Χιλιάδες ερευνητές μοχθούν στα ΑΕΙ και τα ερευνητικά κέντρα της χώρας παράγοντας μικρά επιστημονικά θαύματα. Ομως, συχνά αυτές οι ανακαλύψεις, που προσδίδουν μια ισχυρή γεύση σκοπού και νοήματος στη ζωή ενός επιστήμονα, μένουν στο συρτάρι εξαιτίας ενός πλέγματος αδυναμιών, γραφειοκρατικών προσκομμάτων, προκαταλήψεων και νοοτροπιών, που εμποδίζουν την επιχειρηματική εκμετάλλευση του ερευνητικού πλούτου της χώρας. Ο νόμος 4957/2022 για τη σύνδεση των ΑΕΙ με την αγορά και την κοινωνία, που έλαβε ΦΕΚ μόλις τον περασμένο Ιούλιο, έδωσε θεσμική διέξοδο σε μια για χρόνια συμπιεσμένη ενέργεια. Οχι ότι ιδρύματα και κέντρα δεν είχαν προχωρήσει στην ίδρυση εταιρειών spin-off, τεχνοβλαστών, που προωθούν εμπορικά τα ερευνητικά τους αποτελέσματα· όμως τώρα μπορούν ανεμπόδιστα να «τρέξουν».
«Ξεκινήσαμε να ιδρύουμε τεχνοβλαστούς δύο χρόνια πριν, έχοντας πίσω μας μια αρνητική παράδοση ανάσχεσης», λέει ο πρύτανης του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου Ανδρέας Μπουντουβής. «Οραμα και θεσμικό πλαίσιο απελευθέρωσαν τις δυνάμεις που ήταν ανενεργές λόγω και των αγκυλώσεων σε σχέση με την έξοδο της έρευνας στην αγορά. Τώρα πρέπει να τρέξουμε για να κερδίσουμε το χαμένο έδαφος, δίνοντας το σύνθημα στους νέους ανθρώπους να τολμήσουν». Εχουν ιδρυθεί από το ΕΜΠ ήδη επτά τεχνοβλαστοί με ευρείας θεματολογίας αντικείμενα αιχμής, τέσσερις είναι στη διαδικασία της έγκρισης, ενώ λειτουργούν δύο spin-off εταιρείες από το Ερευνητικό Πανεπιστημιακό Ινστιτούτο Συστημάτων Επικοινωνιών και Υπολογιστών (ΕΠΙΣΕΥ) του ΕΜΠ. Ολες θα παρουσιαστούν σε εκδήλωση που διοργανώνει το Ιδρυμα σήμερα. «Οι ερευνητές μας έχουν όρεξη να παλέψουν. Διότι όποιος μπαίνει στον χορό των τεχνοβλαστών γνωρίζει ότι πρέπει να χορέψει σε μια περιοχή εξαιρετικά ανταγωνιστική και με ρίσκο το επιχειρηματικό εγχείρημα να αστοχήσει. Το Ιδρυμα συμμετέχει στους τεχνοβλαστούς με μόλις 10%, οι διαχειριστές επενδυτικών κεφαλαίων βάζουν περιοριστικούς όρους στην ακαδημαϊκότητα, οι τράπεζες δεν δείχνουν πρόθυμες. Ομως αισιοδοξώ», καταλήγει ο κ. Μπουντουβής.
