«Ο φετινός χειμώνας δε βοήθησε. Δεν είχαμε πολλή υγρασία, ούτε αρκετές βροχές. Ελπίζουμε σε ένα δροσερό καλοκαίρι, αλλά οι προβλέψεις, δυστυχώς, δεν είναι καλές».
Η Σοφία Κάρκαλη, γενική γραμματέας του Συλλόγου Εθελοντών Δασοπυροπροστασίας Αττικής (ΕΔΑΣΑ) ανησυχεί για τις καιρικές συνθήκες που θα επικρατήσουν αυτό το καλοκαίρι. Οι μνήμες από την πυρκαγιά του 2021 στην Πάρνηθα είναι ακόμη ζωντανές και κανείς δε θέλει να δει ή να ξαναζήσει τις εικόνες της καταστροφής. Πολύ περισσότερο οι άνθρωποι που εθελοντικά περνούν τις μέρες τους στο βουνό, προσπαθώντας να προλάβουν οποιαδήποτε σπίθα μπορεί να θέσει σε κίνδυνο τον εθνικό δρυμό.
Κάθε βράδυ, ξεκινώντας από την Παρασκευή 9 Ιουνίου, θα βρίσκονται -με βάρδιες- στη θέση τους: Στο ξύλινο πυροφυλάκιο της Σκίπιζας, σε υψόμετρο 1.270 μέτρα, μέσα σε ένα κατάφυτο τοπίο. Στο σημείο εκείνο, η θέα φτάνει μέχρι και τα 30 χλμ. μακριά, ως το Αλιβέρι και τα Δερβενοχώρια.
«Είναι μία πολύ μεγάλη έκταση και χρειάζεται αρκετή ώρα για να τη σκανάρει κανείς με τα κιάλια, σπιθαμή προς σπιθαμή, προκειμένου να εντοπίσει κάτι. Έχει συμβεί αρκετές φορές να δώσουμε μικροσυμβάντα, τα οποία ακριβώς επειδή τα αντιληφθήκαμε στο ξεκίνημά τους, δεν έλαβαν έκταση. Η προσπάθεια είναι να ενημερώσουμε άμεσα, ώστε το Πυροσβεστικό Σώμα να προλάβει να φτάσει στο σημείο μέσα στα πρώτα πέντε λεπτά», λέει στην «Κ» η κ. Κάρκαλη η οποία δραστηριοποιείται εθελοντικά τα τελευταία πέντε χρόνια στον ΕΔΑΣΑ, στον τομέα της δασοπυρόσβεσης και δασοπυροφύλαξης.
Η ίδια έχει δύο παιδιά και εργάζεται ως υπάλληλος στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο. Η ενασχόληση με τον εθελοντισμό στο βουνό είναι, όπως λέει, μία ουσιαστική διέξοδος από την καθημερινότητα, καθώς πέραν της σημασίας της προσφοράς είναι και η πολύτιμη ικανοποίηση που δίνει στον άνθρωπο η επαφή με τη φύση.
«Υπήρξαν στιγμές που έλειπα από τα παιδιά μου, αφιερώνοντας ώρες στο βουνό. Όσο μεγάλωναν, όμως, και ο γιος μου και η κόρη μου συνειδητοποιούσαν πόσο σπουδαίο και όμορφο είναι να προσφέρεις στη φύση. Πλέον κι εκείνοι λαμβάνουν μέρος σε κάποιες εκπαιδεύσεις και περιμένουν την πρώτη ευκαιρία για να ενταχθούν στον σύλλογο», λέει στην «Κ». «Το θέμα είναι να μπορούμε να μεταδώσουμε αυτό το “μικρόβιο” στη νέα γενιά, καθώς είναι εκείνη η οποία θα παραλάβει αυτό το περιβάλλον και θα πρέπει να το διαχειριστεί με τέτοιο τρόπο, ώστε να είναι βιώσιμο για τις επόμενες», προσθέτει.
«Χρειαζόμαστε νέους εθελοντές»
Έπειτα από δασικές καταστροφές, καταγράφεται αύξηση της συμμετοχής των εθελοντών, ωστόσο χρειάζονται τουλάχιστον οι διπλάσιοι για να καλυφθούν οι ανάγκες.
Η προσπάθεια του ΕΔΑΣΑ για την προστασία της Πάρνηθας, μετρά 36 χρόνια. Σήμερα, περίπου εκατό άτομα, γυναίκες και άνδρες από 18 ετών και άνω, που προέρχονται από διαφορετικούς επαγγελματικούς χώρους, παίρνουν μέρος στον σύλλογο. Από αυτά το 75% έχει ενεργή συμμετοχή στις δράσεις. «Είναι φοιτητές, μηχανικοί, καθηγητές πανεπιστημίου, άνεργοι, εργάτες, ιδιωτικοί υπάλληλοι, άνθρωποι που νιώθουν πραγματικά την ανάγκη να κάνουν κάτι ουσιαστικό για να προστατεύσουν το περιβάλλον. Μέσω της συμμετοχής στον σύλλογο, ουσιαστικά δημιουργούμε ενεργούς πολίτες, περισσότερο ευαισθητοποιημένους από ό,τι πριν κι αυτό είναι κάτι που μάς κάνει υπερήφανους», λέει στην «Κ» ο Γιώργος Μαυρογεώργος, επικεφαλής του Συλλόγου Εθελοντών Δασοπυροπροστασίας Αττικής που ξεκίνησε ως εθελοντής το 2012. Ο ίδιος παρατηρεί ότι έπειτα από δασικές καταστροφές, καταγράφεται αύξηση της συμμετοχής των εθελοντών, ωστόσο χρειάζονται τουλάχιστον οι διπλάσιοι για να καλυφθούν οι ανάγκες. «Θα ήθελα να κάνω έκκληση να έρθουν περισσότεροι είτε στο δικό μας σωματείο, είτε σε άλλες εθελοντικές ομάδες. Όσο πιο πολλοί είμαστε, τόσο το καλύτερο. Με περισσότερες θέσεις πυροφύλαξης, μπορούμε να καλύπτουμε μεγαλύτερη εμβέλεια και αυτό είναι πάντοτε επιθυμητό», τονίζει.
