Τηλεφωνήματα με παράκληση «ψήφισέ με για την επόμενη ημέρα» σε όσο περισσότερους πανεπιστημιακούς, δεσμεύσεις ρουσφετολογικού τύπου, τραπεζώματα, εκδηλώσεις σε νυχτερινά κέντρα με λαϊκό πρόγραμμα, υπόγεια μαχαιρώματα, ύβρεις στο Διαδίκτυο, υποψήφιοι-δορυφόροι των φαβορί για τη θέση του πρύτανη, διαρροές στον Τύπο, φήμες για κομματική στήριξη. Βυζάντιο μοιάζει τούτη την περίοδο το εμβληματικό Πανεπιστήμιο Αθηνών. Η Ιατρική Σχολή δίνει το στίγμα, καθώς οι δύο επικρατέστεροι υποψήφιοι για τη θέση του πρύτανη είναι καθηγητές της και η μάχη τους χαρακτηρίζεται από πολλούς πολύ σκληρή. Οι λόγοι που κάποιος θέλει να αναδειχθεί πρύτανης ΑΕΙ –και δη στο ΕΚΠΑ– ποικίλλουν, καθώς έχουν και την προσωπική παράμετρο. Ωστόσο, μπορεί να βοηθήσει για τη σωστή απάντηση η εξομολόγηση στην «Κ» πανεπιστημιακού και στελέχους παρελθούσας κυβέρνησης, ότι «προτιμώ να είμαι πρύτανης στο ένα και μοναδικό Πανεπιστήμιο Αθηνών παρά ένας από τους πολλούς υφυπουργούς ή και υπουργούς μιας κυβέρνησης». Αλλωστε, σε όχι λίγες περιπτώσεις, ένας πρυτανικός θώκος δεν αποκλείει καριέρα στην κεντρική πολιτική σκηνή.
Ειδικότερα, έπειτα από δύο πρυτανικές θητείες, ο καθηγητής της Ιατρικής Σχολής Θάνος Δημόπουλος θα παραδώσει τον θώκο στον συνάδελφό του που θα αναδειχθεί μέσα από το πρώτη φορά εφαρμοζόμενο εκλογικό σύστημα του νόμου Κεραμέως 4957/2022. Ποιο είναι αυτό; Εχει θεσμοθετηθεί 11μελές Συμβούλιο Διοίκησης, το οποίο συγκροτείται από έξι καθηγητές του κάθε ιδρύματος και 5 εξωπανεπιστημιακούς, προσωπικότητες με σημαντικό έργο, τους οποίους επιλέγουν οι 6. Ετσι αύριο –από τις 7 το πρωί έως τις 6 το απόγευμα η ηλεκτρονική ψηφοφορία– οι περίπου 1.600 καθηγητές του Πανεπιστημίου Αθηνών θα ψηφίσουν για τα έξι μέλη του συμβουλίου. Ουσιαστικά, με το σύστημα της ταξινομικής ψήφου που ισχύει, οι υποψήφιοι μπορούν να κάνουν συμμαχίες και να ζητήσουν τη στοχευμένη ψήφο σε άλλους υποψηφίους που μετέχουν στο ίδιο στρατόπεδο. Και εάν στο συμβούλιο εκλεγούν 4 μέλη από την ίδια ομάδα, αυτά μπορούν να ελέγξουν όλο το συμβούλιο και να εκλέξουν πρύτανη. Πώς; Η ομάδα των 4 ψηφίζει δύο φιλικά εξωτερικά μέλη και έτσι αποκτά την πλειοψηφία στο 11μελές συμβούλιο και τελικά εκλέγει τον πρύτανη.
