Αν και πολύ νέα, η Δανάη Σιώζιου έχει ήδη πάρει μερικά από τα σημαντικότερα βραβεία ποίησης στην Ελλάδα: το βραβείο Πρωτοεμφανιζόμενου Ποιητή «Γιάννης Βαρβέρης» της Εταιρείας Συγγραφέων και το Κρατικό Βραβείο Πρωτοεμφανιζόμενου Συγγραφέα, ενώ ποιήματά της έχουν μεταφραστεί σε δέκα γλώσσες. Πριν από λίγους μήνες συγκλόνισε ακόμη και ανθρώπους που δεν ασχολούνται καθόλου με την ποίηση, με το «Ημερολόγιό» της, στο οποίο μιλάει για τον καρκίνο, τη χημειοθεραπεία και τη διπλή μαστεκτομή της. Στις περυσινές της φωτογραφίες στα σόσιαλ μίντια τα μαλλιά της είναι τόσο μακριά, που χαϊδεύουν το στήθος της. «Δώσε μου το χέρι σου. Να, πιάσε εδώ», απαντάει όταν τη ρωτάω πώς αισθάνεται μετά την ανάπλαση. Είναι σκληρό σαν καουτσούκ.
Μιλάει γρήγορα, με χιούμορ και μαχητικότητα. «Δεν θέλω να με λυπούνται», μου λέει στο καφενείο του Εθνικού Κήπου. Εχει δυνατό ήλιο, η Δανάη πίνει χυμό, τα νύχια της είναι βαμμένα ένα παιδικό, νεραϊδένιο ροζ και δεν φοράει την περούκα από τα αληθινά της μαλλιά, που της έφτιαξαν οι φίλες της: «είναι πολύ ωραία, αλλά με ζεσταίνει». Συζητάμε για την ποίηση, τον ακτιβισμό, το κοινωνικό στίγμα των γυναικών με μαστεκτομή, τα προβλήματα της δημόσιας υγείας, τους φίλους και φίλες της που δεν την άφησαν ούτε ένα λεπτό μόνη.
– Στη «Διάρρηξη» λες ότι «σου αρέσει να γράφεις ποιήματα» και ότι «θέλεις να γίνεις καλή στη δουλειά». Είναι δουλειά η ποίηση; Ζεις από αυτό;
– Oταν λέω δουλειά εννοώ το έργο της ποίησης, όχι τη δουλειά στην οποία κάποιος παίρνει μισθό. Κατά τα άλλα η συγγραφή είναι δουλειά και με τον τετριμμένο όρο, με την έννοια ότι είναι χρόνος από τη ζωή σου και περιλαμβάνει στάδια έρευνας, εκπαίδευσης, ανάγνωσης, γραφής, επιμέλειας, συμμετοχής και τα συναφή. Ολες οι τέχνες ανήκουν σε κάποιου τύπου οικονομία, γι’ αυτό ένα κράτος που σέβεται τον πολιτισμό πρέπει να στηρίζει την καλλιτεχνική δουλειά.
– Ποιο ήταν το πρώτο ποίημα που έμαθες απέξω; Εγώ το νανούρισμα «Guten Abend, gut’ Nacht» στα γερμανικά και ο «Φακής» του Βασίλη Ρώτα στα ελληνικά. Σήμερα ποιο είναι το πρώτο ποίημα που θα ήθελες να απαγγείλεις όταν σφύζεις από ευτυχία; Οταν είσαι στα πατώματα;
– Τα δικά μου πρώτα ποιήματα ήταν προσευχές. Η Γερμανίδα γιαγιά μου, όχι η βιολογική, με έπαιρνε μαζί της στην εκκλησία και εκεί είχαμε βιβλιαράκια με μικρές προσευχές. Στην Ελλάδα τα πρώτα μου ποιήματα ήταν τα ποιήματα του σχολείου. Τώρα έχουν αλλάξει λίγο τα πράγματα και τα ποιήματα είναι κομμάτι του εαυτού μου. Ετσι ό,τι και να κάνω –και ειδικά σε σημαντικές στιγμές– δεν είναι τόσο ότι προστρέχω σε κάποιο ποίημα, όσο ότι κάθε φορά τα ποιήματα δρουν μέσα μου από μόνα τους με τον τρόπο τους. Πάντως, μου αρέσει να διαβάζω φωναχτά και να απαγγέλλω ποιήματα φίλων και νέων ποιητών, καθώς συνήθως πλέον διαβάζω μόνο σύγχρονη παραγωγή. Π.χ. της Παυλίνας Μάρβιν, του Γιάννη Δούκα και άλλων. Τα τελευταία ποιήματα που διάβασα φωναχτά ήταν της Μαρίνας από το βιβλίο της «Βουκαμβίλια Ποπ», που βγήκε πρόσφατα από τις εκδόσεις Τεφλόν.
