Ήταν Σεπτέμβρης, ήμουν ακριβώς τριάντα χρονών και ερωτευμένη. Έκανε ζέστη, αλλά δεν με ενοχλούσε. Είχα καινούργια δουλειά και καινούργιο αντικείμενο του πόθου, είχε ήλιο, φορούσα χρωματιστές φούστες και αμάνικα μπλουζάκια, πήγαινα στο γραφείο με τα πόδια, άκουγα μουσική και σφύριζα. Ήμουν αισιόδοξη, γιατί να μην είμαι;
Το ιατρείο του γυναικολόγου ήταν στην πλατεία Μαβίλη και δεν μου φαινόταν καθόλου τρομακτικό. Είχα πάει πολλές φορές, η γραμματέας ήταν συμπαθέστατη, ο γιατρός πλακατζής. Έτσι πλάκα έκανε και εκείνη τη μέρα, που τον ζάλισα ότι θέλω να κάνω «όλες τις εξετάσεις που υπάρχουν, για όλα τα πιθανά νοσήματα, σεξουαλικώς μεταδιδόμενα και μη». Ήταν η δεύτερη φορά που πήγαινα μέσα σε τρεις μήνες, αυτή τη φορά επειδή το αντικείμενο του πόθου είχε εμφανίσει μια ενόχληση και, αντί να πάει αυτός στον γιατρό, πήγα εγώ, τρέχοντας. Ακόμη και σήμερα, δεν ξέρω τι με έπιασε. Υπό κανονικές συνθήκες θα έβαζα απλώς μια κρέμα ψάχνοντας τα συμπτώματα στο Google. «Ίσως πρέπει να πας μια βόλτα από τον κύριο στο απέναντι ιατρείο», γέλασε ο γυναικολόγος. Το απέναντι ιατρείο το είχε ψυχίατρος. Για να διασκεδάσω την αμηχανία της γυναικολογικής εξέτασης, με είχε πιάσει λογοδιάρροια. Τι να κάνει ο άνθρωπος, μου έκανε την εξέταση και με έστειλε στο καλό.
Πολλές καινούργιες λέξεις
Όταν με πήρε τηλέφωνο να ξαναπάω, η πλακίτσα είχε κοπεί. Ευτυχώς, δεν γκούγκλαρα τι είναι η κολποσκόπηση (ειδική διαγνωστική εξέταση που σκοπό έχει την περαιτέρω διερεύνηση πιθανών αλλοιώσεων που υποδεικνύει το τεστ ΠΑΠ). Προχώρησα κάπως ανυποψίαστη, το χειρότερο πράγμα που μπορούσα να φανταστώ ότι έχω ήταν έρπης ή τίποτα κονδυλώματα, που ήξερα από τις φίλες μου ότι είναι επίπονα και ενοχλητικά, αλλά δεν ήταν και προς τρόμο ή θάνατο. Όμως, όταν τον είδα προβληματισμένο, με ζώσανε τα φίδια. Κάτι βλέπει, ίσως να είναι και ινομυώματα, δεν μπορούμε να ξέρουμε μέχρι να βγει η βιοψία, κ.λπ. Η γνώριμη, σιωπηλή καρκινοφοβία βρήκε την ευκαιρία να εμφανιστεί από το σκοτάδι όπου περίμενε κρυμμένη. Και πάλι, όμως, δεν το πίστεψα.
Όταν μου τηλεφώνησε κάποιες εβδομάδες μετά, είχε μπει ο Οκτώβρης. Ήταν Τετάρτη. Μέχρι την επόμενη Δευτέρα είχα κάνει δύο μαγνητικές, είχα πάει σε τέσσερις γιατρούς και είχα μάθει πολλές καινούργιες λέξεις. Ριζική τραχηλεκτομή. Αδενοκαρκίνωμα, καλά διαφοροποιημένο. Τι στο καλό σημαίνει αυτό; Ο γιατρός μου, που είχε κάνει τη διάγνωση, ήταν από εκείνους που δίνουν σημασία στο να καταλαβαίνεις και να νιώθεις ότι έχεις τον έλεγχο της κατάστασης. Είσαι τυχερή, μου είπε, μέσα στην ατυχία σου. Από τα είδη καρκίνου που θα μπορούσες να πάθεις, είναι το πιο ευοίωνο. Είχα μόλις κάνει μια εξέταση αίματος και δεν ένιωθα και ιδιαίτερα τυχερή, καθισμένη σε έναν πάγκο στο Ιασώ να συζητάω για είδη καρκίνου αντί να είμαι στο γραφείο, στο μετρό, ακόμη και στον νεροχύτη να πλένω πιάτα που το σιχαίνομαι. Οπουδήποτε θα προτιμούσα να είμαι, αρκεί να μην ήμουν εκεί.