Συγκεκριμένα, στο Πανεπιστήμιο Αθηνών έχουν θέσει υποψηφιότητα 14 καθηγητές, οι: Μαρία Γαβουνέλη (Νομική Σχολή), Σπύρος Βλαχόπουλος, (Νομική Σχολή), Δημήτρης Καινούργιος (Σχολή Οικονομικών και Πολιτικών Επιστημών), Στέλιος Κώτσιος (Σχολή Οικονομικών και Πολιτικών Επιστημών), Δημήτρης Δρόσος (Φιλοσοφική Σχολή), Αχιλλέας Χαλδαιάκης (Φιλοσοφική Σχολή), Ασημίνα Αντωναράκου (Σχολή Θετικών Επιστημών), Νίκος Θωμαΐδης (Σχολή Θετικών Επιστημών), Γεράσιμος Σιάσος (Σχολή Επιστημών Υγείας), Θεοδώρα Ψαλτοπούλου (Σχολή Επιστημών Υγείας), Θωμάς Μπάμπαλης (Σχολή Επιστημών της Αγωγής), Γρηγόρης Μπογδάνης (Σχολή Επιστήμης Φυσικής Αγωγής και Αθλητισμού), Αθανασία Σμυρνιώτου (Σχολή Επιστήμης Φυσικής Αγωγής και Αθλητισμού) και Νίκος Ορφανουδάκης (Σχολή Αγροτικής Ανάπτυξης, Διατροφής και Αειφορίας).
Ωστόσο, τα φαβορί είναι δύο: η Θεοδώρα Ψαλτοπούλου και ο Γεράσιμος Σιάσος από την Ιατρική, και βασικός λόγος είναι πως διδάσκουν στην Ιατρική, που έχει σχεδόν το 40% των πανεπιστημιακών του ΕΚΠΑ. Πίσω από τους Ψαλτοπούλου – Σιάσο έχουν κυκλοφορήσει πληροφορίες ότι συντάσσονται άλλοι πέντε υποψήφιοι. «Συμβαίνει, αλλά όλο αυτό δεν τιμά το ίδρυμα», ανέφερε πανεπιστημιακός στην «Κ». Οι δύο υποψήφιοι που συμπληρώνουν τη 14άδα εμφανίζονται εκτός κάποιου στρατοπέδου και με ελάχιστες πιθανότητες εκλογής.
Ηδη, προεξεχόντων των φαβορί, ορισμένοι εκ των 14 υποψηφίων είχαν ξεκινήσει τον προεκλογικό αγώνα από τα τέλη του 2022 και οι πληροφορίες της «Κ» λένε πως το «παιχνίδι» έχει αγριέψει πολύ.
Οι 14 υποψηφιότητες, τα φαβορί και το νέο εκλογικό σύστημα που εφαρμόζεται πρώτη φορά.
Για παράδειγμα, τα τηλεφωνήματα στο εκλογικό σώμα ξεκίνησαν δειλά για να κορυφωθούν τις τελευταίες ημέρες με συνεχείς υπενθυμίσεις. Και όχι μόνο. Ενδεικτικά, οι κακές γλώσσες λένε ότι πανεπιστημιακός οργάνωσε βραδιά σε μπουζούκια και εκεί εμφανίστηκαν δύο κυβερνητικά στελέχη, που εξέφρασαν την εκτίμησή τους για το επιστημονικό και ερευνητικό του έργο. Στο αντίπαλο στρατόπεδο καγχάζουν «για το ερευνητικό έργο που μπορεί να γνωρίζουν τα κομματικά στελέχη!» και υποστηρίζουν πως «εκεί που λαλούν πολλά κοκόρια αργεί να ξημερώσει. Ενας είναι αυτός που αποφασίζει ποιον θα στηρίξει…».
Βεβαίως, οι προσκεκλημένοι μιλούν και εκφράζουν τον αθώο ενθουσιασμό τους. Ετσι έγινε γνωστό για τον έναν ότι πήγε τους οπαδούς του στα μπουζούκια και για τον άλλον ότι οργανώνει συνεχή τραπέζια σε κομψούς χώρους και φημισμένα αθηναϊκά κλαμπ.