– Πώς γράφεις; Υπάρχουν μεγάλες περίοδοι ανομβρίας ή χτυπάς 8ωρο κάθε μέρα (έστω κι αν μείνει λευκή η οθόνη του υπολογιστή);
– Γράφω όπως αναπνέω, γράφω σχεδόν πάντα στο κεφάλι μου και καμιά φορά χρειάζεται προσπάθεια για να υποχωρεί αυτή η λειτουργία και να είμαι παρούσα. Συνήθως όταν περνάω χρόνο με τους αγαπημένους μου ή αν βοηθάω ή δουλεύω σε κάτι άλλο, ο διακόπτης κατεβαίνει. Αλλιώς είμαι σε υπερλειτουργία. Από την προηγούμενη χρονιά βέβαια αυτό άλλαξε λόγω της ασθένειάς μου και αναζητώ νέες ισορροπίες.
– Ξαναδιαβάζεις τα ποιήματά σου έπειτα από καιρό; Σ’ αρέσουν; Κοκκινίζεις καμιά φορά σαν να ακούς τη φωνή σου και σου φαίνεται ξένη; Ή είσαι περήφανη για ό,τι έχεις γράψει;
– Προσωπικά είμαι ευχαριστημένη με όσα έχω γράψει, όταν κλείνω ένα βιβλίο θέλω να νιώθω σίγουρη, σέβομαι τον αναγνώστη περισσότερο από τις προσωπικές μου ανάγκες έκφρασης και προσπαθώ να υπηρετώ την ποίηση με αξιοπρέπεια. Πιστεύω επίσης στο σεφερικό «είναι παιδιά πολλών ανθρώπων τα λόγια μας», αντιλαμβάνομαι την τέχνη, ειδικά την ποίηση που κάποτε ήταν κυρίως προφορική και μέσα από ένα φίλτρο λαϊκότητας – αυτό που λέμε πολιτισμός δεν είναι παρά το ίχνος των ανθρώπων στο πέρασμα του χρόνου. Πρέπει να αγωνιζόμαστε όμως ώστε τα λόγια μας να είναι παιδιά πολλών ανθρώπων. Εξίσου με το σεφερικό ή καλύτερα συμπληρωματικά σε αυτό, πιστεύω στους στίχους της Ζωής Καρέλλη, για παράδειγμα, η οποία διερευνώντας τη γυναικεία ταυτότητα έγραφε: «Εγώ πια δεν του ανήκω / και πρέπει μονάχη να είμαι / εγώ, η άνθρωπος». Ή στους στίχους της Λουσίλ Κλίφτον η οποία διερευνώντας τις χαμένες γενιές γυναικών χωρίς δικαιώματα έγραφε: «Χρειάζομαι να μάθω τα ονόματά τους / των γυναικών που θα είχαμε συνοδοιπορήσει / (…) / πού στον κόσμο υπάρχουν τα ονόματά τους;».
– Μεγάλωσες στη Γερμανία και επέστρεψες αρκετά μεγάλη αρχικά στην Καρδίτσα και μετά στην Αθήνα. Η «Συκιά» και «Το ελληνικό όνειρο» μιλούν για τη μετανάστευση και με συγκινούν ιδιαίτερα, είναι τα ποιήματά σου με τα οποία ταυτίζομαι περισσότερο. Ειδικά στο δεύτερο νιώθω σαν να απευθύνεσαι στον πατέρα(;) σου που θέλει να γυρίσει στο χωριό του με την προσμονή ότι θα είναι κάποιος, αλλά τελικά δεν είναι κανένας, ούτε στη Γερμανία ούτε στην Ελλάδα. Μετέωρος κι εκεί και εδώ. Μίλησέ μου λίγο για τη δική σου εμπειρία. Υπήρχε εξιδανίκευση της μητέρας-πατρίδας; Απογοητεύθηκες όταν επέστρεψες;
Ποιητικά θέλησα να κάνω το αντίθετο, να πω όλη την αλήθεια, να μην αντιμετωπίσω τον καρκίνο σαν έννοια και να σεβαστώ τον αναγνώστη, χωρίς όμως να προστατέψω κανέναν από δύσκολες αλήθειες.