Η 39χρονη εργαζόμενη, Νιόνια Μαλεφάκη, ανταποκρίθηκε. Πριν από δύο χρόνια πήρε για πρώτη φορά μέρος στα εκπαιδευτικά μαθήματα δασοπυρόσβεσης και δασοπυροφύλαξης του ΕΔΑΣΑ και πολύ γρήγορα “βούτηξε” στα βαθιά. Ήταν αρχές Αυγούστου του 2021 όταν ξέσπασε η μεγάλη πυρκαγιά στην Πάρνηθα κι εκείνη βρέθηκε στο μέτωπο να επιχειρεί, υπό την καθοδήγηση των πυροσβεστών. «Όλες εκείνες τις μέρες βρισκόμουν πάνω στο βουνό. Πέρασα μεγάλη στεναχώρια γιατί οι συνέπειες της φωτιάς ήταν, για πρώτη φορά, εκεί μπροστά μου. Έβλεπα τα δεντράκια να καίγονται και με “έπιανε η ψυχή μου”. Όμως, δεν υπήρχε χρόνος για συναισθηματισμούς ή δεύτερες σκέψεις. Εκείνη την ώρα απλώς άκουγα τις οδηγίες και εκτελούσα», λέει στην «Κ».
«Η πυρκαγιά μάς ένωσε, γίναμε όλοι ένα»
Η εμπειρία αυτή, ήταν αφορμή ώστε η Νιόνια να δεθεί εξ αρχής με τα μέλη του συλλόγου, με τους οποίους πλέον κάνει νυχτερινές περιπολίες και βάρδιες στο πυροφυλάκιο της Σκίπιζας. «Η πυρκαγιά μάς ένωσε, γίναμε όλοι “ένα”. Παλεύαμε με το “θηρίο” για έναν κοινό σκοπό. Ναι μεν είναι πολύ σημαντικό το σωματείο και οι δράσεις του, αλλά πάντοτε είναι οι άνθρωποι που το απαρτίζουν, είναι εκείνοι που κάνουν τη διαφορά», μάς λέει.
«Το 2007 κανείς δεν πίστευε ότι θα μπορούσε να καεί ο εθνικός δρυμός»
Κι ενώ πριν από λίγες δεκαετίες κανείς δε φανταζόταν ότι η Πάρνηθα θα μπορούσε να καταστραφεί, όλα άλλαξαν σε ένα καλοκαίρι. Στα τέλη Ιουνίου του 2007, ύστερα από έναν παρατεταμένο καύσωνα, η φωτιά που ξεκίνησε από τα Δερβενοχώρια και κατέληξε στον Εθνικό Δρυμό, είχε ως αποτέλεσμα να καούν δεκάδες χιλιάδες στρέμματα, προκαλώντας τεράστια οικολογική καταστροφή.
«Γνωρίζω εθελοντές που από τότε δεν μπόρεσαν να ανεβούν ξανά στο βουνό γιατί επηρεάστηκαν ψυχολογικά από τις εικόνες της καταστροφής», λέει ο κ. Μαυρογεώργος. «Πλέον, όμως, έχει δημιουργηθεί μία εξοικείωση με το φαινόμενο. Υπάρχει ο φόβος ότι αυτό μπορεί να ξανασυμβεί. Όπως επιβεβαιώνουν και οι επιστημονικές προβλέψεις οι καιρικές συνθήκες -καύσωνας και ξηρασία που ακολουθείται από περιόδους με ανέμους- ευνοούν την εξάπλωση της πυρκαγιάς».
«Το θέμα είναι να μη φτάσουμε στο σημείο να πρέπει να περάσει το πυροσβεστικό για να σβήσει μια πυρκαγιά, το θέμα είναι αυτή να μην ξεκινήσει»
Η ενημέρωση των πολιτών με στόχο την πρόληψη είναι αυτό που χρειάζεται για να αποτραπεί ο κίνδυνος της πυρκαγιάς, τονίζουν οι εθελοντές του ΕΔΑΣΑ. Εξίσου σημαντικό, όμως, είναι να λαμβάνονται και τα σωστά μέτρα από το κράτος. Τι έχει αλλάξει από πέρυσι; Τους ρωτάμε.
«Έχουν γίνει αρκετές ενέργειες καθαρισμού βλάστησης, καθώς και αποκλαδώσεις δέντρων κυρίως κοντά στους δρόμους, αλλά και προς το δάσος. Ανοίχτηκαν κάποιοι δασικοί δρόμοι, ενώ κάποιοι άλλοι που προϋπήρχαν, διανοίχτηκαν λίγο παραπάνω, ώστε να γίνει ευκολότερη η πρόσβαση στα πυροσβεστικά οχήματα», λέει η κ. Κάρκαλη, η οποία εξακολουθεί να πιστεύει πως όσες ενέργειες κι αν γίνουν, δε θα είναι ποτέ αρκετές εάν υπάρχει ανθρώπινη αμέλεια. «Το θέμα είναι να μη φτάσουμε στο σημείο να πρέπει να περάσει το πυροσβεστικό για να σβήσει μια πυρκαγιά, το θέμα είναι αυτή να μην ξεκινήσει».