμένων, μείωση άγχους, ενίσχυση της μνήμης, τόνωση της αυτοεκτίμησής τους είναι μερικά από τα ευρήματα στα οποία συγκλίνουν πρόσφατες μελέτες. «Τα παιδιά είναι πιο ενθουσιώδη και δραστήρια, αναδίδουν μια αίσθηση ελευθερίας και ξεγνοιασιάς συγκριτικά με τους γονείς τους, που κατά κανόνα είναι επιφορτισμένοι με τη φροντίδα του ασθενούς», παρατηρεί η κ. Φρούντα. Συντηρώντας τη σχέση με τα εγγόνια τους ή με ανθρώπους νεότερης ηλικίας που θα μπορούσαν να είναι εγγόνια τους, αισθάνονται ότι και εκείνοι έχουν κάποιον να φροντίζουν και αυτό τους κινητοποιεί πολύ. Ωφελημένη, ωστόσο, βγαίνει και η νέα γενιά. Εχει διαπιστωθεί ότι ενισχύεται η γνωστική τους ικανότητα, όπως το επίπεδο λεξιλογίου, και αναπτύσσεται η ενσυναίσθηση, ενώ όταν δεν πρόκειται για συγγενική σχέση, τα παιδιά στο πρόσωπο του ηλικιωμένου μπορεί να βρουν ένα νέο πρότυπο.
«Συχνά, στην Ελλάδα, πολλοί ηλικιωμένοι στερούνται αυτής της ευεργετικής σχέσης επειδή επικρατούν άγνοια και αμηχανία», σημειώνει ο κ. Θεοδωρόπουλος. «Πολλοί γονείς δεν ξέρουν πώς να ανακοινώσουν στα παιδιά τη διάγνωση της άνοιας και έτσι μοιραία απομακρύνονται τα μέλη της οικογένειας». Ομως είναι αδύνατον να «κρυφτούμε» από τα παιδιά. «Με τρόπο σαφή, όχι αμιγώς επιστημονικό ή πολύπλοκο, μπορούμε να τους εξηγήσουμε την κατάσταση», συνιστά η κ. Φρούντα. Στα μικρότερα μέσω ενός παραμυθιού, στα μεγαλύτερα ευθέως. «Μια διάγνωση άνοιας δεν συνεπάγεται διακοπή της σχέσης», προσθέτει ο κ. Θεοδωρόπουλος, «μπορούν (και ενδείκνυται) να συνεχίσουν να παίζουν με τον παππού, να μαγειρεύουν με τη γιαγιά, να κάνουν ό,τι έκαναν, απλώς με περισσότερη υπομονή». Η σχέση, άλλωστε, παππούδων και εγγονών, απαλλαγμένη κατά κανόνα από τις συγκρούσεις που παρατηρούνται στη σχέση γονιού και παιδιού, είναι περισσότερο «αγαπησιάρικη». Οι εργαζόμενοι στο Κέντρο Ημέρας του «Φροντίζω» το διαπιστώνουν καθημερινά: Δεν είναι λίγες οι φορές που κάποιο εγγόνι περιμένει τη γιαγιά, «μέχρι να τελειώσει το μάθημά της».