– Το «Ελληνικό όνειρο» όντως το έγραψα για τον μπαμπά μου, κάναμε μαζί πολλά ταξίδια με το αυτοκίνητο και ίσως αυτός είναι ένας λόγος που δεν έβγαλα δίπλωμα ποτέ μου. Η Ελλάδα για εμένα ήταν ο παράδεισος, άλλωστε η οικογένεια της μητέρας μου, οι θείοι μου και τα ξαδέρφια μου είναι όλα στην Ελλάδα. Ηταν η Ελλάδα της τρυφερότητας των βουνών και της ξεγνοιασιάς, της ζέστης και της αναζήτησης της θάλασσας. Οι αγαπημένες παιδικές μου αναμνήσεις είναι να κολυμπάω, να τρέχω στα χωράφια, να τρώω, να πηγαίνω στη βρύση για νερό, να κάνουμε μπάνιο στη σκάφη, να τα φτιάχνουμε όλα με τα χέρια, να καλλιεργούμε και να χορεύουμε στο πανηγύρι του χωριού.
Οταν ήρθαμε δεν έλειψαν, βέβαια, ούτε τα προβλήματα στην ενσωμάτωση ούτε οι απογοητεύσεις ούτε η σκληρή δουλειά. Ρατσιστικά επεισόδια π.χ. στο σχολείο βίωσα άμεσα και έμμεσα, τόσο στη Γερμανία όσο και στην Ελλάδα. Η εγκατάστασή μας εδώ συνέπεσε με την έλευση των πρώτων κυμάτων μεταναστών από την Αλβανία, λίγα χρόνια αφότου η τότε πολιτική ηγεσία της χώρας προσκάλεσε αντικαθεστωτικούς από την Αλβανία να έρθουν και να χτίσουν τη «Νέα Ελλάδα», χωρίς να προετοιμάσει τη χώρα και τους άφησε ξεκρέμαστους. Η κατάσταση αυτή συνεχίστηκε και εξακολουθεί και τώρα, που γίνεται ο διαχωρισμός μεταξύ μεταναστών και προσφύγων, όπου οι κατηγοριοποιήσεις είναι όλο και στενότερες, λες κι εμείς δεν υπήρξαμε διαχρονικά μετανάστες και πρόσφυγες. Εγώ ήμουν ένα δίγλωσσο παιδί και επέλεξα να γράφω ποιήματα στα ελληνικά. Περιμένω τη λογοτεχνία που θα γραφτεί, για παράδειγμα, από Ελληνες αφρικανικής ή πακιστανικής καταγωγής.
– «Η καλύτερή μου φίλη». Πολλά από τα ποιήματά σου, ειδικά από την πρώτη συλλογή σου «Χρήσιμα παιδικά παιχνίδια» έχουν μια επίφαση παιδικότητας, που σπάει ξαφνικά από μια αναπάντεχη ενήλικη κατάληξη. Σαν τραγουδάκι μωρουδίστικο που αιφνίδια γίνεται γκραν γκινιόλ. Συμφωνείς με αυτή την ανάγνωση;
– Συμφωνώ με όλες τις αναγνώσεις! Στο πρώτο βιβλίο ναι, πιστεύω συμβαίνει αυτό που λες, ίσως ήταν και στις προθέσεις μου, τόσο σε θεματικό όσο και σε τεχνικό επίπεδο, στο δεύτερο δεν είμαι σίγουρη. «Η καλύτερή μου φίλη» και μια σειρά ποιημάτων με πιο προφορικά χαρακτηριστικά δεν ανήκουν στην προγενέστερη θεματική, αλλά στην προσπάθειά μου να συνομιλήσω με την εποχή μου και να συνθέσω πέρα από τη δική μου ποιητική φωνή, το αποτύπωμα των φωνών των ανθρώπων γύρω μου, του τρόπου που υπήρξαμε, σε έναν βαθμό. Δεν λέω πως δεν μπορεί να αναγνωρίσει κανείς το ύφος μου ή κοινά στοιχεία και συνέχειες, απλά διαφωνώ λίγο με τη γραμμική ανάγνωση. Και πάλι δεν μου αρέσει να εξηγώ ή να κατευθύνω την ανάγνωση των ποιημάτων μου.