Την ίδια στιγμή, κάθε στρατόπεδο εκμεταλλεύεται επικοινωνιακά τις αστοχίες των αντιπάλων του. Οπως για παράδειγμα την επιστολή ενός υποψηφίου προς τον αρμόδιο αντιπρύτανη του ΕΚΠΑ, ο οποίος επικαλούμενος το Σύνταγμα, ζήτησε να γνωστοποιηθούν τα πρόσωπα που υπέβαλαν υποψηφιότητα για τα εξωτερικά μέλη του Συμβουλίου Διοίκησης. Η απάντηση των αρμοδίων οργάνων ήταν πως δεν το προβλέπει ο νόμος 4957/2022 και δεν το έχουν κάνει ούτε το ΕΜΠ και το ΑΠΘ, που έχουν εκλογές το αμέσως προσεχές διάστημα.
9. Γρηγόρης Μπογδάνης (Σχολή Επιστήμης Φυσικής Αγωγής και Αθλητισμού). 10. Νίκος Ορφανουδάκης (Σχολή Αγροτικής Ανάπτυξης, Διατροφής και Αειφορίας). 11. Γεράσιμος Σιάσος (Σχολή Επιστημών Υγείας). 12. Αθανασία Σμυρνιώτου (Σχολή Επιστήμης Φυσικής Αγωγής και Αθλητισμού). 13. Αχιλλέας Χαλδαιάκης (Φιλοσοφική Σχολή). 14. Θεοδώρα Ψαλτοπούλου (Σχολή Επιστημών Υγείας).
Προβλέψεις
Από την άλλη, τα «άτυπα» στρατόπεδα επιμένουν ότι προηγούνται στον εκλογικό αγώνα και διαρρέουν στον Τύπο σχετικές πληροφορίες, έστω κι αν είναι δύσκολο να υπάρξει πρόβλεψη λόγω της ταξινομικής ψήφου και της απουσίας δημοσκοπήσεων οργανωμένων με επιστημονική μέθοδο. Ισως αυτές οι προβλέψεις να στηρίζονται στα στοιχεία για τη δημοφιλία κάθε υποψηφίου στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Μάλιστα, πληροφορίες λένε πως υπάρχουν «κατάσκοποι» του ενός στο άλλο στρατόπεδο, οι οποίοι μετρούν ακόμη και τα likes που παίρνει κάθε ανάρτηση για να μεταφέρουν τον παλμό του e-καφενείου.
«Υπάρχει πάρα πολύ μεγάλη πόλωση. “Σκοτωνόμαστε”, έχει αγριέψει το κλίμα με αλληλοκατηγορίες και ύβρεις», ανέφερε χθες στην «Κ» πανεπιστημιακός του ΕΚΠΑ, λέγοντας πως «οι συζητήσεις στις εσωτερικές ομάδες-στρατόπεδα και το viber είναι ενδεικτικές της κατάστασης και άκρως ερεθιστικές για ένα ερευνητικό δημοσιογραφικό μάτι και όσους καθηγητές έχουν υιοθετήσει τη στωική πρακτική».
«Ο νόμος εγκαθιστά μια υπερσυγκεντρωτική, ανεξέλεγκτη διοίκηση»
Πολλοί επικρίνουν το νέο σύστημα επιλογής διοίκησης των ΑΕΙ, ενώ πρυτάνεις, όπως ανέφεραν οι ίδιοι στην «Κ», πιέζουν τη Ν.Δ. (ο ΣΥΡΙΖΑ έχει δηλώσει ότι θα καταργήσει τον νόμο) ώστε μετεκλογικά να αλλάξει. Το αδύναμο σημείο του συστήματος είναι ότι επιτρέπει στους υποψηφίους να δημιουργήσουν στρατόπεδα και να ζητούν από τους συναδέλφους τους να τους ψηφίσουν στοχευμένα, ώστε το ένα στρατόπεδο να ελέγξει όλο το Συμβούλιο. Αυτό συμβαίνει και με τους περισσότερους εκ των 14 υποψηφίων του ΕΚΠΑ για το Συμβούλιο Διοίκησης του ιδρύματος.
