Το έργο του Μονκάλβο, ένα σχέδιο σε χαρτί και πένα με αραιωμένη σέπια, ήταν το μόνο που δεν ανακτήθηκε ποτέ μετά την κλοπή στην Εθνική Πινακοθήκη τον Ιανουάριο του 2012, με τον διαρρήκτη να ισχυρίζεται αργότερα στη δίκη του ότι το κατέστρεψε μετά τη διαφυγή του. Το 2019 ένα σχέδιο που έδειχνε όμοιο είχε αποσυρθεί από οίκο δημοπρασιών στη Φλωρεντία προτού πωληθεί, εγείροντας υποψίες στον κόσμο της τέχνης. Η τύχη του, όπως και ο κάτοχός του, δεν είχαν γίνει δημοσίως γνωστά μέχρι και σήμερα. Μέσα από έγγραφα των ιταλικών και ελληνικών αρχών, η «Κ» επιχειρεί να ιχνηλατήσει την πορεία του, αλλά και τις ενέργειες που έγιναν στη γειτονική χώρα για να διαπιστωθεί εάν ταυτιζόταν ή όχι με το έργο που είχε κλαπεί από την Αθήνα.
Ολα ξεκίνησαν, όπως είχε αποκαλύψει η «Κ» σε παλαιότερα δημοσιεύματα, όταν η ιστορικός τέχνης Σερένα ντ’ Ιταλία εντόπισε στον ηλεκτρονικό κατάλογο του οίκου δημοπρασιών Pandolfini το επίμαχο σχέδιο το 2019. Εμοιαζε με το έργο του Γκουλιέλμο Κάτσια (Μονκάλβο) «Ο άγιος Diego de Alcala σε έκσταση με την Αγία Τριάδα και σύμβολα του πάθους». Ενημέρωσε για το εύρημα τη συνάδελφό της, ιστορικό τέχνης και πρώην επιμελήτρια της Εθνικής Πινακοθήκης, Μαριλένα Κασιμάτη και εκείνη προσφέρθηκε να ταξιδέψει στην Ιταλία για αυτοψία. Ωστόσο, αυτό δεν συνέβη τότε ούτε στα χρόνια που ακολούθησαν.
Η απολογία
Τον Ιανουάριο του 2023, στη δίκη του σε πρώτο βαθμό, ο διαρρήκτης υποστήριξε ότι το σχέδιο είχε καταστραφεί. Είπε στην απολογία του ότι κατά την προσπάθεια διαφυγής του από την Πινακοθήκη κόπηκε στο χέρι από σπασμένα γυαλιά και σκούπισε πάνω στη βιασύνη του τα αίματα με το σχέδιο του Μονκάλβο. Επειτα το έχωσε στην τσέπη του και όταν διαπίστωσε ώρες αργότερα ότι ήταν κομματιασμένο το πέταξε στη λεκάνη μιας τουαλέτας.
Σύμφωνα με ιταλικά έγγραφα τα οποία είναι σε γνώση της «Κ», το σχέδιο που είχε τεθεί προς δημοπράτηση φέρεται να ανήκε στον Ιταλό P.E., κατά δήλωσή του πρώην δικηγόρος και λάτρης της τέχνης. Οπως ισχυρίστηκε ο ίδιος στους καραμπινιέρι, αγόρασε ένα παρόμοιο σχέδιο με αυτό του Μονκάλβο από τη βόρεια Ιταλία προς 350 ευρώ, πιθανότατα από μια αγορά με αντίκες, χωρίς ωστόσο να θυμάται τη χρονιά που το απέκτησε, το ακριβές μέρος, ή να προσκομίσει κάποιο σχετικό αποδεικτικό. Το 2019 αποφάσισε να το θέσει σε δημοπρασία μαζί με άλλα έργα γιατί, όπως δήλωσε, αντιμετώπιζε οικονομικά προβλήματα.
