Ολο τον χειμώνα ονειρεύονται ξέφρενα πάρτι και άφθονο αλκοόλ, το «καλοκαίρι της ζωής τους», που έρχεται ως επιβράβευση για το πτυχίο ή το απολυτήριο λυκείου. Στα ταξιδιωτικά και νεανικά sites του εξωτερικού η Ιος προτείνεται μεταξύ των καλύτερων επιλογών για «ταξίδι αποφοίτησης» που σηματοδοτεί για χιλιάδες Ευρωπαίους την έναρξη της ενήλικης ζωής τους. Οπως παρουσιάζεται, άλλωστε, στις σχετικές ιστοσελίδες, η Ιος αποτελεί την κατεξοχήν περίπτωση νησιού value for money, όπου δωμάτια διατίθενται ακόμα έναντι 15- 20 ευρώ ανά διανυκτέρευση. Το νησί προωθείται και στον εγχώριο νεανικό κοινό, με ανέλπιστα οικονομικά all inclusive πακέτα, που περιλαμβάνουν μετάβαση, διαμονή και πάρτι, σε τιμές που κυμαίνονται από 180 έως 350 ευρώ.
Πριν από λίγες ημέρες, δυο νεαροί Ιρλανδοί που είχαν πάει εκδρομή στην Ιο με συμμαθητές τους, έχασαν τη ζωή τους, ο πρώτος επιστρέφοντας από διασκέδαση στο κατάλυμμά του φέρεται να έχασε την ισορροπία του και να κατέληξε σε γκρεμό ενώ ο δεύτερος, που ήταν στενός του φίλος, κατέρρευσε όταν πληροφορήθηκε το θάνατό του. Σύμφωνα με πληροφορίες αντιμετώπιζε χρόνιο καρδιολογικό πρόβλημα, ωστόσο απαντήσεις θα δώσει η ιατροδικαστική εξέταση.
Τα ατυχήματα, κάποια με τραγική κατάληξη, δεν είναι άγνωστα στην Ιο. «Κάθε καλοκαίρι έχουμε ατυχήματα- μεθυσμένοι που πέφτουν από ταράτσες και μπαλκόνια ή καταλήγουν σε χαράδρες» περιγράφει κάτοικος της Ιου, «απλώς συνήθως είναι τυχεροί και γλιτώνουν με ένα διάστρεμμα, ένα καρούμπαλο και λίγα ράμματα». Οι νεαροί αγοράζουν από τα μίνι μάρκετ τις «προμήθειες» και αρχίζουν να καταναλώνουν αλκοόλ από νωρίς. Οταν εμφανίζονται στα μπαρ της Ιου, βρίσκονται ήδη σε ευφορία.
«Παραγγέλνουν τα περίφημα ‘υποβρύχια’, που είναι σφηνάκια μέσα σε μπύρα, ο ευκολότερος δηλαδή τρόπος να κάνεις ‘κεφάλι’» περιγράφει άνθρωπος που έχει εργαστεί για χρόνια σε μπαρ του νησιού. «Πίνουν σχεδόν καταναγκαστικά». Οι παραγγελίες ακολουθούν η μία την άλλη, άλλωστε το κόστος κάποιες φορές δεν ξεπερνάει το ένα ευρώ ανά σφηνάκι. «Το μεθύσι είναι αυτοσκοπός, συναγωνίζονται ποιος θα πιει περισσότερο».
Αμαθοι στο ποτό, με άγνοια κινδύνου
Οι ταμπέλες «απαγορεύεται η πώληση και κατανάλωση αλκοόλ σε άτομα κάτω των 18 ετών» που κρέμονται σε διάφορες επιχειρήσεις αποτελούν την πιο εκκωφαντική ανορθογραφία στο σκηνικό- καθώς μεγάλο μέρος των επισκεπτών δεν έχει ακόμα ενηλικιωθεί. «Παλιότερα όσοι έρχονταν ήταν γύρω στα 20-22, όσο περνούν τα χρόνια οι επισκέπτες μας είναι πιο μικροί σε ηλικία, από 16 έως 18 χρονών, πολλοί είναι άμαθοι στο ποτό, έχουν άγνοια κινδύνου, νιώθουν καταπιεσμένοι και θέλουν να ξεδώσουν- ειδικά μετά την πανδημία και τον εγκλεισμό, αυτό έχει γιγαντωθεί», προσθέτει έμπειρος ξενοδόχος.
«Οταν βλέπεις κάποιον ήδη μεθυσμένο, δεν πρέπει να του δίνεις κι άλλο αλκοόλ, γιατί γίνεσαι ηθικός αυτουργός σε ό,τι ακολουθήσει» επισημαίνει μιλώντας στην «Κ» ο κ. Γιώργος Πουσσαίος, ο οποίος διετέλεσε δήμαρχος από το 1991 έως το 2009, εν συνεχεία χωρικός αντιπεριφερειάρχης Κυκλάδων και γενικός γραμματέας στο Υπουργείο Τουρισμού.