Ενδεικτικά, όπως ανέφερε στην «Κ» ο κ. Γιάννης Τσίρμπας, επίκουρος καθηγητής στο Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Δημόσιας Διοίκησης του Πανεπιστημίου Αθηνών, «το σύστημα εκλογής των εσωτερικών μελών αποκαλείται, από το υπουργείο Παιδείας, “ταξινομική ψήφος”. Ουσιαστικά, πρόκειται για ένα σύστημα διατεταγμένης ψήφου, στο οποίο οι ψηφοφόροι έχουν τη δυνατότητα να ιεραρχήσουν τις διαθέσιμες επιλογές υποψηφίων, από την πρώτη έως την έκτη. Η ειδική δε εκδοχή ιεραρχημένης ψήφου που εφαρμόζεται στην περίπτωσή μας ονομάζεται ενιαία μεταβιβαστή ψήφος: κάθε υποψήφιος/α λαμβάνει μόνο όσες ψήφους είναι απαραίτητες για την εκλογή του/της με βάση το εκλογικό μέτρο και οι περισσευούμενες μεταβιβάζονται στις επόμενες επιλογές των ψηφοφόρων του/της, πολλαπλασιασμένες με έναν συντελεστή».
Τα προβλήματα της ταξινομικής ψήφου και οι ανησυχίες για απουσία εσωτερικής εποπτείας.
«Ουσιαστική αξιολόγηση»
Εμπειρος παρατηρητής των εξελίξεων στα πανεπιστήμια δήλωσε στην «Κ» πως «φαίνεται ότι οι ομαδοποιήσεις γύρω από τα ψηφοδέλτια και οι πελατειακές σχέσεις του παρελθόντος μεταξύ διοικούντων και διοικούμενων, αντί να εκλείψουν, εξελίχθηκαν σε ομάδες γύρω από “υποψηφίους με κοινούς στόχους”. Δημιουργούνται εύλογα ανησυχίες, ιδιαίτερα εφόσον δεν προβλέπεται διάκριση μεταξύ της εκτελεστικής διοίκησης και του εποπτικού οργάνου των ιδρυμάτων. Καθώς ολοκληρώνεται η διαδικασία ανάδειξης των διοικήσεων στα 10 πρώτα πανεπιστήμια, είναι χρήσιμη μια σοβαρή και ουσιαστική αξιολόγηση της εφαρμογής του».
Από την πλευρά της, η καθηγήτρια Φιλοσοφίας του ΕΚΠΑ Βάσω Κιντή έχει επισημάνει στην «Κ» ότι «παρά την παραπλανητική ρητορική του υπουργείου, ο νόμος εγκαθιστά μια υπερσυγκεντρωτική, ανεξέλεγκτη διοίκηση με έναν πρύτανη παντοδύναμο, πιο ισχυρό από ποτέ. Δημιουργείται ένα μικρό συμβούλιο από έξι εσωτερικά και πέντε εξωτερικά μέλη, με πρόεδρο τον ίδιο τον πρύτανη, που θα είναι ένας εκ των εσωτερικών μελών. Δηλαδή ο πρύτανης που διοικεί θα λογοδοτεί στον εαυτό του. Προβλέπεται, λέει το υπουργείο, μονάδα εσωτερικού ελέγχου. Μα και αυτή κάπου θα υπάγεται (δεν ξέρουμε ακόμη πού), είτε στον πρύτανη του συμβουλίου είτε στον πρύτανη της Συγκλήτου (το ίδιο πρόσωπο). Δηλαδή, και αυτή η μονάδα θα ελέγχεται από τη διοίκηση, ενώ θα έπρεπε να υπάγεται σε ένα καθαρά εποπτικό, ανεξάρτητο από τη διοίκηση, όργανο. Ομως το υπουργείο μάς λέει ότι το συμβούλιο, μαζί με τον πρύτανη-πρόεδρό του, θα είναι όργανο καθημερινής διοίκησης και δεν θα υπάρχει καμία εσωτερική εποπτεία. Γιατί να έρθουν, όμως, σ’ αυτό καθηγητές από το εξωτερικό; Θα αφήσουν τις δουλειές τους για να ασκούν καθημερινή διοίκηση ως εξωτερικά μέλη των συμβουλίων; Οχι βέβαια. Στην καλύτερη περίπτωση θα παραχωρήσουν σιωπηρά τη διοίκηση στα εσωτερικά μέλη που τους εξέλεξαν ακριβώς γι’ αυτόν τον σκοπό».