Ζούμε στην εποχή των ευκαιριών και των προκλήσεων. Ο κόσμος αλλάζει ταχύτατα. Η καθημερινότητα ψηφιοποιείται και οι άνθρωποι εξοικειώνονται με τις μηχανές που εκτελούν σύνθετες –σχεδόν ανθρώπινες– λειτουργίες. Είναι άραγε το παραδοσιακό πλαίσιο θεμελιωδών δικαιωμάτων ικανό να ανταποκριθεί σε αυτή τη νέα εποχή;
Ο γνωστός Γερμανός δικηγόρος και συγγραφέας Φέρντιναντ φον Σίραχ είναι πεπεισμένος πως όχι. Οπως αναφέρει στο ευσύνοπτο έργο του με τίτλο «Κάθε άνθρωπος» («Jeder Mensch»), το οποίο συνέγραψε στη διάρκεια της πανδημίας, «υπάρχουν τεράστια κενά στα ευρωπαϊκά συντάγματα: περιβαλλοντική καταστροφή, ψηφιοποίηση, δύναμη αλγορίθμων, συστηματικό ψέμα στην πολιτική, ανεξέλεγκτη παγκοσμιοποίηση και απειλές για το κράτος δικαίου – κανένα από αυτά τα φαινόμενα δεν αντιμετωπίζεται επαρκώς». Το κείμενο καταλήγει σε μια ρηξικέλευθη πρόταση: τη θέσπιση έξι νέων καθολικών δικαιωμάτων, τα οποία αφορούν το περιβάλλον, την ψηφιακή αυτοδιάθεση, την τεχνητή νοημοσύνη, την αλήθεια, την παγκοσμιοποίηση και τις αγωγές για τα θεμελιώδη δικαιώματα.
Εκστρατεία
Η πρότασή του, που χτύπησε ευαίσθητη χορδή στους Ευρωπαίους αναγνώστες, έχει μετουσιωθεί σε πανευρωπαϊκή καμπάνια συλλογής υπογραφών που αυτή τη στιγμή «τρέχει» σε 15 κράτη-μέλη, με στόχο την επίσημη κατάθεση πρότασης χάραξης πολιτικής προς την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, με τον πήχυ να βρίσκεται στο 1 εκατ. υπογραφές.
Η «Κ» επικοινώνησε με τον πρόεδρο της πρωτοβουλίας «Jeder Mensch» της Γερμανίας δρα Μπιτζάν Μoϊνί, πολιτικό επιστήμονα και νομικό της Εταιρείας για τις Πολιτικές Ελευθερίες του Βερολίνου, ο οποίος συνεργάστηκε με τον φον Σίραχ στη συγγραφή του βιβλίου. «Αυτή τη στιγμή αντιμετωπίζουμε πολλές κρίσεις ταυτόχρονα. Ο πλανήτης υπερθερμαίνεται, οι εταιρείες τεχνολογίας παρεισφρέουν στη ζωή μας, οι εφαρμογές τεχνητής νοημοσύνης είναι πανταχού παρούσες, και το ψέμα φαίνεται ότι έχει γίνει η νέα κανονικότητα στην πολιτική», μας είπε ο δρ Μοϊνί. «Δυστυχώς, ο Χάρτης των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ε.Ε. δεν αντιμετωπίζει κανένα από αυτά τα θέματα. Πιστεύουμε ότι είναι σημαντικό τα θεμελιώδη νομικά κείμενα να παίρνουν αποφασιστική θέση σε αυτά τα ζητήματα».
Στο ερώτημα εάν υπάρχει κίνδυνος ενίσχυσης του ευρωσκεπτικισμού από την καμπάνια, είναι κάθετος: «Ακριβώς το αντίθετο. Πιστεύουμε ότι δείχνοντας στους ανθρώπους τι μπορεί να τους προσφέρει η Ευρωπαϊκή Ενωση, την προστασία των δικαιωμάτων τους, αυτό ενδυναμώνει την Ευρώπη, δεν την αποδυναμώνει. Πρέπει να κάνουμε τους πολίτες να συνειδητοποιήσουν πόσο πολύτιμη και μοναδική είναι η Ε.Ε. και ότι αυτός είναι ο μόνος τρόπος να παραμείνουμε ισχυροί ως οντότητα σε έναν κόσμο που κυριαρχείται όλο και περισσότερο από την Κίνα και σύντομα από την Ινδία».
Τα 6 άρθρα
Η πρωτοβουλία «Jeder Mensch» (https://everyone-initiative.eu/gr) προτείνει:
Αρθρο 1: Καθένας έχει το δικαίωμα να ζει σε ένα περιβάλλον υγιεινό και προστατευμένο.
Αρθρο 2: Καθένας έχει δικαίωμα στην ψηφιακή αυτοδιάθεση. Η συλλογή προσωπικών δεδομένων ανθρώπων ή η χειραγώγηση ατόμων απαγορεύεται.
Αρθρο 3: Καθένας έχει δικαίωμα να γνωρίζει ότι οι αλγόριθμοι που του επιβάλλονται είναι διαφανείς, επαληθεύσιμοι, και δίκαιοι. Οι κύριες (κρίσιμες) αποφάσεις πρέπει να λαμβάνονται από άνθρωπο.
Αρθρο 4: Καθένας έχει το δικαίωμα να θεωρεί ότι οι δηλώσεις που γίνονται από τους κατόχους δημοσίων αξιωμάτων είναι αληθείς.
Αρθρο 5: Καθένας έχει το δικαίωμα να του προσφέρονται μόνο εκείνα τα αγαθά και οι υπηρεσίες που παράγονται και παρέχονται σύμφωνα με τα παγκόσμια ανθρώπινα δικαιώματα και…
Αρθρο 6: Καθένας έχει το δικαίωμα να ασκήσει αγωγή ενώπιον των Ευρωπαϊκών Δικαστηρίων όταν παραβιάζονται συστηματικά τα θεμελιώδη δικαιώματα του Χάρτη.