Τα πρώτα θερμαντικά σώματα έχουν αρχίσει διστακτικά να ανάβουν σε πολλές ευρωπαϊκές πόλεις, η αγωνία όμως για το τι συνεπάγεται φέτος ένα ζεστό σπίτι μονοπωλεί τις συζητήσεις από τον Βορρά ώς τον Νότο. Μπορεί ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε να προτείνει στους συμπατριώτες του να βάλουν δεύτερο πουλόβερ και ο Εμανουέλ Μακρόν να λανσάρει συστηματικά το ζιβάγκο, ωστόσο οι Ευρωπαίοι δεν περιορίζονται μόνο στα ζεστά ρούχα. Πολλοί έχουν γεμίσει τις αποθήκες τους με καυσόξυλα, άλλοι τοποθετούν φωτοβολταϊκά, ενώ όσοι μπορούν μεταναστεύουν σε όσο το δυνατόν πιο εύκρατα κλίματα…
Στη Νορβηγία οι καυστήρες πετρελαίου έχουν εδώ και κάποια χρόνια απαγορευθεί, το δε φυσικό αέριο, μπορεί να παράγεται εν αφθονία, αλλά καταναλώνεται ελάχιστα εγχώρια. «Μας απομένει, λοιπόν, το ηλεκτρικό ρεύμα, το οποίο μέχρι πρότινος ήταν πολύ φθηνό και παράγεται κυρίως από υδροηλεκτρικά», λέει στην «Κ» ο Αλέξανδρος Στέφου, που ζει στο Φρέντικσταντ της Νορβηγίας. Τον τελευταίο όμως έναν χρόνο –ήδη πριν ξεσπάσει ο πόλεμος– οι Νορβηγοί παρακολουθούν την τιμή του ρεύματος να ανεβαίνει συνεχώς. «Αυτό πονάει, διότι δεν επηρεάζει μόνο την οικιακή μας κατανάλωση και τη θέρμανση, αλλά και τη μετακίνησή μας», σημειώνει. «Η πλειονότητα εδώ κυκλοφορεί με ηλεκτρικά Ι.Χ.». Η διακύμανση δε των τιμών κρατάει τους Νορβηγούς σε μόνιμη εγρήγορση. «Είναι σαν χρηματιστήριο, οι τιμές αλλάζουν ανά ώρα, στη μία το μεσημέρι μαθαίνουμε πόσο θα κοστίσει το ρεύμα της επόμενης μέρας», εξηγεί. «Εχουμε ένα σύστημα που παρακολουθεί in real time την κατανάλωση και μας ενημερώνει ποια ώρα το ρεύμα είναι πιο φθηνό για να φορτίσουμε το αμάξι και άλλες συσκευές». Τα σπίτια θερμαίνονται με θερμοπομπούς ή με θερμαινόμενα πατώματα ή με air condition ή με σύστημα κυκλοφορίας ζεστού νερού στο πάτωμα ή καλοριφέρ με αντλίες θερμότητας – ανάλογα με την οικονομική δυνατότητα κάθε νοικοκυριού. «Καλού κακού έχω στοκάρει ξύλα και δεν είμαι ο μόνος», λέει γελώντας, ενώ ήδη έχει ανοιχτό το κλιματιστικό στους 19,5 βαθμούς.
«Στη Νορβηγία οι τιμές είναι σαν χρηματιστήριο, αλλάζουν ανά ώρα, στη μία το μεσημέρι μαθαίνουμε πόσο θα κοστίσει το ρεύμα της επόμενης μέρας».
Πιο προνοητικοί αποδεικνύονται οι Δανοί. «Πολλοί τρέχουν να εγκαταστήσουν ενεργειακές αντλίες», σχολιάζει μία κάτοικος της Κοπεγχάγης, «πάρα πολλές περιοχές, ωστόσο, ζεσταίνονται από τον κεντρικό καυστήρα απορριμμάτων, οπότε είναι καλυμμένοι για τον χειμώνα». Βέβαια, οι οδηγίες ζητούν από τους Δανούς να στερηθούν το αγαπημένο τους στεγνωτήριο για φέτος και να απλώνουν την μπουγάδα στον (σχεδόν ανύπαρκτο) ήλιο. «Θα προσπαθήσουμε να το εφαρμόσουμε, αλλά δεν είναι ρεαλιστικό» σχολιάζει η ίδια.