Παίρνοντας αποφάσεις
Δύο φορές έχω κοντέψει να λιποθυμήσω στη ζωή μου στο άκουσμα κάποιας είδησης. Η πρώτη φορά ήταν όταν άκουσα για τον θάνατο του παππού μου. Η δεύτερη ήταν στο ιατρείο του χειρουργού μου, στο άκουσμα της λέξης «χημειοθεραπεία». Άφησα το στιλό με το οποίο σημείωνα με προσοχή ό,τι έλεγε και κρατήθηκα σφιχτά από τα δύο μπράτσα της καρέκλας για να μην πέσω. Η φίλη μου η Κάλια, δίπλα, ψύχραιμη όπως πάντα, μου έδινε κουράγιο. Είχε προσφερθεί μόνη της να έρθει. Συνήθως δεν ήθελα παρέα, σε κάποια ραντεβού όμως κάποιες φίλες ήρθαν μαζί, με το ζόρι, και δεν το ξέχασα ποτέ, ακόμη κι αν τότε μου φαινόταν οριακά ενοχλητικό.
Ο βασικός μου σύμμαχος, το παραδοσιακό μου στήριγμα, η μαμά μου, απουσίαζε από το κάδρο. Ετοιμαζόταν να μπει στο νοσοκομείο και η ίδια, για μια διαδικασία πιο δύσκολη από τη δική μου, και δεν ήθελα να στεναχωρηθεί. Έτσι δεν της είπαμε τίποτα. Ο μοναδικός άνθρωπος στον οποίο θα επέτρεπα να πάρει τα ηνία δεν έμαθε για το χειρουργείο μου παρά μήνες μετά. Κι έτσι τα πήρα εγώ. Μόνη μου έπαιρνα τις αποφάσεις. Μόνη μου μιλούσα με γιατρούς, νοσηλευτές που παίρνουν αίμα, νοσηλευτές που σου βάζουν το σκιαγραφικό, ακτινολόγους. Είχα μάθει απέξω το ποίημα και το έλεγα.
Δεν ένιωθα τίποτα
Ο όγκος στον τράχηλο κατά τη μία μαγνητική ήταν 2,8 εκατοστά, ενώ σύμφωνα με τη δεύτερη ήταν 3,1 εκατοστά. Είχε μεγαλώσει μέσα σε τρεις μέρες; Να φρικάρω; Ή μήπως δεν τα έδειχνε με ακρίβεια η μαγνητική; Μήπως να κάνω και μια τρίτη; Μόνη μου τα σκεφτόμουν. Μόνη μου περίμενα σε αίθουσες αναμονής, μόνη μου στο σαλόνι τσιμπούσα το χέρι μου να δω αν νιώθω τίποτα και αναρωτιόμουν πού εξαφανίστηκαν όλα μου τα συναισθήματα και έδωσαν τη θέση τους σε ένα τεράστιο κενό. Τις περισσότερες ώρες δεν ένιωθα στενοχωρημένη. Δεν ένιωθα τρομαγμένη. Δεν ένιωθα τίποτα. Είχα μετατραπεί σε ένα ψυχρό, υπολογιστικό ρομπότ με πρωτόγνωρη διαύγεια και ζηλευτή στοχοπροσήλωση.
