Στην αρχή, ο μαύρος θόλος φωτίστηκε από γράμματα. Υστερα, από αστέρια. Η πρωτότυπη μουσική του Βαγγέλη Παπαθανασίου παρέπεμπε σε βαριά, διερευνητικά πατήματα σε έναν άγνωστο κόσμο. «Ολοι μας και όλα γύρω μας είμαστε μέρος της πρωτόγονης εκείνης ύλης που αρχικά δημιουργήθηκε με τη βίαιη γέννηση του σύμπαντος», ακούστηκε να λέει η φωνή του αείμνηστου επίτιμου διευθυντή του Ιδρύματος Ευγενίδου, Διονύση Σιμόπουλου, και η μουσική δυνάμωνε όσο προς το μέρος μας ερχόταν η τρισδιάστατη εικόνα ενός γαλαξία έτοιμου να μας καταπιεί. «Είναι ύλη που δημιουργήθηκε από στοιχεία που εκσφενδονίστηκαν στο διαστημικό κενό από εκρήξεις σουπερνόβα – είμαστε δηλαδή αστράνθρωποι», συνεχίζει, «που δημιουργηθήκαμε από χημικά στοιχεία φτιαγμένα στις θανατηφόρες εκρήξεις υπεργιγάντιων άστρων».
Η παράσταση «Είμαστε Αστρόσκονη», που παρακολούθησε η «Κ» στην πρώτη προβολή της προχθές το βράδυ, είναι δημιούργημα πολλών ανθρώπων αλλά όραμα δύο – των αείμνηστων Διονύση Σιμόπουλου και Βαγγέλη Παπαθανασίου, δύο στενών φίλων, που ήθελαν να συνεργαστούν σε ένα κοινό εγχείρημα. Το κατάφεραν, κι ας μην πρόλαβαν να δουν το τελικό αποτέλεσμα. Το πρόβλημα υγείας του Διονύση Σιμόπουλου λειτούργησε ως κίνητρο, και πριν από τον θάνατο και των δύο το 2022, άρχισαν να δουλεύουν για την παράσταση, ο ένας από την Ελλάδα, ο άλλος από τη Γαλλία. «Είναι το τελευταίο σενάριο του Διονύση Σιμόπουλου. Μέχρι την τελευταία ημέρα της ζωής του επιμελήθηκε αυτή την παράσταση», λέει στην «Κ» η Αναστασία Βαμβακά, υπεύθυνη επικοινωνίας του ιδρύματος. Ο σπουδαίος Ελληνας συνθέτης Βαγγέλης Παπαθανασίου, πριν φύγει από τη ζωή τον περυσινό Μάιο, είχε προλάβει να ολοκληρώσει τη μουσική που προόριζε για την παράσταση.
Το αποτέλεσμα του οράματός τους ξεπερνά κατά πολύ το πλαίσιο μιας εκπαιδευτικής παράστασης. Αποτελούμενο από 10 κεφάλαια με τίτλους όπως «Η περιπέτεια της γνώσης» και «Κοσμική Οδύσσεια», είναι ένα έργο με φιλοσοφικές προεκτάσεις, που πραγματεύεται τη γέννηση της ύπαρξης, τα μυστήρια της ζωής και του σύμπαντος. Η παράσταση αποτέλεσε την αφορμή για τα εγκαίνια των αναβαθμισμένων συστημάτων εικόνας και ήχου του Νέου Ψηφιακού Πλανηταρίου, το οποίο πλέον διαθέτει σύστημα προβολής τέταρτης γενιάς με συνολική ανάλυση 7,5 Κ, πολλαπλασιάζοντας τη φωτεινότητα και την ανάλυση της εικόνας. Νέα φώτα LED, οκτώ νέοι προβολείς λέιζερ, νέοι υπολογιστές και καινούργια συστήματα αυτοματισμού μετατρέπουν τον Θόλο του Πλανηταρίου σε έναν από τους πιο φωτεινούς του κόσμου, σύμφωνα με το ίδρυμα.
Το κύκνειο άσμα των Διονύση Σιμόπουλου και Βαγγέλη Παπαθανασίου για τη γέννηση της ύπαρξης, τα μυστήρια της ζωής και του σύμπαντος.