Την εποχή εκείνη ήρθε πολλές φορές σε αντιπαράθεση με ιδιοκτήτες καταστημάτων νυχτερινής διασκέδασης. «Κάθε πρωί κολλούσαμε αφίσες, όπου σε πέντε διαφορετικές γλώσσες ενημέρωναν για τις επιπτώσεις από την αλόγιστη κατανάλωση αλκοόλ» και όπως λέει, «κάθε βράδυ τις βρίσκαμε σκισμένες».
«Αν δεν τον σερβίρει ο μπάρμαν, θα αγοράσει αλκοόλ από το σούπερ μάρκετ που διανυκτερεύει ή από το μπαρ του ξενοδοχείου, κάποιοι έχουν στοκ στα δωμάτιά τους» αναφέρει ενδεικτικά ιδιοκτήτης ενοικιαζόμενων δωματίων. Η πρόταση να λειτουργούν τα σούπερ μάρκετ και οι φούρνοι έως τις 11 μ.μ. δεν εισακούσθηκε ποτέ από τους επαγγελματίες του χώρου.
Για να έχουν οι αρμόδιοι στο νησί περισσότερες εξουσίες και δυνατότητα καλύτερου ελέγχου, ο κ. Πουσσαίος επιδίωξε τη δεκαετία του ’90 τη διοικητική αναβάθμιση από κοινότητα σε δήμο. «Ετσι το αγροτικό ιατρείο έγινε κέντρο υγείας, ο αστυνομικός σταθμός αστυνομικό τμήμα κ.ο.κ.». Ωστόσο, η πρόοδος που είδε ήταν απειροελάχιστη.
Οι έλεγχοι
«Το πρόβλημα πρέπει να αντιμετωπίζεται στην πηγή του, τη στιγμή δηλαδή που προσφέρεται το χαμηλής ποιότητας αλκοόλ στα παιδιά» ισχυρίζεται ο πρώην δήμαρχος. «Κομβικής σημασίας είναι οι έλεγχοι» προσθέτει, «θα έπρεπε να έχουν αρμοδιότητα οι Δήμοι· σήμερα είναι επιφορτισμένοι μόνον δύο επόπτες υγείας για πέντε νησιά της επαρχίας Θήρας». Με το που αποβιβάζονται οι επόπτες από το πλοίο, «το ξέρουν ήδη όλοι οι καταστηματάρχες της Χώρας». Και άπαξ και εντοπιστούν παρατυπίες- από νοθευμένο αλκοόλ έως πρόκληση ηχορύπανσης- οι συνέπειες δεν είναι ανάλογες. «Πρέπει να συσσωρευτούν τρεις μηνύσεις για να σφραγιστεί ένα κατάστημα για λίγες ημέρες, κανονικά θα έπρεπε με την πρώτη να αφαιρείται δια παντός η άδεια λειτουργίας», υπογραμμίζει ο κ. Πουσσαίος.
Οι τρεις κόσμοι
Tα τελευταία χρόνια στην Ιο έχει γίνει μεγάλη προσπάθεια να αναδειχθεί ο πολιτισμός, το φυσικό τοπίο του νησιού και ο πρωτογενής τομέας. «Συνυπάρχουμε τρεις διαφορετικοί κόσμοι, οι νεολαίοι που έρχονται και μένουν στη Χώρα, οι μεγαλύτερης ηλικίας που μένουν στα ακριβά ξενοδοχεία εκτός χώρας και οι Αθηναίοι Νιώτες, που έχουν κτίσει εξοχικά σε διάφορα σημεία του νησιού, συνήθως απόμερα» αναφέρει ένας κάτοικος.
Οι νεαροί έρχονται από τα μέσα Ιουνίου, οι μεγαλύτερης ηλικίας περισσότερο τον Αύγουστο. «Οποτε έχουμε ένα σοβαρό συμβάν, υπάρχει μια μικρή κινητοποίηση, μετά όμως το θέμα ξεχνιέται» σχολιάζει, «επί της ουσίας καλλιεργήθηκε μια εικόνα του νησιού, που έφερε μαζικό τουρισμό και χρήμα, έτσι όλοι ανέχονται και τα αρνητικά, λένε ‘ας κάνουμε υπομονή, είναι μόνο δύο μήνες’».
Το θετικό οικονομικό αποτύπωμα του τουρισμού προκύπτει και από την πληθυσμιακή σύνθεση- οι 2.024 μόνιμοι κάτοικοι της προηγούμενης απογραφής έγιναν 2.297 στην τελευταία απογραφή. Πρόκειται για την 4η μεγαλύτερη αύξηση πληθυσμού στην Ελλάδα. Πολλοί έρχονται να δουλέψουν σεζόν και τελικά εγκαθίστανται.
