Κλείνουν, με απόφαση του Ελληνικού Κτηματολογίου, 139 υποθηκοφυλακεία σε όλη τη χώρα. Οι υπηρεσίες τους μεταφέρονται στο πλησιέστερο σε αυτά υποκατάστημα ή γραφείο του κτηματολογίου. Οι αποφάσεις δημοσιεύθηκαν την ημέρα λήξης της προθεσμίας, ενώ προηγήθηκαν ανάλογες τις προηγούμενες ημέρες, με αποτέλεσμα πλέον να απομένει το κλείσιμο 26 υποθηκοφυλακείων. Το στοίχημα για το Ελληνικό Κτηματολόγιο είναι τώρα η ομαλή τους ενσωμάτωση, καθώς «μεταφέρονται» και περίπου 150.000 εκκρεμείς υποθέσεις.
Οταν το 2018 (με τον νόμο 4512) αποφασίστηκε η μετατροπή του Ελληνικού Κτηματολογίου από ανώνυμη εταιρεία του Δημοσίου σε νομικό πρόσωπο δημοσίου δικαίου, τέθηκε και ένα πρώτο χρονοδιάγραμμα μετάβασης από το σύστημα των 392 έμμισθων και άμισθων υποθηκοφυλακείων στη νέα δομή του κτηματολογίου (92 κτηματολογικά γραφεία και υποκαταστήματα του κτηματολογίου). Η πρώτη προθεσμία ήταν στις 17 Ιανουαρίου 2020 και αποδείχθηκε μη ρεαλιστική στην πράξη, καθώς μέχρι τα μέσα του 2019 είχαν κλείσει μόλις δύο υποθηκοφυλακεία. Ακολούθησαν ακόμη δύο παρατάσεις, με την τελευταία να έχει μεταθέσει το κλείσιμο των υποθηκοφυλακείων στις 17 Ιανουαρίου 2024, δηλαδή πριν από τρεις ημέρες.
Προκειμένου το κλείσιμο των υποθηκοφυλακείων να επιταχυνθεί, έγιναν πέρυσι δύο βασικές τροποποιήσεις της νομοθεσίας: πρώτον, αποφασίστηκε ότι τα γραφεία μπορούν να καταργηθούν χωρίς να έχουν διεκπεραιώσει όλες τις αποφάσεις τους που βρίσκονται σε εκκρεμότητα (λ.χ. συμβόλαια που δεν έχουν καταχωρισθεί), με τα κτηματολογικά γραφεία στα οποία θα υπαχθούν να αναλαμβάνουν αυτή την υποχρέωση. Δεύτερον, η χωρική αρμοδιότητα των υποθηκοφυλακείων να «αναληφθεί» από το κοντινότερο γεωγραφικά γραφείο του κτηματολογίου (υπενθυμίζεται ότι σε κάποιες περιοχές, λ.χ. στη νότια Πελοπόννησο, υπάρχει μεγάλος αριθμός υποθηκοφυλακείων ανά περιφερειακή ενότητα, ενώ αντίθετα στη Μακεδονία είναι περιορισμένος). Να σημειωθεί ότι όπως έχει αναφέρει ο υφυπουργός Ψηφιακής Διακυβέρνησης (αρμόδιος για το κτηματολόγιο) Κώστας Κυρανάκης, οι εκκρεμείς υποθέσεις των υποθηκοφυλακείων αγγίζουν τις 150.000 (βλ. «Κ», 5.10.2023). Οπως εξήγησε, ο βασικός λόγος των καθυστερήσεων είναι ο νομικός έλεγχος των πράξεων, που σε κάποια γραφεία εκκρεμεί έως και τρία χρόνια.
Δεν αφήνουν πίσω ψηφιοποιημένα αρχεία όπως προέβλεπε νόμος του 1993, αλλά εκατοντάδες βιβλία που δεν μπορούν απλά να μετακινηθούν.
Καθώς η προθεσμία για την κατάργηση των υποθηκοφυλακείων πλησίαζε, ο αριθμός των σχετικών αποφάσεων πολλαπλασιάστηκε. Χαρακτηριστικό είναι ότι μόνο στις 17 Ιανουαρίου δημοσιεύθηκαν στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως 27 αποφάσεις για το κλείσιμο 139 υποθηκοφυλακείων.