Σημείο επαφής μεταξύ της ακαδημαϊκής κοινότητας και της αγοράς είναι τα Γραφεία Μεταφοράς Τεχνολογίας, «που συνδράμουν στη μετατροπή της γνώσης σε προϊόν, τη μεταφορά της ιδέας στην αγορά και μέσω αυτής στην κοινωνία», σημειώνει ο αντιπρύτανης του ΕΜΠ Ιωάννης Χατζηγεωργίου, ο οποίος έχει την εποπτεία του γραφείου αυτού στο ΕΜΠ. «Βασικός στόχος των τεχνοβλαστών –οι πρώτοι από τους οποίους ιδρύθηκαν στο ΕΜΠ με μεγάλο κόπο, υπό ένα διάσπαρτο κανονιστικό πλαίσιο και πριν ξεκαθαρίσει ότι το διδακτικό προσωπικό του Ιδρύματος μπορούσε να ιδρύσει εταιρείες– είναι να επιβιώσουν επιχειρηματικά. Εμείς συμμετέχουμε με μικρά ποσά. Το μεγαλύτερο μετοχικό κεφάλαιο spin-off εταιρείας που ιδρύσαμε είναι 30.000 ευρώ (συμμετοχή ΕΜΠ 5%, 1.500 ευρώ). Ομως, το γραφείο παρέχει στους τεχνοβλαστούς χρόνο επώασης 3 ετών, που σημαίνει ότι φιλοξενούνται στο ίδρυμα, ωστόσο κάποια στιγμή θα πρέπει να ανοίξουν τα φτερά τους, να κυνηγήσουν κεφάλαια, πελάτες, να αναπτυχθούν. ∆εν υπάρχει παράδοση στήριξης αυτών των εταιρειών από επενδυτικά κεφάλαια, όμως σιγά σιγά δημιουργείται».
Το Γραφείο Μεταφοράς Τεχνολογίας, «που χρηματοδοτείται από δύο προγράμματα του ΕΣΠΑ, συνολικά με 720.000 ευρώ, προστατεύει την πνευματική ιδιοκτησία των ιδεών που παράγουν οι ερευνητές του ΕΜΠ, φροντίζει για την εκπαίδευση των φοιτητών σε θέματα επιχειρηματικότητας, οργανώνει επισκέψεις ερευνητών σε άλλα ερευνητικά κέντρα, χρηματοδοτεί –μέσω διαγωνισμών που προκηρύσσει– την αγορά εξοπλισμού για την έρευνα», αναφέρει ο κ. Χατζηγεωργίου. «Στηρίζει με κάθε τρόπο την ανάπτυξη της έρευνας, διότι αν μια ιδέα δεν εξελιχθεί, δεν κάνει τη ζωή των ανθρώπων ευκολότερη».
Σύμβουλος για την ενέργεια
Το Ενεργειακό Κέντρο Ικανοτήτων, τεχνοβλαστός του ΕΜΠ και του ΕΠΙΣΕΥ, είναι μια σύμπραξη 13 δημόσιων και ιδιωτικών φορέων, «τεχνολογικός σύμβουλος για την ενέργεια σε όσους θέλουν να εισαγάγουν καινοτομίες και νέες τεχνολογίες στη δραστηριότητά τους», εξηγεί ο δρ Στέλιος Μπίκος, διαχειριστής της εταιρείας. «Είναι ένα σημαντικό βήμα για τον συντονισμό της εγχώριας προσπάθειας προς μια οικονομία μηδενικών ρύπων. Παράγει νέα εργαλεία στους τομείς της παραγωγής, αποθήκευσης, διανομής ενέργειας, των ΑΠΕ και των έξυπνων πόλεων. Για παράδειγμα, κρίνει πόσο σκόπιμη είναι η δημιουργία ενός πλωτού αιολικού πάρκου σε συγκεκριμένη υπεράκτια θέση, εισηγείται τη βέλτιστη διαχείριση από έναν δήμο των θέσεων φόρτισης ηλεκτρικών οχημάτων, προετοιμάζει τη χρήση εναλλακτικών καυσίμων στη βιομηχανία και τη ναυτιλία, σχεδιάζει την αποθήκευση ενέργειας από φωτοβολταϊκή εγκατάσταση σε μπαταρίες και υδρογόνο».