– Για μένα το πιο σπαρακτικό σου ποίημα είναι το «Ημερολόγιο τοίχου», για τα παιδιά που μεγαλώνουν «ώσπου δεν έχει παραμύθι πριν τον ύπνο κι οι δύσκολες σκιές δεν επιτρέπουν πια σε μάτια παιδικά και μη να τις μεταμορφώνουν». Πότε ήρθε για σένα αυτή η στιγμή;
– Oταν για να κοιμηθώ χρειαζόμουν να έχω απόλυτο σκοτάδι και ησυχία, με κλειστές πόρτες και παράθυρα. Με θυμάμαι να παίζω με τις σκιές στον τοίχο, ειδικά κάποια ατελείωτα μεσημέρια, αλλά αυτό άλλαξε σχετικά γρήγορα.
– «Στον ωραιότερο άνδρα στον κόσμο» επαναλαμβάνεις έναν στίχο που μου κάνει εντύπωση. (Υπάρχει και μια παρόμοια αναφορά στο «Ελληνικό όνειρο»). «Αν ήμουν αγόρι». Το θέμα του φύλου επανέρχεται στα ποιήματά σου. Θεωρείς ότι οι γυναίκες είναι ταυτισμένες με το τραύμα και πως όλα θα ήταν πιο απλά αν ήσουν αγόρι;
– Ναι, θεωρώ ότι πάρα πολλά πράγματα θα ήταν πιο απλά αν ήμουν αγόρι, αν πάλι ήμουν τρανς αγόρι όχι και τόσο, μάλλον θα ήταν λίγο χειρότερα, αν ήμουν φτωχό τρανς αγόρι πολύ χειρότερα, αν ήμουν φτωχό τρανς αγόρι πρόσφυγας ακόμη χειρότερα, καταλαβαίνεις πού το πάω. Ναι, το φύλο επανέρχεται στα ποιήματά μου με πολλούς τρόπους.
Σε αυτά τα ποιήματα που ανέφερες πρωταγωνιστούν ο παππούς και ο πατέρας μου. Τον παππού του ποιήματος «Ο ωραιότερος άντρας στη γη» τον κατασκεύασα σε μεγάλο βαθμό, γιατί ήμουν μόλις πέντε χρονών όταν πέθανε, υποθέτω ότι τον χρειαζόμουν. Στο ποίημα «Ελληνικό όνειρο» μιλάω κυρίως για τη ζωή και τα τραύματα του πατέρα μου, όπως μεταφέρθηκαν σε μένα, είναι ένα ποίημα στο οποίο εγώ σε συμβολικό επίπεδο γίνομαι πατέρας και μητέρα του πατέρα μου. Σίγουρα ως γυναίκα διεκδίκησα την επιθυμία, το συναίσθημα, την ορατότητα και την αγάπη.
– «Αυτά δεν είναι ποιήματα, τα λέω ειλικρίνεια», λες στο τελευταίο σου ποίημα, στο οποίο μιλάς για πρώτη φορά ανοιχτά για τον καρκίνο. Αρα; Είναι ψευτιά και επιτήδευση η ποίηση μπροστά στη ζωή;
– Oχι, όση ψευτιά και επιτήδευση χωράει η ζωή μας, άλλη τόση χωράει και η ποίηση, μπορεί κανείς να «χαλάσει» την ποίηση με τον ίδιο τρόπο που «χαλάει» τη ζωή, κατά το καβαφικό «Ετσι που τη ζωή σου ρήμαξες εδώ / στην κόχη τούτη την μικρή, σ’ όλην την γη την χάλασες». Για καιρό δεν μπορούσα κυριολεκτικά να μιλήσω από τον σωματικό πόνο, τόσο έντονος ήταν. Επιπλέον βρισκόμουν για μήνες σε σχετική απομόνωση με δυο τρεις φίλους στο πλευρό μου, γιατί δεν ήξερα πώς να πω στην οικογένειά μου, η οποία δοκιμαζόταν ήδη από την ασθένεια του πατέρα μου, ότι νοσώ κι εγώ. Τους είπα «ψέματα», αλλά η πρόθεσή μου που εκκινούσε από την αγάπη μου για αυτούς ήταν ειλικρινής, ήθελα να τους προστατέψω.
