Οι αγροτικές κινητοποιήσεις τον Ιανουάριο έχουν αποκτήσει σχεδόν εθιμοτυπικά χαρακτηριστικά, καθώς επαναλαμβάνονται ετησίως την ίδια εποχή, με εξαίρεση τα χρόνια των μνημονίων, που ήταν φανερό ότι δεν υπήρχαν οικονομικά περιθώρια για την ικανοποίηση αιτημάτων. Ωστόσο, φέτος, το παλαιό σύνθημα «όλα τα κιλά, όλα τα λεφτά» των βαμβακοπαραγωγών των προηγούμενων δεκαετιών δεν ακούγεται καθόλου στα μπλόκα.
Οι φετινές αγροτικές κινητοποιήσεις χαρακτηρίζονται από νέες παραμέτρους, που έχουν προκύψει εξαιτίας των αλλαγών στην Κοινή Αγροτική Πολιτική (ΚΑΠ) και των συνεχών καταστροφών που τείνουν να μεταβληθούν σε νέα κανονικότητα, προκαλώντας αναστάτωση και απορρύθμιση στον αγροτικό κόσμο. Οι ανάγκες που προβάλλονται έχουν ορθολογικότερη βάση και σε συνδυασμό με τις αντίστοιχες διεκδικήσεις των αγροτών στην Ευρώπη προκαλούν ανησυχία στην κυβέρνηση. Είναι χαρακτηριστικό ότι ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, μιλώντας χθες σε αγρότες στο μπλόκο της Βόνιτσας, προσπάθησε να περάσει το μήνυμα «σας ακούμε, σας καταλαβαίνουμε και θα κάνουμε ό,τι μπορούμε».
Βασικά θέματα που έβγαλαν τους αγρότες στους δρόμους:
1. Η κατάσταση στη Θεσσαλία. Πέντε μήνες μετά τις πλημμύρες του Σεπτεμβρίου, πολλοί αγρότες δεν μπορούν να μπουν στα χωράφια τους, καθώς είναι ακόμη σκεπασμένα με λάσπη. Οι γεωργοί και οι κτηνοτρόφοι έχουν πάρει προκαταβολή αποζημιώσεων, χωρίς, ωστόσο, να γνωρίζουν ποιο θα είναι το τελικό ύψος του ποσού που θα λάβουν. Σε κάθε περίπτωση, η αποζημίωση υπολείπεται των χρημάτων που θα μπορούσαν να πάρουν αν πουλούσαν το προϊόν τους. Κατά συνέπεια, δεν μπορούν να προχωρήσουν στη νέα καλλιεργητική περίοδο. Επιπλέον, πολλοί, κυρίως νέοι αγρότες, είχαν προχωρήσει σε επενδύσεις σε εξοπλισμό στο πλαίσιο εκσυγχρονισμού της μονάδας τους. Οπως χαρακτηριστικά λένε οι ίδιοι, «αν έχεις ξοδέψει 100.000 ευρώ για μηχανήματα που έχουν καταστραφεί, πόσο μπορείς να βοηθηθείς με 10.000 ευρώ βοήθεια;».
2. Το 2023 είναι η πρώτη χρονιά εφαρμογής της νέας ΚΑΠ και ο τρόπος που δίνονται οι επιδοτήσεις έχει αλλάξει εντελώς. Ο φόβος ότι η νέα ΚΑΠ θα μειώσει τα εισοδήματά τους έχει προκαλέσει μεγάλη αναστάτωση. Το ένα τρίτο των χρημάτων που λάμβαναν οι παραγωγοί με την ενιαία ενίσχυση εξαρτάται από την εφαρμογή περιβαλλοντικών μέτρων με την ένταξή τους σε «οικολογικά σχήματα». Τις προηγούμενες χρονιές τον Δεκέμβριο είχαν λάβει το σύνολο των επιδοτήσεων, ωστόσο, σύμφωνα με τις εξαγγελίες, τώρα θα πάρουν τα υπόλοιπα χρήματα τον Μάρτιο. Οι καθυστερήσεις επιτείνουν την αβεβαιότητα.