Στο νοσοκομείο, όλα αυτά γύρισαν τούμπα. Δεν είναι και πολύ εύκολο να αυτοανακηρύσσεσαι μνημείο ανεξαρτησίας όταν δεν μπορείς καν να ανασηκωθείς από το μαξιλάρι σου χωρίς να ζαλιστείς, όταν δεν μπορείς να βήξεις χωρίς να πονέσεις, όταν δεν μπορείς να καταπιείς νερό και το σωληνάκι σε πνίγει. Οι φίλοι μου και η οικογένεια ήταν κάτι παραπάνω από πολύτιμοι. Με ανακούφισαν, κράτησαν τη Φλώρα, τη σκυλίτσα μου, για δύο μήνες μέχρι να μπορέσει να ξαναέρθει σπίτι μετά την επέμβαση χωρίς να κινδυνεύουμε να πηδήξει πάνω στα ράμματα και να τα κάνει καλοκαιρινά, με έκαναν να ξεχαστώ, με παρηγόρησαν όταν πονούσα.
Μαθήματα, μονόκεροι και φλαμίνγκο
Η εγχείρηση πήγε καλά. Το «πρόβλημα» καθάρισε, δεν χρειάστηκαν χημειοθεραπείες, μόνο εξετάσεις. Κάθε τρεις μήνες στην αρχή, κάθε έξι μήνες σήμερα. Έμαθα ότι θα έπρεπε να είχα κάνει το εμβόλιο για τον HPV, που είναι η συνηθισμένη αιτία του καρκίνου του τραχήλου στις γυναίκες. Έμαθα να μη φοβάμαι τον μαγνητικό τομογράφο. Δεν νιώθω πια ότι μπαίνω σε φέρετρο, δεν παθαίνω κρίση πανικού. Έμαθα ότι πριν, όταν νόμιζα ότι είχα προβλήματα, δεν είχα προβλήματα. Έμαθα, ή μάλλον σιγουρεύτηκα, ότι δεν έχει κανένα απολύτως νόημα να ταραζόμαστε όταν έχει κίνηση στον δρόμο ή όταν σπάει το μπουκάλι με το λάδι ή όταν δεν πιάνει καλά το ίντερνετ ή όταν κάτι άλλο γενικά δεν πάει ακριβώς όπως το είχαμε φανταστεί.
Κυρίως έμαθα ότι ο ίδιος άνθρωπος που κάποτε έκανε δημοσκόπηση για το αν θα κάνει ανταύγειες μπορεί να πάρει μόνος του περίπλοκες ιατρικές αποφάσεις χωρίς να ρωτήσει κανέναν. Με λίγα λόγια, έμαθα ότι μπορώ να τα βγάλω πέρα μόνη μου. Όμως, επίσης, έμαθα ότι αυτό δεν χρειάζεται. Ακόμη και οι πιο απαίσιες στιγμές, όταν έχεις μόλις κάνει εισαγωγή στο νοσοκομείο επειδή την άλλη μέρα θα σου ανοίξουν τα σωθικά και έχεις πιει κουβάδες καθαρτικό και κάπως έχεις αποχαιρετήσει κάθε αξιοπρέπεια, μπορούν να γίνουν, αν όχι ευχάριστες, πάντως υποφερτές και ίσως αστείες, όταν εμφανίζονται οι φίλοι σου για να γεμίσουν το δωμάτιο του νοσοκομείου με παντόφλες, μπαλόνια, σφουγγαράκια, κουκλάκια, στιλό με μονόκερους και φλαμίνγκο.
Ο ειδικός απαντά
1. Πώς μπορούμε να μειώσουμε τον κίνδυνο για τον καρκίνο του τραχήλου; Η πρόληψη για τον καρκίνο τραχήλου της μήτρας είναι αποτελεσματική εάν εφαρμοστούν σωστά τα μέτρα πρόληψης, δηλαδή ο συνδυασμός εμβολιασμού σε μικρή ηλικία και δευτερογενούς πρόληψης αργότερα, πιο συγκεκριμένα η διενέργεια του ετήσιου γυναικολογικού ελέγχου με το Τεστ Παπανικολάου (Thin Prep) και το HPV TEST. Εφόσον ακολουθηθούν τα παραπάνω, όλα δείχνουν ότι ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας προλαμβάνεται σε ποσοστό που αγγίζει το 100%.
