«Αν θέλεις να καταπολεμήσεις τη νεανική βία πρέπει να απευθυνθείς στους γονείς νηπίων και παιδιών, γιατί η βία ξεκινάει στο σπίτι». Σε αυτή την επιστημονικά αποδεδειγμένη παραδοχή στηρίχθηκε η Ενωση Αμερικανών Ψυχολόγων, όταν το 2000 αναζητούσε τρόπους να αντιμετωπίσει την αυξανόμενη εφηβική και νεανική βία. «Μας ανησυχούσε η έξαρση της βίας και δημιουργήσαμε ένα πρόγραμμα που να στηρίζεται σε ερευνητικά δεδομένα», εξηγεί στην «Κ» η δρ Μισέλ Νοξ, καθηγήτρια Ψυχιατρικής στο Οχάιο. H Νοξ συμμετείχε εξαρχής στο «ACT – Raising Safe Kids» της Ενωσης, που συν τω χρόνω αναγνωρίστηκε από τον ΠΟΥ ως ένα από τα τρία πιο αποτελεσματικά προγράμματα για την αντιμετώπιση της βίας. Η φιλοσοφία του ACT είναι η πρόληψη. «Προτεραιότητά μας είναι να βελτιώσουμε τη γονεϊκότητα», απαντάει η δρ Νοξ, «θέλουμε να διδάξουμε στους γονείς από πολύ νωρίς να μεγαλώνουν τα παιδιά τους με τρόπο αποτελεσματικό, ανατροφοδοτικό και μη βίαιο». «Πάμε όπου βρίσκονται γονείς – στο σχολείο, στο νοσοκομείο, στη φυλακή», αναφέρει η δρ Νοξ, «στόχος μας να τους κάνουμε τους καλύτερους γονείς που μπορούν να γίνουν».
Η βία, ως γνωστόν, γεννάει βία. «Μέχρι τώρα, oτιδήποτε έκανε το παιδί μου –είτε έκανε φασαρία είτε δεν ανταποκρινόταν στο κάλεσμά μου– το χτυπούσα, κι ας μην έχει κλείσει ένα χρόνο ζωής», παραδέχθηκε προ ετών η μητέρα ενός 11μηνου παιδιού, που είχε συμμετάσχει στο πρόγραμμα. «Αντιδρούσα έτσι επειδή αυτό έκαναν και σε εμένα οι γονείς μου, τώρα όμως σταμάτησα το ξύλο στο παιδί», ομολόγησε στην κ. Νοξ.
«Τα πρόσωπα που καθορίζουν το πώς εμείς μεγαλώνουμε τα παιδιά μας είναι πρώτον οι δικοί μας γονείς, οι παιδίατροί μας, οι θρησκευτικοί μας ηγέτες και στο τέλος ερχόμαστε εμείς, οι επαγγελματίες ψυχικής υγείας, σύμφωνα με τον ΠΟΥ», διευκρινίζει η ίδια. «Εμείς, λοιπόν, θέλουμε να σταματήσουμε τη διαγενεακή μεταφορά της βίας». Το πρόγραμμα, το οποίο περιλαμβάνει ένα θεωρητικό κομμάτι και ένα βιωματικό, έχει διάρκεια 9 εβδομάδων και στις ΗΠΑ απευθύνεται αποκλειστικά σε γονείς. «Στοχεύουμε στη διαχείριση του θυμού των γονέων και έχουμε εξαιρετικά αποτελέσματα, μεγάλο ποσοστό των γονέων εγκαταλείπουν τη σωματική βία ολοκληρωτικά», τονίζει η δρ Νοξ στην «Κ». «Σημαντικά είναι και τα οφέλη στα παιδιά τους – μειώνονται τα προβλήματα συμπεριφοράς και η επιθετικότητα».
Το πρόγραμμα εφαρμόζεται σε 17 χώρες. «Το προσαρμόζουμε πολιτισμικά σε κάθε περίπτωση, όπως για παράδειγμα στην Ιαπωνία, όπου δεν είναι κοινωνικά αποδεκτή η έκφραση θυμού». Ωστόσο, ως προς τη γονεϊκότητα, «δεν έχουμε διαπιστώσει διαφορές, παρά μόνο κοινά σημεία», τονίζει η Αμερικανίδα καθηγήτρια, «όπως ότι οι μελλοντικοί γονείς δεν είναι ποτέ προετοιμασμένοι». Μεταξύ άλλων αγνοούν βασικά σημεία της εξελικτικής ψυχολογίας. «Τα βρέφη είναι φυσιολογικό να κλαίνε και να φωνάζουν, τα παιδιά να μη μοιράζονται», υπενθυμίζει η δρ Νοξ. Τι συμβουλή δίνει λοιπόν σε όσους θέλουν να γίνουν γονείς; «Να ξέρετε ότι πάρα πολύ συχνά θα θυμώνετε και θα οργίζεστε, αλλά πρέπει να βρίσκετε τρόπους να διαχειρίζεστε αυτά τα συναισθήματα χωρίς να πληγώνετε τα παιδιά σας».