Ποιητικά θέλησα να κάνω το αντίθετο, να πω όλη την αλήθεια, να μην αντιμετωπίσω τον καρκίνο σαν έννοια και να σεβαστώ τον αναγνώστη, χωρίς όμως να προστατέψω κανέναν από δύσκολες αλήθειες. Είναι δύσκολο μέσα στην οξεία φάση της ασθένειας και της θεραπείας να μιλήσεις και να μεταφέρεις την εμπειρία σου και μάλιστα μέσα σε μία συνθήκη στην οποία δεν έχεις κανέναν έλεγχο πάνω σε αυτό που σου συμβαίνει. Οι άνθρωποι που σε περιβάλλουν έχουν απόλυτη εξουσία πάνω σου και παραδίδεις το σώμα σου κυριολεκτικά στην επιστήμη. Αισθανόμουν πότε σαν αντικείμενο νοσοκομείου και πότε σαν ένα τσουβάλι γεμάτο πόνο. Ετσι προσπάθησα να αποδώσω την εμπειρία μου ποιητικά, βασιζόμενη στην απεύθυνση, έναν ελάχιστο ρυθμό, την ειλικρίνεια και τη λιτότητα, έχοντας επίγνωση ότι αυτή θα είναι βεβαίως η φωνή μου και η ιστορία μου, αλλά θα είναι ταυτόχρονα και η ιστορία και η φωνή χιλιάδων άλλων γυναικών. Είναι σημαντικό να υπάρχουν γύρω σου άνθρωποι που σε φροντίζουν και είναι πηγή αγάπης και χαράς, προσωπικά δεν θα τα είχα καταφέρει χωρίς τους φίλους και συνοδοιπόρους της ζωής μου. Ο Παναγιώτης, ο Αρης, η Αντιγόνη, η Ειρήνη, η Παυλίνα και ο αδερφός μου ήταν εκεί. Ο καρκίνος χρειάζεται ένα χωριό, σιγά σιγά η παρουσία πολλών ακόμη φίλων και συγγενών βοήθησε τόσο στα απαραίτητα όσο και στη δική μου δραστηριοποίηση.
Δεν χάνεται η ομορφιά, και ας βάζει ο καρκίνος στόχο σώμα και ψυχή
– Σε είδα σε μια φωτογραφία στο Instagram. Πρόσφατα. Παρόλο που οι παρενέργειες της χημειοθεραπείας είναι έκδηλες, κοιτάς τον φακό με ερωτισμό. Πώς είναι το σεξ όταν είσαι μια γυναίκα που έχει κάνει διπλή μαστεκτομή; Πώς είναι η ερωτική της ζωή; Υπάρχει; Ή τα επισκιάζει όλα η μάχη με την αρρώστια;
– Αλήθεια; Εμένα μου φαίνεται ότι κοιτάζω τον φακό σε μια απελπισμένη προσπάθεια να εξισορροπήσω την αποτύπωση της κόπωσης της ασθένειας και των θεραπειών πάνω μου. Πήγα τον Οκτώβριο στην Yδρα για τρεις ημέρες, το μοναδικό μου διάλειμμα μέχρι τώρα, και παρά τη βελτίωση ήταν δύσκολα, γιατί ο οργανισμός μου ήταν εξαιρετικά εξασθενημένος. Ζήτησα από τη φίλη μου, τη σκηνοθέτιδα Αντιγόνη Δαβάκη, να μου τραβήξει μερικά πορτρέτα.
ιΣε σχέση με την ερώτηση για το σεξ και το σώμα, δεν υπάρχει κάποια απλή απάντηση να σου δώσω. Η διπλή μαστεκτομή είναι ένα χειρουργείο ακρωτηριασμού, ακόμη και αν δεν σε νοιάζει, το σώμα σου θα το πενθήσει. Μετά, υπάρχουν άνθρωποι που μπορούν να δουν τη μαστεκτομή και άνθρωποι που δεν μπορούν, όσο απίστευτο και αν ακούγεται αυτό στην εποχή μας, το βίωσα και αυτό. Η φάση της ασθένειας και της θεραπείας στην οποία βρίσκεσαι και το πώς αισθάνεσαι είναι τεράστια θέματα. Ηθελα να νιώθω γυναίκα, σέξι, όμως κυρίως χρειαζόμουν και ζητούσα αγάπη. Ο ερωτισμός δεν χάνεται ούτε η ομορφιά του ανθρώπου και ας βάζει στόχο ο καρκίνος το σώμα όσο και την ψυχή. Ο ασθενής χρειάζεται αγάπη, αποδοχή, φροντίδα και να μην τίθεται σε κίνδυνο η σωματική και ψυχική του υγεία με κανέναν τρόπο· μου έτυχε να παραβιαστούν τέτοια όρια.