Εκτύπωση κυττάρων με εξαιρετική ακρίβεια
Ι.Χ. με δικό του…πορτοφόλι
«Οι πλατφόρμες λογισμικού, όπως η Google, η Uber, η Airbnb, είναι το μέλλον. Πλέον αφήνουμε πίσω μας την οικονομία των δεδομένων και οδεύουμε προς εκείνη των πλατφορμών. Μέσα από αυτές θα υποστηρίζεται όλη η κοινωνική και οικονομική ζωή. Τέτοιες πλατφόρμες αναπτύσσει η Cibos, τεχνοβλαστός του ΕΠΙΣΕΥ/ΕΜΠ», εξηγεί ο δρ Αγγελος Αμδίτης, διευθυντής Ερευνας και Ανάπτυξης στο ΕΠΙΣΕΥ/ΕΜΠ και ιδρυτικό μέλος της Cibos. «Μια από τις πλατφόρμες που αναπτύσσει η εταιρεία είναι η Pick by Vision, διαλέγω με την όραση, στην εφοδιαστική αλυσίδα. Με γυαλιά εικονικής πραγματικότητας το προσωπικό της αποθήκης μπορεί να διαχειριστεί εμπορεύματα από απόσταση. Ενα άλλο προϊόν είναι το car wallet, αυτοκίνητο σαν πορτοφόλι. Το όχημα, μέσω της πλατφόρμας λογισμικού που έχουμε εγκαταστήσει, εκτελεί αυτόματες πληρωμές σε διόδια, σούπερ μάρκετ κ.ά. Μέσω άλλης πλατφόρμας υποστηρίζεται τεχνικά η φόρτιση ηλεκτρικών οχημάτων, τόσο σε επίπεδο εκείνου που προσφέρει τις θέσεις όσο και του κατόχου ηλεκτρικού Ι.Χ. για την επιλογή π.χ. του σούπερ μάρκετ που προσφέρει εκείνη τη στιγμή διαθέσιμο φορτιστή».
«Οπλο» στον τομέα των κατασκευών
Τους καρπούς της έρευνας και της καινοτομίας στο χώρο των κατασκευών μπορούν να γευτούν σήμερα, μέσω του τεχνοβλαστού LIGHTCOCE, ακόμη και μικρομεσαίες επιχειρήσεις που δε διαθέτουν τους απαραίτητους πόρους και την υποδομή. Η εταιρεία έχει δημιουργήσει ένα οικοσύστημα από τεχνολογικά ιδρύματα, ερευνητικά ινστιτούτα και εταιρείες υψηλής τεχνολογίας από διάφορες ευρωπαϊκές χώρες, οι οποίες αναλαμβάνουν, διαδοχικά, όλα τα στάδια της ανάπτυξης, παραγωγής, αξιολόγησης και διείσδυσης νέων, προηγμένων, ελαφροβαρών οικοδομικών προϊόντων στην αγορά. «Το ελαφροβαρές σκυρόδεμα είναι πολύ σημαντικό στις κατασκευές, μειώνει το κόστος, παρέχει ισχυρή μόνωση και ανακυκλώνεται» σημειώνει η Αν. καθηγήτρια στο Ίδρυμα, κ. Μαρία Ταξιάρχου. «Ένα άλλο πεδίο μας είναι τα προηγμένα κεραμικά που χρησιμοποιούνται στην αεροδιαστημική και την αυτοκινητοβιομηχανία, τα οποία αντέχουν σε συνθήκες υψηλών θερμοκρασιών και τριβής (π.χ. κώνος διαστημικών οχημάτων, φρένα αυτοκινήτων). Η ιδέα δοκιμάζεται πρώτα στο εργαστήριο, έπειτα σε ημιβιομηχανική κλίμακα, αξιολογείται η συμπεριφορά του προϊόντος, πιστοποιείται, και καταρτίζεται business plan».