Να σημειωθεί ότι το κλείσιμο δεν είναι αυτόματο, αλλά οι αποφάσεις προβλέπουν διαφορετική ημερομηνία για κάθε γραφείο, με τις τελευταίες να φτάνουν στο τέλος του έτους (χωρίς ωστόσο να έχει δοθεί επισήμως παράταση στο νόμο).
Ετσι, σε συνδυασμό με τα 227 υποθηκοφυλακεία που έχουν ήδη κλείσει από το 2019 (σύμφωνα με στοιχεία από την ιστοσελίδα του κτηματολογίου) συνάγεται ότι απομένει ο καθορισμός χρονοδιαγράμματος για το κλείσιμο 26 υποθηκοφυλακείων.
Ανάμεσα στα υποθηκοφυλακεία για τα οποία καθορίστηκε χρονοδιάγραμμα κατάργησης είναι εκείνα του Ζωγράφου (μεταφέρεται στο κτηματολογικό γραφείο Αθήνας), της Κέας (μεταφέρεται στο κτηματολογικό γραφείο Αττικής), της Ιου, της Ανάφης και της Σικίνου (μεταφέρονται στο γραφείο Θήρας), των Σφακίων, του Κολυμβαρίου, του Βάμου και του Αλικιανού (μεταφέρονται στο γραφείο Χανίων). Σε κάποιες περιπτώσεις ο αριθμός των μεταφερόμενων αρμοδιοτήτων δεν είναι αμελητέος. Για παράδειγμα, στο υποκατάστημα του κτηματολογίου στην Καλαμάτα θα μεταφερθούν εννέα υποθηκοφυλακεία (Εύας, Θουρίας, Οιχαλίας, Αλαγονίας, Αρίου, Καρδαμύλης, Καστανίων, Αμφείας, Λεύκτρου), ενώ στο κτηματολογικό γραφείο Κρήτης στο Ηράκλειο οκτώ υποθηκοφυλακεία (Αρκαλοχωρίου, Αρχανών, Βιάννου, Βώρρων, Χερσονήσου, Καστελίου- Πεδιάδας, Πύργου, Μοιρών).
«Μακρά διαδικασία»
Η διαδικασία μετάβασης, βέβαια, δεν είναι απλή υπόθεση. Περιλαμβάνει το καθαρά διοικητικό κομμάτι (λ.χ. παραλαβή αρχείου), τη μεταφορά του προσωπικού στο Ελληνικό Κτηματολόγιο και βέβαια το σκέλος των εκκρεμοτήτων. «Επρεπε η υπόθεση αυτή να έχει τελειώσει εδώ και δύο χρόνια. Είναι μια δύσκολη μετάβαση γιατί τα υποθηκοφυλακεία δεν αφήνουν πίσω τους ψηφιοποιημένα αρχεία όπως προέβλεπε νόμος του 1993, αλλά εκατοντάδες βιβλία που δεν μπορούν απλά να μετακινηθούν. Γι’ αυτό και τα καταργούμενα υποθηκοφυλακεία παραμένουν ως “δορυφόροι” προκειμένου να εξυπηρετούν για ένα διάστημα τους δικηγόρους, μέχρι να ολοκληρωθεί η ψηφιοποίηση των αρχείων. Αλλά και η εκκαθάριση των υποθηκοφυλακείων απαιτεί και αυτή μια μακρά διαδικασία», λέει στην «Κ» ο Απόστολος Τσούτσας, πρόεδρος του ΠΑΝΣΕΚΤ (Πανελλήνιος Σύλλογος Εργαζομένων Κτηματολογίου). «Οσο για τους υπαλλήλους, οι περισσότεροι ανυπομονούν να ολοκληρωθεί η μετάβαση στο Ελληνικό Κτηματολόγιο, καθώς σε πολλά υποθηκοφυλακεία υπήρχαν οικονομικές εκκρεμότητες απέναντί τους».