Μου έτυχε επίσης να είμαι σε πάρκο με ζέστη, να αισθάνομαι αδυναμία και ο συνοδός μου να μη μου επιτρέπει να βγάλω την περούκα μου. Ενας άνθρωπος μπορεί να σε στιγματίσει, να σε βλάψει και να σε αποθαρρύνει πολύ εύκολα σε μια τέτοια συνθήκη. Το βλέμμα των οικείων και το κοινωνικό βλέμμα παίζει μεγάλο ρόλο. Το πώς με κοιτούσαν οι υπόλοιποι δικοί μου άνθρωποι μέσα σε αυτό, η λατρεία στο βλέμμα τους με βοήθησε. Ευτυχώς έχω λάβει πολλή αγάπη και έρωτα στη ζωή μου, και τώρα το γιορτάζω, έχω προχωρήσει. Οι περισσότερες ισορροπίες βρίσκονται σιγά σιγά μετά την οξεία φάση της ενεργής θεραπείας και αντιμετώπισης. Καλό είναι να μην περιμένουν η οικογένεια και οι οικείοι πολλά από τον ασθενή· προσωπικά υποστήριζα και βοηθούσα τους δικούς μου ανθρώπους, αλλά για περίπου οκτώ μήνες ήταν κυρίως δική τους δουλειά.
– Οι γιατροί εδώ μιλάνε γι’ αυτά τα θέματα ή περιορίζονται στο ζήτημα της τεκνοποίησης; Σε ρώτησαν, π.χ., αν έχεις ερωτική επιθυμία (από το;) στο στήθος; (Σε ρωτάω γιατί σε μια φίλη που έκανε διπλή μαστεκτομή στις ΗΠΑ ήταν από τις πρώτες ερωτήσεις που της έκαναν. Μου έκανε εντύπωση αυτός ο σεβασμός στη σεξουαλικότητα μιας νέας γυναίκας.) Ή είναι κάπως ταμπού τέτοιες ερωτήσεις;
– Στο δημόσιο νοσοκομείο προκρίνεται ορθώς η θεραπεία, άλλωστε μιλάμε για νοσοκομεία που ήδη η κρίση και η πανδημία τα επιβάρυναν πολλαπλά και που δεν έχουν στηριχθεί. Μπορείς να ενημερωθείς για οτιδήποτε σε ενδιαφέρει, θα γίνει αναφορά στο θέμα της τεκνοποίησης, αλλά το ιατρικό προσωπικό είναι συγκεντρωμένο στο επείγον, καθώς υπάρχει υποστελέχωση που οδηγεί σε καθυστερήσεις. Στα ιδιωτικά νοσοκομεία κατά κανόνα προσπαθούν να σου πουλήσουν –στον βαθμό που το επιτρέπει έστω και λίγο η κατάσταση– ένα πακέτο υπηρεσιών. Τόσο στο δημόσιο όσο και στο ιδιωτικό νοσοκομείο απουσιάζει η συνολική προσέγγιση και καθοδήγηση του ασθενούς. Γίνεσαι χίλια κομμάτια. Σε ό,τι αφορά την αποκατάσταση, τη μη αποκατάσταση κ.λπ. υπάρχουν διάφορες δυνατότητες.
Η ερώτηση που κάνεις για το στήθος έχει δύο σκέλη: το ένα είναι αν μετά τη μαστεκτομή και το πένθος του ακρωτηριασμού έχεις φαντασιακή αίσθηση του στήθους σου και το άλλο είναι τι αίσθηση έχει συντηρηθεί μετά το χειρουργείο σε ό,τι αφορά το δέρμα, αν έχουν διασωθεί νεύρα, αν έχει γίνει μικροχειρουργική. Σε κάθε περίπτωση, για όλα θα χρειαστεί να πληρώσει κανείς λιγότερα ή περισσότερα χρήματα. Καμία ερώτηση δεν είναι ταμπού και τα περισσότερα θέματα τα θέτουν οι ίδιες οι γυναίκες· είναι σημαντική η προστασία της αξιοπρέπειας του ασθενούς.