2. Κάθε πότε πρέπει να εξετάζομαι; To Τεστ Παπ είναι η πιο συνηθισμένη γυναικολογική εξέταση για την ανίχνευση καρκίνου στον τράχηλο της μήτρας και μπορεί να συνδυαστεί με τεστ για τον ιό των ανθρώπινων θηλωμάτων (HPV). Η έναρξη της κυτταρολογικής εξέτασης κατά Παπανικολάου πρέπει να συμπίπτει με την έναρξη των σεξουαλικών επαφών της γυναίκας και να γίνεται στη συνέχεια κάθε χρόνο. Αν ο οργανισμός μιας γυναίκας, ωστόσο, έχει ορισμένα χαρακτηριστικά που αυξάνουν τις πιθανότητες κινδύνου, ο γυναικολόγος μπορεί να την παροτρύνει να κάνει συχνότερα τεστ.
3. Είμαι πάνω από 30 και δεν έχω κάνει το εμβόλιο. Είναι αργά; Το εμβόλιο για τον HPV είναι ο καλύτερος τρόπος πρόληψης από συγκεκριμένους υπότυπους του ιού HPV, οι οποίοι σχετίζονται με την εμφάνιση κονδυλωμάτων και πιθανής εξέλιξής τους σε κακοήθειες. Είναι ιδανικό ο εμβολιασμός να γίνεται πριν το άτομο γίνει σεξουαλικά ενεργό, δηλαδή σε νεαρή ηλικία, όταν ο οργανισμός δεν έχει εκτεθεί σε κανέναν υπότυπο του ιού. Όμως αυτό δεν σημαίνει ότι ο εμβολιασμός με το HPV εμβόλιο δεν μπορεί να γίνει και αργότερα στη ζωή ενός ατόμου, ακόμη και αν έχει εκτεθεί στον ιό HPV. Τόσο οι άνδρες όσο και οι γυναίκες που είναι σεξουαλικά ενεργοί μπορούν και θα ήταν ιδιαίτερα χρήσιμο να εμβολιαστούν με το εμβόλιο HPV. Είναι πολύ λιγότερο πιθανό να έχουν μολυνθεί από δύο τύπους και σχετικά απίθανο να έχουν μολυνθεί με περισσότερους από τους τύπους του ιού HPV. Άρα, όταν ο έφηβος ή ο ενήλικας εμβολιαστεί, θα προστατευθεί από τους υπόλοιπους τύπους που περιέχει το εμβόλιο που θα κάνει.
4. Διαγνώστηκα με καρκίνο του τραχήλου. Είναι ιάσιμος; Ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας είναι ο δεύτερος συχνότερος καρκίνος σε γυναίκες κάτω των 45 ετών, ενώ αποτελεί την τρίτη αιτία θανάτου από καρκίνο στις γυναίκες παγκοσμίως. Για την επιλογή της καταλληλότερης θεραπευτικής αγωγής πρέπει να λαμβάνονται και οι παράμετροι που θεωρούνται σήμερα σημαντικές, όπως η ηλικία της ασθενούς, η γενική υγεία και το ιατρικό ιστορικό της, η επιθυμία της για τεκνοποίηση, το στάδιο της νόσου και η διαφοροποίηση του όγκου (Grading). Στα πρώτα της στάδια, η ασθένεια είναι ιάσιμη με την αφαίρεση του καρκινικού ιστού. Σε άλλες περιπτώσεις, μπορεί να πραγματοποιήσει μια απλή υστερεκτομή ή μια ριζική υστερεκτομή. Η χειρουργική θεραπεία αποτελεί θεμέλιο λίθο της αντιμετώπισης του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας. Μερικές γυναίκες μπορεί να έχουν συνδυασμό θεραπειών. Ο θεράπων ιατρός σας μπορεί να χρησιμοποιήσει ακτινοβολία ή χημειοθεραπεία για τη θεραπεία του καρκίνου που έχει εξαπλωθεί ή επανέλθει (υποτροπιάσει) και κάποιες φορές θα χρησιμοποιήσει ακτινοβολία και χημειοθεραπεία πριν ή μετά την επέμβαση.