3. Για πρώτη φορά το «πρασίνισμα», τα μέτρα, δηλαδή, που προβλέπει η νέα ΚΑΠ και αφορούν στην προστασία του περιβάλλοντος, πρέπει να εφαρμοστεί με συγκεκριμένο και αυστηρό τρόπο. Για παράδειγμα, πολλοί αγρότες είναι υποχρεωμένοι να εντάξουν τμήμα των καλλιεργειών τους στη βιολογική γεωργία και αυτό σημαίνει έξτρα κόστος καλλιέργειας.
4. Τόσο ο μηχανισμός του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης όσο και ο ΟΠΕΚΕΠΕ, ο οργανισμός που είναι υπεύθυνος για τις πληρωμές, ήταν ανέτοιμοι για την εφαρμογή των καινούργιων δεσμεύσεων. Οι εφαρμοστικές αποφάσεις για τη νέα ΚΑΠ από το υπουργείο εκδόθηκαν μόλις το καλοκαίρι και οι πληρωμές από τον ΟΠΕΚΕΠΕ δεν έγιναν σωστά.
5. Ενα μικρό ποσοστό των αγροτών βρέθηκαν να μην έχουν εφαρμόσει σωστά τα απαιτούμενα από τη νέα ΚΑΠ, με αποτέλεσμα να μην έχουν ακόμα πληρωθεί ούτε ένα ευρώ.
6. Στην Κρήτη κυρίως αλλά και σε άλλα σημεία της Ελλάδας όπου οι αγρότες δήλωναν βοσκοτόπια και επιδοτούνταν γι’ αυτά, οι επιδοτήσεις περικόπτονται εφόσον, με τη νέα ΚΑΠ, επιδότηση για βοσκοτόπια μπορούν να λάβουν μόνον όσοι έχουν ζώα.
7. Το κόστος ενέργειας, για ηλεκτρικό ή πετρέλαιο, στην αγροτική παραγωγή έχει αυξηθεί υπερβολικά και έχει συσσωρεύσει χρέη για τους παραγωγούς, καθώς τα περιθώρια κέρδους τους είναι περιορισμένα. Ενδεικτικά, αγρότης που πλήρωνε 6.000 ευρώ τον χρόνο για ηλεκτρικό (άντληση νερού) έφτασε να πληρώνει 11.000 τον χρόνο. Πρακτικά οι 5.000 ευρώ επιπλέον είναι το κέρδος ενός αγρότη που καλλιεργεί σκληρό στάρι σε 150 στρέμματα. Ακόμη περισσότερο, το κόστος της ενέργειας δεν εξαρτάται από την Ευρωπαϊκή Ενωση και με αυτήν την έννοια οι αγρότες θεωρούν ότι θα μπορούσαν να στηριχθούν από την κυβέρνηση.
8. Και οι αγρότες υφίστανται τις συνέπειες του πληθωρισμού, ενώ πρόκειται για πληθυσμό με μικρό περιθώριο κέρδους από τη δραστηριότητά τους.
9. Τα τελευταία χρόνια οι καταστροφές στις καλλιέργειες είναι μεγάλες και συχνές. Ενδεικτικά, φέτος, οι ελιές έχουν ακαρπία, η παραγωγή ρυζιού εξαιτίας του καύσωνα το καλοκαίρι (δέκα ημέρες υψηλών θερμοκρασιών ήταν αρκετές) μειώθηκε από 1.300 κιλά σε 900 κιλά το στρέμμα και οι καταστροφές στα αμπέλια σε κάποιες περιοχές έφτασαν και το 70%.
10. Φέτος, για πρώτη φορά θα πραγματοποιηθούν έλεγχοι σε όλα τα αγροτεμάχια για το 100% των δικαιούχων ενισχύσεων μέσω δορυφορικών λήψεων, όπως ορίζεται από τη νέα ΚΑΠ.