Αποτελεσματικά και ασφαλή φάρμακα
Το προϊόν που διαθέτει η Euclia στους πελάτες της, επιχειρήσεις στους τομείς των βιοεπιστημών, των χημικών προϊόντων, των προηγμένων υλικών, «είναι μια διαδικτυακή πλατφόρμα μέσω της οποίας μπορούν οι χρήστες της να προβλέψουν τις ιδιότητες υλικών και φαρμάκων, αλλά και να σχεδιάσουν καινούργιες δομές φαρμακευτικών σκευασμάτων, προσθετικών υλικών, νανοϋλικών κ.ά., με μοντέλα που τους παρέχουμε ή αναπτύσσουν οι ίδιοι με αλγορίθμους μηχανικής μάθησης», λέει ο συνιδρυτής και επιστημονικός υπεύθυνος του τεχνοβλαστού, καθηγητής στο ΕΜΠ Χαράλαμπος Σαρίμβεης. Τα μεγάλα οφέλη των εργαλείων αυτών «είναι ότι επιταχύνουν τις διαδικασίες ανακάλυψης και σχεδιασμού υλικών νέας γενιάς και νέων, ασφαλών και αποτελεσματικών φαρμάκων, συμβάλλοντας πολύ στην εξοικονόμηση πόρων. Παράλληλα, η δυνατότητα των υπολογιστικών εργαλείων να προβλέπουν πιθανές ανεπιθύμητες συνέπειες στην υγεία και το περιβάλλον βελτιώνει τη βιωσιμότητα των προϊόντων και περιορίζει την ανάγκη διεξαγωγής πειραμάτων σε ζώα».
Ψηφιακά εργαλεία ανάδειξης δεδομένων
Σήμερα κανένας οργανισμός δεν μπορεί να λειτουργήσει χωρίς καλά οργανωμένα ψηφιακά δεδομένα, ώστε να μπορεί να τα χρησιμοποιήσει δημιουργικά. Εργο που δεν διεκπεραιώνεται χωρίς τα κατάλληλα ψηφιακά εργαλεία. Αυτά ακριβώς προσφέρει η Datoptron, που ιδρύθηκε από τρεις ερευνητές του ΕΜΠ, τους δόκτορες Βασίλη Τζουβάρα, Ειρήνη Καλδέλη και Αλέξανδρο Χορταρά. «Με τη βοήθεια της τεχνητής νοημοσύνης ανακαλύπτουμε τη γνώση που κρύβεται πίσω από τα δεδομένα, κυρίως μουσείων, βιβλιοθηκών, αρχείων, δημόσιων φορέων και τα μετασχηματίζουμε έτσι ώστε να μπορούν να αναδειχθούν» εξηγεί η δρ Καλδέλη. «Για παράδειγμα, με μια σειρά εργαλείων που έχουμε αναπτύξει οργανώνουμε και εμπλουτίζουμε ψηφιακές συλλογές πολιτιστικών αντικειμένων για την προβολή τους μέσω της Europeana, της Ευρωπαϊκής Ψηφιακής Βιβλιοθήκης». Τα ψηφιακά εργαλεία της Datoptron βρίσκουν εφαρμογή και στον τομέα των ανοιχτών δεδομένων και της ψηφιακής διακυβέρνησης.