«Συνεργαζόμουν για 2-3 καλοκαίρια με ένα αυστριακό γραφείο ταξιδίων, το οποίο, όπως σύντομα διαπίστωσα, μου έφερνε τη δεκαετία του ’90 νεαρούς 20-25 ετών, ήδη μεθυσμένους από το πλοίο, οι οποίοι προκάλεσαν ανυπολόγιστες ζημιές στα δωμάτια» θυμάται ο πολιτικός μηχανικός και ιδιοκτήτης μικρού συγκροτήματος στην Ιο, κ. Νίκος Τσεμάνης. «Διέκοψα τη συνεργασία με το εν λόγω γραφείο και έκτοτε οι πελάτες μας έχουν άλλο προφίλ» διευκρινίζει. Ο ίδιος, άλλωστε, είχε επαρκώς ταλαιπωρηθεί έπειτα από μήνυση δύο νεαρών τουριστών, οι οποίοι είχαν ατύχημα, υπό την επήρεια μέθης, όσο βρίσκονταν σε ημιτελή οικοδομή, στην οποία ήταν ο μηχανικός. Δεν είναι, λοιπόν, λίγοι οι επαγγελματίες στον τουρισμό αλλά και οι μόνιμοι κάτοικοι που νιώθουν εγκλωβισμένοι στην «Νιο της νιότης».
«Δεν τους αφήνουμε να οδηγήσουν»
«Δεν είναι εύκολη η διαχείριση της κατάστασης» ομολογεί στην «Κ» ο αντιδήμαρχος Ιου, κ. Αλέξανδρος Δελής. «Συνολικά στον Δήμο είμαστε σήμερα 50 άτομα και στο νησί στο αποκορύφωμα της τουριστικής περιόδου συγκεντρώνονται 12-13.000 άνθρωποι».
Ο Δήμος δεν διαθέτει δημοτική αστυνομία, η οποία θεωρητικά θα μπορούσε να διενεργήσει ελέγχους. «Εχουν υπάρξει σκέψεις να απαγορευθεί η κατανάλωση αλκοόλ στον δρόμο, όμως κάτι τέτοιο δεν είναι πανάκεια, όπως είδαμε και επί πανδημίας που τα κέντρα διασκέδασης έκλειναν στις 12 τη νύχτα» επισημαίνει ο κ. Δελής, «οι τουρίστες τότε μεθούσαν εντός των ξενοδοχείων, όπου επίσης σημειώνονταν ατυχήματα και πολλές ζημιές…».
Αυτό που έχει καθιερώσει η υφιστάμενη δημοτική αρχή είναι να εμποδίζει την οδήγηση σε όσους είναι υπό την επήρεια αλκοόλ. «Κάθε βράδυ έχουμε δύο περιπολικά στις δύο εξόδους της χώρας, δεν επιβάλλουμε πρόστιμα, αλλά δεν τους αφήνουμε να οδηγήσουν» αναφέρει ο Αντιδήμαρχος. «Ως προς το προσφερόμενο αλκοόλ, βάσει των τελευταίων ελέγχων, είναι μεν χαμηλής ποιότητας αλλά όχι νοθευμένο, οι μαγαζάτορες επιδεικνύουν τα σχετικά πιστοποιητικά αγοράς».
Μια ιστορία από το παρελθόν
«Η Ιος, μαζί με τη Μύκονο, ήταν από τα πρώτα νησιά που υποδέχθηκαν τουρίστες ήδη από τη δεκαετία του ’50, επειδή είχαν καλό φυσικό λιμάνι, όπου μπορούσαν να αγκυροβολήσουν τόσο πλοία της γραμμής όσο και κότερα» εξηγεί στην «Κ» ο κ. Γιώργος Πουσσαίος. «Εν συνεχεία, στην Ιο ήρθαν οι χίπηδες από τα Μάταλα φέρνοντας τη δική τους κουλτούρα». Με αφορμή τους χίπηδες το νησί χτίζει τη φήμη ενός τόπου ανεκτικού, όπου η νεολαία μπορεί να διασκεδάζει χωρίς φραγμούς. Ο τουρισμός φέρνει χρήμα στην τοπική κοινωνία, η οποία στηρίζεται έως τότε κυρίως στον πρωτογενή τομέα.
Μπλόκο στην νεοναζιστική οργάνωση
Η πεποίθηση ότι στο νησί γίνονται ανεκτά τα πάντα εξαπλώνεται. Ετσι, το 1993 οι Skinhead International, η νεοναζιστική οργάνωση, προγραμματίζει στην Ιο τη διοργάνωση της ετήσιας συνάντησης των μελών της. «Αποφασίσαμε ότι αυτό δεν θα έπρεπε να επιτραπεί» διηγείται ο κ. Πουσσαίος, «επικοινωνήσαμε με τον τότε υπουργό εξωτερικών, ο οποίος προχώρησε σε δήλωση ότι είναι ανεπιθύμητοι στην Ελλάδα».