Η εμπειρία της παράστασης ήταν καθηλωτική. Προχωρώντας μέσα σε μια πελώρια πορφυρή σπηλιά, ακούγοντας τη φωνή του Διονύση Σιμόπουλου να λέει πως «ίσως κάτι βαθιά χαραγμένο στη γενετική μας δομή να είναι αυτό που μας ωθεί να μάθουμε τι είμαστε και από πού προήλθαμε», και τη σύνθεση του Βαγγέλη Παπαθανασίου ως οικείο και ταυτόχρονα επιβλητικό συνοδοιπόρο σε ένα πρωτόγνωρο ταξίδι, νιώθεις να εξυψώνεσαι από τη θέση σου. Στο κεφάλαιο «Γένεση και Κατακλυσμός», που βλέπουμε τη δημιουργία του Ηλιου και των πλανητών, η συγκλονιστική μουσική γίνεται χορωδιακή και το οπτικοακουστικό θέαμα προκαλεί δέος έτσι όπως είμαστε καθισμένοι κάτω από έναν θόλο που μας προσφέρει την κοντινότερη εμπειρία που οι περισσότεροι από εμάς θα έχουμε στο Διάστημα. Στο «Μυστήριο της ζωής», ο Δ. Σιμόπουλος δεν μιλάει καθόλου. Μιλούν μόνον οι εικόνες και η μουσική.
«Ηταν σαν έργο τέχνης», λέει στην «Κ» η Κάρεν-Λουίζα Πήτερσον, σύζυγος του Διονύση Σιμόπουλου – ο γιος τους, Παναγιώτης Σιμόπουλος, ήταν υπεύθυνος της παραγωγής. «Είμαι τόσο περήφανη για όλους τους ανθρώπους του Πλανηταρίου που κατάφεραν να το πραγματοποιήσουν – καθόμουν μαζί με τη σύζυγο του Βαγγέλη Παπαθανασίου (σ.σ. Λώρα Μεταξά) και είπαμε και οι δύο πόσο υπέροχο είναι αυτό που έγινε», σημειώνει. «Δεν υπάρχουν λόγια», δηλώνει στην «Κ» και η Λώρα Μεταξά, «το πιο σημαντικό είναι η ουσία – ο Βαγγέλης έλεγε “όπως το σύμπαν εμπεριέχει μέτρο, ρυθμό, αρμονία, έτσι είναι και η μουσική, εμπεριέχει μέτρο, ρυθμό, αρμονία”. Στον Βαγγέλη δεν άρεσε να μιλάει, μιλούσε με το έργο, με τη μουσική. Κάθε λεπτό που τον έβλεπα να δημιουργεί ένιωθα περήφανη. Η συγκεκριμένη παράσταση είναι το αποκορύφωμα πολύμηνης δουλειάς και ένα έργο που πρέπει να δουν τα νέα παιδιά», επισημαίνει.
«Πρόκειται για την εκπλήρωση ενός ονείρου του Διονύση Σιμόπουλου, μια δουλειά που έφερε κοντά δύο γίγαντες – μια παράσταση-επιτομή της κοινής πορείας και φιλίας των δύο, και μια αποτίμηση του πώς ο Διονύσης Σιμόπουλος έβλεπε τα πράγματα», αναφέρει στην «Κ» ο πρόεδρος του ιδρύματος, Λεωνίδας Δημητριάδης Ευγενίδης.
Το τελευταίο κεφάλαιο λέγεται «Είμαστε Αστρόσκονη». «Ενας μεγάλος αστρονόμος κάποτε είχε πει ότι ο άνθρωπος είναι το μέσο για το σύμπαν να γνωρίσει τον εαυτό του», ακούγεται να λέει ο Διονύσης Σιμόπουλος. «Και ίσως αυτό να αποτελεί και τον καλύτερο προσδιορισμό μας, γιατί είμαστε πραγματικά παιδιά του σύμπαντος», συνεχίζει, ενώ η μουσική θυμίζει ζεστό νανούρισμα. «Γιατί», συμπληρώνει, «είμαστε πραγματικά όλοι μας αστρόσκονη – και κάποια μέρα, θα ξαναγυρίσουμε στα άστρα».