Υπάλληλος του ιταλικού οίκου δημοπρασιών κατέθεσε στους καραμπινιέρι ότι προτού αποσυρθεί το σχέδιο επικοινώνησε μαζί τους ο Α.Μ., Ιταλός ιστορικός τέχνης και ερευνητής, ο οποίος αρχικά θεώρησε ότι το συγκεκριμένο έργο μπορεί να ήταν εκείνο που είχε κλαπεί από την Αθήνα. Ακολούθησαν επαφές του οίκου με τον ιστορικό, «φωτογραφικές και περιγραφικές συγκρίσεις», ώσπου κρίθηκε ότι τα δύο έργα δεν ταυτίζονταν. Το σχέδιο επεστράφη στον Ρ.Ε. μαζί με το υπόλοιπο απούλητο μέρος της παρτίδας.
Λίγες ημέρες αργότερα, όμως, σε μια κάπως ασυνήθιστη εξέλιξη, ο εκτιμητής φέρεται να εκδήλωσε ενδιαφέρον για την αγορά του σχεδίου. Στις 10 Οκτωβρίου 2019 εμφανίζεται να το αγοράζει από τον κάτοχό του προς 600 ευρώ. «Θυμάμαι ότι ο αγοραστής πρέπει να ήταν ειδικός στον κλάδο γιατί κατά τις τηλεφωνικές δια-πραγματεύσεις στάθηκε σε πολλές λεπτομέρειες», ανέφερε στις ιταλικές αρχές ο προηγούμενος κάτοχος του σχεδίου.
Στο μεταξύ, οι αρμόδιες ελληνικές υπηρεσίες επανέρχονταν στο θέμα ζητώντας περισσότερα στοιχεία από τους Ιταλούς. Τον Σεπτέμβριο του 2019 είχαν ζητήσει να λάβουν το ιστορικό απόκτησης που δεν τους παρέδιδε ο οίκος δημοπρασιών. Λίγες εβδομάδες αργότερα πήραν μια απάντηση από την Ιντερπόλ Ρώμης, στην οποία επισημάνθηκαν διαφορές στις διαστάσεις και την πλαισίωση των δύο έργων. Οι Ιταλοί σημείωναν ότι το πρωτότυπο σχέδιο εξετάστηκε στη Φλωρεντία, ενώ συμπεριέλαβαν και αναφορά στην πραγματογνωμοσύνη του Α.Μ., ο οποίος κατέληγε στο συμπέρασμα ότι δεν υπήρχε ταύτιση. Με νέο έγγραφό της η Εθνική Πινακοθήκη επέμεινε στη διερεύνηση της προέλευσης του έργου και ζήτησε να πληροφορηθεί εάν ο Ιταλός ιστορικός τέχνης το είχε δει αυτοπροσώπως ή μόνο μέσα από φωτογραφίες.
Λακωνική απάντηση
Ακολούθησε, σύμφωνα με τα σχετικά έγγραφα, τον Δεκέμβριο του 2019 μια λακωνική απάντηση από την Ιντερπόλ Ιταλίας ότι δεν υπάρχει σχέση μεταξύ των δύο έργων, ότι ο ιστορικός τέχνης έκανε την τεκμηρίωση από τη φωτογραφία της ιστοσελίδας του οίκου και ότι δεν υπήρχε η δυνατότητα να διεξαχθεί περαιτέρω έρευνα αναφορικά με την προέλευσή του.
Η Διεύθυνση Τεκμηρίωσης και Προστασίας Πολιτιστικών Αγαθών του υπουργείου Πολιτισμού επανήλθε στο θέμα τον Σεπτέμβριο του 2020 ζητώντας εύρεση και κατάσχεση του σχεδίου, όπου κι αν βρίσκεται, καθώς και τη διενέργεια πραγματογνωμοσύνης παρουσία Ελληνα εμπειρογνώμονα. Το σχέδιο είχε ήδη πωληθεί στον Ιταλό εκτιμητή. Οι πληροφορίες για τον προηγούμενο κάτοχό του και τον τελικό αγοραστή προέκυψαν από νέες καταθέσεις που πήραν οι Ιταλοί τον Μάιο του 2021. Οι καραμπινιέρι επέμειναν τότε ότι δεν είχαν προκύψει νέα στοιχεία που να διαψεύδουν όσα είχαν ήδη διαπιστώσει.