– Νιώθεις ακτιβίστρια; Θες να γίνεις ορατή ως ποιήτρια που μιλάει ανοιχτά, χωρίς φόβο γι’ αυτήν την αρρώστια, την οποία μέχρι πρότινος ξορκίζαμε με μισόλογα ή ευφημισμούς όπως «επάρατος νόσος»; Ή σε ενοχλεί το αιφνίδιο ενδιαφέρον έξι χρόνια αφότου είχες τιμηθεί με το σημαντικότερο βραβείο της χώρας; Πιστεύεις ότι υπάρχει κάτι ηδονοβλεπτικό σε όλο αυτό ή είναι μια υγιής αντίδραση και ένδειξη τρυφερότητας απέναντι σε έναν νέο άνθρωπο που νοσεί;
– Ακτιβίστρια ήμουν από πριν. Ανήκω από πολύ μικρή σε κοινότητες και συλλογικότητες που ασχολούνται με θέματα φύλου, την κοινωνική αλληλεγγύη και τη μετανάστευση· στο παρελθόν έχω εργαστεί εθελοντικά με παιδιά με καρκίνο και χρόνια νοσήματα και έχω περάσει εκπαίδευση διασώστριας. Hμουν συνεκδότρια του περιοδικού «Τεφλόν» και στηρίζω τις αυτόνομες εκδόσεις και τις πρωτοβουλίες του χώρου, τις προβάλλω όσο μπορώ και συχνά συμμετέχω. Είμαι επίσης μέλος του Εργαστηρίου Ιστορίας του Βιβλίου, όπου μαζί με την Παυλίνα Μάρβιν και την ιδρύτρια και επιστημονική υπεύθυνη καθηγήτρια Αννα Καρακατσούλη συντονίζουμε μια σειρά από ακαδημαϊκές, εκπαιδευτικές και ακτιβιστικές δράσεις και πρωτοβουλίες. Αυτή την περίοδο εργαζόμαστε, μεταξύ άλλων, στην υλοποίηση ενός τριμερούς συνεδρίου με θέμα «Νόσος και λογοτεχνία», το οποίο ήταν προσωπική μου επιθυμία και νιώθω ευγνωμοσύνη που το βλέπω να υλοποιείται σιγά σιγά. Παράλληλα, δουλεύω μαζί με πολλές θηλυκότητες πάνω σε ένα φεστιβάλ με επίκεντρο το φύλο.
– Γράφεις τώρα;
– Γράφω δύο βιβλία που ελπίζω να ολοκληρώσω. Είχα επίγνωση όταν αποφάσισα μετά από πολλή σκέψη και ενθάρρυνση ότι το να μιλήσω για την ασθένειά μου, να δείξω το πρόσωπο και το σώμα μου και λεπτομέρειες από τις ιατρικές διαδικασίες, δεν είναι κάτι που συνηθίζεται. Ωστόσο, χάρη στη στήριξη που έλαβα σταδιακά και χάρη στην επαφή μου με ομάδες γυναικών που έχουν νοσήσει, προέκυψε σχεδόν φυσικά. Ως ποιήτρια αισθάνομαι ότι είχα φωνή και αυτό συνέβαλε τόσο στη διάχυση όσο και στον τρόπο με τον οποίο κοινοποιήθηκε η ιστορία μου.
Ο καρκίνος είναι ιδιαίτερα επιθετικός στις νεαρές ηλικίες και οι προβλέψεις λιγότερο καλές, ήθελα να υπάρχει αυτό, ήθελα να μιλήσω επίσης για τον θάνατο και για τον φόβο του θανάτου. Επιπλέον, ένα τεράστιο ποσοστό παιδιών και γυναικών με καρκίνο και χρόνια νοσήματα εγκαταλείπεται και κακοποιείται, ήθελα να το θίξω και αυτό, είναι ένα κοινωνικό και πολιτικό πρόβλημα. Η ανταπόκριση που είχα και τα μηνύματα που έλαβα από γυναίκες κάθε ηλικίας από όλη τη χώρα μού επιβεβαίωσαν την ανάγκη που υπήρχε να συμβεί αυτό.