Λειτουργικά συστατικά τροφίμων
Η Prinsus αναπτύσσει και προωθεί στην αγορά λειτουργικά συστατικά τροφίμων με αυξημένη αντιοξειδωτική δράση. Ο τεχνοβλαστός που ιδρύθηκε από την καθηγήτρια στο ΕΜΠ Μαγδαληνή Κροκίδα και την ομάδα της, δρ Σοφία Παπαδάκη και δρ Βασιλική Οικονομοπούλου, ανακτά από φυσικές πηγές, όπως βότανα, ουσίες ευεργετικές οι οποίες μπορούν να ενσωματωθούν σε ποικίλα προϊόντα (όπως τρόφιμα, καλλυντικά, κ.λπ.) για να αυξήσουν τη βιολειτουργικότητά τους ή να ενισχύσουν τη δράση τους. Η εταιρεία, όπως σημειώνει η κ. Οικονομοπούλου, δραστηριοποιείται και σε δύο ακόμη κατευθύνσεις. «Εκπονεί μελέτες εκτίμησης του περιβαλλοντικού αποτυπώματος, της οικονομικής βιωσιμότητας και του κοινωνικού αντίκτυπου νέων προϊόντων ή νέων τεχνολογιών. Ακόμη έχει αναπτύξει πλατφόρμα μέσω της οποίας εταιρείες του αγροδιατροφικού τομέα μπορούν να ενημερώνονται σχετικά με καινοτόμες τεχνολογίες, νέα συστατικά, νεοφανή προϊόντα, τάσεις της αγοράς και εργαλεία εύρεσης χρηματοδότησης».
Συλλογή γεωχωρικών δεδομένων
Η TopoTronics, που ιδρύθηκε από τους ερευνητές δρ Γεώργιο Πηνιώτη και δρ Αθανάσιο Μπίμη, παράγει και διαθέτει στην αγορά εξοπλισμό και λογισμικό για τη συλλογή και διαχείριση γεωχωρικών δεδομένων, με σκοπό την εξέλιξη, αυτοματοποίηση και διασφάλιση των πρακτικών συλλογής τους. Πρώτο προϊόν του τεχνοβλαστού είναι ένας καινοτόμος γεωδαιτικός δορυφορικός δέκτης εντοπισμού χαμηλού κόστους, που συνοδεύεται από Android λογισμικό διαχείρισης των δεδομένων. «Φτιάχνουμε συστήματα που απευθύνονται σε μηχανικούς, η δουλειά των οποίων απαιτεί μεγάλη ακρίβεια μετρήσεων, αλλά και σε ερευνητές, όπως και σε απλούς χρήστες γεωχωρικών δεδομένων», αναφέρoυν οι κ. Πηνιώτης και Μπίμης. «Το προϊόν θα διατίθεται σε χαμηλή τιμή ώστε ένας νέος επαγγελματίας να μπορεί να το αγοράσει. Χρέη χειριστηρίου για τη συλλογή της πληροφορίας από τον δέκτη εκτελεί το κινητό, ενώ η μπαταρία του δέκτη είναι ένα κοινό powerbank».
Επαναχρησιμοποίηση πρώτων υλών
Η R-AMS, που ιδρύθηκε με πρωτοβουλία του καθηγητή του ΕΜΠ Κώστα Χαριτίδη και συνεργατών από το εργαστήριό του, εστιάζει σε πρωτογενείς ή δευτερογενείς πρώτες ύλες προς απόρριψη, καθιστώντας τες κατάλληλες να χρησιμοποιηθούν στην προσθετική κατασκευή, δηλαδή διαδικασίες τρισδιάστατης εκτύπωσης. Μέταλλα – κράματα, κεραμικά ή πλαστικά προϊόντα τα οποία βρίσκονται στο τέλος της ζωής τους ή αποτελούν παραπροϊόντα διεργασιών, επανεισάγονται στην αλυσίδα παραγωγής προϊόντων. «Για παράδειγμα, από σκραπ ή μεταλλικές σκόνες μπορούν να κατασκευαστούν εξαρτήματα μηχανής ή ανταλλακτικά που διαθέτουν εξαιρετικές μηχανικές ιδιότητες, είναι ελαφρύτερα και με μεγαλύτερο χρόνο ζωής! Με υπολογιστικές μεθόδους, προσομοιώσεις, επανασχεδιασμό και εστιάζοντας στις βασικές αρχές της κυκλικής οικονομίας, αποτιμάμε την ποιότητα αρχικά της εκάστοτε πρώτης ύλης και στη συνέχεια του τελικού προϊόντος», εξηγεί ο κ. Χαριτίδης.