«Ηθελα να βλέπω τον εαυτό μου στον καθρέφτη και να είμαι ικανοποιημένη». Η 12χρονη Στέλλα, πριν ξεκινήσει να φοιτά στο γυμνάσιο, επισκέφθηκε μαζί με τη μητέρα της διατροφολόγο. «Είχα επίγνωση ότι είχαμε ξεπεράσει το μέτρο», σημειώνει η μητέρα της, Βαλέρια, «δυσκολευόμουν να πειθαρχήσω εγώ και κατ’ επέκταση τα παιδιά μου στους κανόνες της υγιεινής διατροφής· χρειαζόμουν κάποιον ειδικό να μας βάλει σε μια σειρά». Η προσπάθεια της Βαλέριας να εντάξει στην καθημερινότητα της οικογένειας υγιεινά και ελαφριά γεύματα προσέκρουε στο ότι έχει δύο παιδιά: το ένα έπρεπε να πάρει βάρος και το άλλο να χάσει. «Οι μαμάδες που έχουν ένα παιδί, έχουν τη δυνατότητα να “αφουγκράζονται” τις διατροφικές ανάγκες του παιδιού και να προσαρμόζονται ανάλογα», σημειώνει η δρ Παπαγεωργίου, κλινική διαιτολόγος – διατροφολόγος και επιστημονικά υπεύθυνη προγραμμάτων προαγωγής της υγείας «Ευρωστία», «για όσες όμως έχουν περισσότερα παιδιά και είναι εργαζόμενες, αυτό είναι σχεδόν ακατόρθωτο». Προτρέπει τους γονείς να παρασκευάζουν οι ίδιοι τα γεύματα και τα σνακ. «Πρέπει, ωστόσο, να δίνετε στο παιδί την αίσθηση ότι απολαμβάνετε τη διαδικασία της μαγειρικής, ότι δεν το κάνετε ως αγγαρεία και ότι δεν το “κυνηγάτε” να φάει, διότι η διατροφή είναι προϊόν αλληλεπίδρασης».
Η Στέλλα καμαρώνει σήμερα ότι έχει χάσει 2,5 κιλά. «Σε αυτή την ηλικία τα παιδιά χάνουν το επιπλέον βάρος χωρίς δίαιτα μόνο με τροποποίηση των γευμάτων», επισημαίνει η δρ Παπαγεωργίου. «Δεν μου λείπει κάτι απ’ όσα έτρωγα παλιά», λέει η Στέλλα, που σταμάτησε να πίνει ανθρακούχα ροφήματα, περιόρισε δραστικά τα γλυκά, άρχισε να τρώει συστηματικά λαχανικά, ενώ ξεκίνησε και βόλεϊ.
«Κλειδί» για την επιτυχία αποτελεί η συνεργασία της οικογένειας. «Πολλοί γονείς δεν αναγνωρίζουν ότι τα παιδιά τους, ανεξαρτήτως ηλικίας, αντιμετωπίζουν πρόβλημα βάρους», παρατηρεί η δρ Παπαγεωργίου. Σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη της διαΝΕΟσις, το 88% των γονέων με υπέρβαρα παιδιά προσχολικής ηλικίας και το 55,8% των γονέων με παχύσαρκα παιδιά θεωρούν ότι το παιδί τους έχει φυσιολογικό βάρος.
«Η κόρη μου δεν έχει πρόβλημα βάρους, δεν θέλω, όμως, να ακολουθήσει τα δικά μου βήματα», λέει η Νατάσα, η οποία δηλώνει υπέρβαρη. «Εχω κι εγώ δουλέψει με διατροφολόγο, όπως και η μαμά μου· είμαστε όλοι στην οικογένεια “καλοφαγάδες”». Κάποια στιγμή συνειδητοποίησε ότι η 5χρονη τότε κόρη της ζητούσε επιμόνως fast food και αναψυκτικά. «Τα είχε μάθει από εμάς», ομολογεί.
«Οι γονείς μπορούν να είναι είτε θετικά είτε αρνητικά πρότυπα», υπενθυμίζει η δρ Παπαγεωργίου. «Σε ορισμένες μελέτες η κατανάλωση φρούτων και λαχανικών είναι υψηλότερη στα παιδιά και στους εφήβους που τα τρώνε ταυτόχρονα με τους γονείς τους». Συνεπώς, γονείς και φροντιστές διαμηνύουν εν αγνοία τους στα παιδιά «φάε ό,τι τρώω εγώ» και όχι «φάε ό,τι σου λέω». «Συχνά έρχονται γονείς που είναι υπέρβαροι, θεωρούν, όμως, τους εαυτούς τους “χαμένη υπόθεση” και μου ζητούν να καθοδηγήσω αποκλειστικά και μόνο το παιδί τους, αγνοώντας πόσο καθοριστική είναι η δική τους στάση ζωής».
Δεν είναι λίγες οι φορές που η Νατάσα προέταξε μια σοκολάτα ή μια καραμέλα ως παρηγοριά ή ως επιβράβευση στην κόρη της. «Οταν θέλετε να ανταμείψετε το παιδί σας, δώστε του αγκαλιές και φιλιά· είναι πολύ πιο πολύτιμα από ένα γλυκό και επιπλέον δεν περιέχουν θερμίδες», υπογραμμίζει η δρ Παπαγεωργίου. Εχουμε «κληρονομήσει» από προηγούμενες γενιές πολλές στρεβλές διατροφικές συνήθειες, που τώρα πολλοί νέοι γονείς προτίθενται να αποκηρύξουν. Οι σχετικές συζητήσεις στα «μαμαδίστικα» φόρουμ είναι έντονες: «Πρέπει να σερβίρουμε στα παιδιά τις κατάλληλες μερίδες, οι οποίες για ένα παιδί 4 ή 5 ετών πρέπει να είναι μικρότερες από των ενηλίκων· επίσης δεν πρέπει να έχουμε την προσδοκία ότι το παιδί μας θα τρώει πάντα ό,τι του σερβίρουμε, άλλωστε πρέπει να μάθουν να αναγνωρίζουν πότε έχουν χορτάσει», λέει μια μητέρα. «Το “χτίσιμο” των καλών διατροφικών συνηθειών απαιτεί χρόνο, υπομονή και συζήτηση», ομολογεί μια άλλη. «Να εκθέτουμε τα παιδιά σε πολλά ερεθίσματα, ακόμη και όταν κάποιες τροφές τις απορρίπτουν», καταθέτει την εμπειρία της μια τρίτη μητέρα.
Η συμμετοχή των παιδιών στην αγορά των τροφίμων και στην παρασκευή των γευμάτων έχει θετικό πρόσημο. «Φτιάχνω μόνη μου την ομελέτα που συχνά τρώω ως βραδινό», λέει η Στέλλα «Εγώ έμαθα στη μαμά πώς να τη φτιάχνει».