Η εκμετάλλευση τώρα του πόνου με όρους θεάματος ή οικονομικούς και μικροπολιτικούς είναι κάτι που προϋπάρχει και είναι επίσης ένα μεγάλο κοινωνικό και πολιτικό πρόβλημα. Εγώ μίλησα ως ασθενής, ως αδύναμη, ως εξαρτημένη, ως φτωχή ακόμη. Το προνόμιο ανήκει στους υγιείς, σε όσους έχουν αληθινή εξουσία και επιρροή, είτε είναι μέλη του πανεπιστημίου, είτε μέλη της κυβέρνησης, είτε φαρμακευτικές εταιρείες, εγώ δεν έχω. Μακάρι όλοι μας να προκρίνουμε την ανθρωπιά, την αλληλεγγύη και να προσεγγίζουμε δύσκολα θέματα με ταπεινότητα και όχι από θέση ηθικής ανωτερότητας ή εκμετάλλευσης.
Στους γιατρούς της
Η Δανάη μού ζήτησε να ευχαριστήσει δημοσίως τον πρύτανη του ΕΚΠΑ, ογκολόγο Μελέτιο-Αθανάσιο Κ. Δημόπουλο, τον χειρουργό μαστού Δημήτρη Γροσομανίδη, διευθυντή Δ΄ Κλινικής νοσοκομείου «Μητέρα», την ογκολόγο – ακτινοθεραπεύτρια Κωνσταντίνα Τσαμασιώτη του νοσοκομείου «Υγεία», τον ειδικό παθολόγο στο Ευγενίδειο Θεραπευτήριο Κωνσταντίνο Παπαδημήτρη, τον παθολόγο Ιωάννη Χατζηγεωργίου, διευθυντή του νοσοκομείου της Σύρου, τον χειρουργό γυναικολόγο του νοσοκομείου «Αττικόν» Αρη Βογιατζή και τον Αναστάσιο Ποτήρη, επικουρικό διευθυντή του γυναικολογικού τμήματος του νοσοκομείου «Αττικόν».
Αυτά δεν είναι ποιήματα
Η ζωή δεν είναι πια / το ήσυχο ποτάμι του χρόνου / αλλά ένα λουτρό αίματος / σπρώχνω τις ρίζες μου βαθύτερα / και τους ζητώ να τραγουδήσουν / το τραγούδι του χώματος
Οταν μου κόψανε το αριστερό στήθος / έπλυνα την πληγή με δυόσμο / όταν μου κόψανε το δεξί / έπλυνα την πληγή με βασιλικό / χωρίς στήθος ζητώ νερό / μου δίνουν ξύδι
Μπαμπά η σειρά χάλασε/ κατεβαίνουμε στην άβυσσο μαζί /Μπαμπά ακούω κλαρίνα / βλέπω φαντάσματα / σου βάζω οξυγόνο / μου δίνεις τα φάρμακα (…)
Τώρα κοιτάζω από το παράθυρο /το φως/ θυμάμαι πως παίζω με τις ηλιαχτίδες/ ίσως μπορώ και χωρίς τις βλεφαρίδες μου
Σιγά σιγά βλέπω/ποιοι βρίσκονται σε κύκλο γύρω μου /και μου θυμίζουν πόσο έχω αγαπηθεί/ και μου μιλάνε για το πόσο έχω αγαπήσει
Σιγά σιγά/μετράω στιγμές/επιστρέφω/ μαθαίνω να ζω με τον φόβο
μαθαίνω να ζω με τον πόνο/ μαθαίνω να ζω
Αυτά δεν είναι ποιήματα/τα λέω ειλικρίνεια
Απόσπασμα από ποίημα που δημοσιεύθηκε στην ιστοσελίδα της Δανάης Σιώζιου.
Οι σταθμοί της
1987 – Γεννιέται στην Κατερίνη Πιερίας και η οικογένειά της μεταναστεύει στη Γερμανία, όπου παραμένει έως το 1994.
2005 – Σπουδάζει Αγγλική και Ελληνική Φιλολογία στο ΕΚΠΑ.
2008 -2012 – Συνεκδότρια του περιοδικού «Τεφλόν».
2009 -2012 – Ολοκληρώνει δύο κύκλους μεταπτυχιακών σπουδών στους τομείς της Ευρωπαϊκής Ιστορίας και της Πολιτιστικής Διαχείρισης.
2016 – Κυκλοφορεί η πρώτη της ποιητική συλλογή, «Χρήσιμα παιδικά παιχνίδια», από τις εκδόσεις Αντίποδες.
2021 – Εκδίδεται το βιβλίο της «Ενδεχόμενα τοπία» (Αντίποδες). Διαγιγνώσκεται με καρκίνο του μαστού.
2022 – Δημοσιεύει το «Ημερολόγιο».