«Αναμονή από έξι έως οκτώ μήνες», γράφει η ταμπέλα έξω από ένα κατάστημα με ενεργειακά τζάκια και σόμπες στο Ενεφ, κοντά στην Κολωνία. «Οι Γερμανοί φίλοι και γείτονές μας έχουν προμηθευτεί μαζικά τέτοια συστήματα θέρμανσης», μεταφέρει στην «Κ» ο Λάζαρος Χατζηαλεξάνδρου. «Επικρατεί αναβρασμός, ο κόσμος συχνά μην μπορώντας να ερμηνεύσει τις γεωπολιτικές εξελίξεις τα βάζει με τη νέα κυβέρνηση συνεργασίας ή παρασύρεται σε θεωρίες συνωμοσίας». Οι μεγάλοι χαμένοι από τις αυξήσεις στην τιμή του φυσικού αερίου είναι όσοι είχαν νέα συμβόλαια. «Συνηθιζόταν εδώ να αλλάζουμε πάροχο κάθε χρόνο, βάσει της προσφοράς που μας έκανε». Ετσι, η πλειονότητα των καταναλωτών είχε 12μηνα συμβόλαια και σήμερα πληρώνει από 12 λεπτά, 65 λεπτά την κιλοβατώρα. «Νιώθω τυχερός που υπήρξα πιστός σε έναν πάροχο και έτσι έχω επωμισθεί μια αύξηση μόνο 4 λεπτών», διευκρινίζει ο κ. Χατζηαλεξάνδρου. «Ανάρπαστα» έχουν γίνει εξίσου τα οικιακά φωτοβολταϊκά συστήματα, για τα οποία η αναμονή είναι 8 μήνες. «Η αγορά κοστίζει πολύ, αλλά υπάρχει η δυνατότητα να τα νοικιάσεις έναντι 100 ευρώ τον μήνα», προσθέτει. «Σε μεγάλο αδιέξοδο βρίσκονται οι συνταξιούχοι, οι οποίοι κατά μέσο όρο παίρνουν έως 1.300 ευρώ», διευκρινίζει ο ίδιος. «Γνωρίζω δύο ζευγάρια που έκλεισαν τα σπίτια τους και έφυγαν για Ισπανία, καθώς υπολογίζουν ότι εκεί θα αντεπεξέλθουν καλύτερα οικονομικά λόγω του καλού καιρού». Οι Γερμανοί βλέπουν την ποιότητα ζωής τους να χάνεται στην κραταιά πατρίδα τους. «Λόγω ακρίβειας έχουν κόψει την εβδομαδιαία έξοδο για φαγητό και φοβούνται ότι δεν θα πάνε διακοπές το καλοκαίρι».
Στην άλλη άκρη της Γερμανίας, στο Μόναχο, ο Νίκος Ιτσινές αντικρίζει τους συναδέλφους του στις τηλεδιασκέψεις με τρία κασκόλ. «Είχαμε ήδη δύο εβδομάδες πολλή βροχή και χαμηλές θερμοκρασίες», εξηγεί, «αναγκαστικά άνοιξα θέρμανση». Ο ίδιος σκοπεύει να ανοίγει επιλεκτικά τη θέρμανση, λίγες ώρες σε δύσκολες μέρες, να ντύνεται ζεστά μέσα στο σπίτι και να αγοράσει έναν αφυγραντήρα. «Ανησυχώ εξίσου για την ηλεκτροδότηση, καθώς έχει ανακοινωθεί ότι θα γίνονται καθημερινές διακοπές ρεύματος».
Το Λονδίνο και οι άλλοι
Η «φονική ομίχλη του 1952», που κόστισε τη ζωή δεκάδων χιλιάδων ανθρώπων στο Λονδίνο, αποτέλεσε την αιτία απαγόρευσης χρήσης τζακιών στα αστικά κέντρα, κάτι που εφαρμόζεται έως σήμερα με ευλάβεια. Ελάχιστα σπίτια διαθέτουν πλέον τζάκι, το οποίο ωστόσο είναι ανενεργό. Τα υπόλοιπα δεδομένα στο Ηνωμένο Βασίλειο διαφέρουν ανάλογα με το μέρος. «Στο Λονδίνο, όλα τα σπίτια έχουν φυσικό αέριο, κατά μέσον όρο το ατομικό εισόδημα είναι υψηλό και πολλά νοικοκυριά είναι μονοπρόσωπα», εξηγεί Ελληνίδα κάτοικος, «αυτό σε συνδυασμό με την κρατική επιδότηση κάνει υποφερτή την άνοδο του ενεργειακού κόστους». Σε άλλες πόλεις, όπως το Μάντσεστερ, η θέρμανση γίνεται με ηλεκτρικά σώματα. «Δίνεται ένα πριμ για εγκατάσταση καυστήρα βιομάζας, που είναι ανεδαφικό, γιατί δεν μπορεί να γίνει σε παλιές πολυκατοικίες».